Viêm đại tràng cấp tính là gì? Dấu hiệu và cách xử lý

Viêm đại tràng cấp tính là một trong những căn bệnh nguy hiểm có thể ảnh hưởng lâu dài đến chức năng tiêu hóa. Tuy nhiên phần lớn người mắc bệnh đều không nhận ra triệu chứng bệnh mà sẽ nhầm lẫn với bệnh viêm dạ dày, rối loạn tiêu hóa… thông thường. 

Bệnh viêm đại tràng cấp tính là gì?

Viêm đại tràng là bệnh viêm đường tiêu hóa, còn gọi là viêm ruột thừa. Có hai loại: viêm đại tràng mãn tính và viêm đại tràng cấp.

Viêm đại tràng cấp thường do nhiễm khuẩn tiêu hóa. Nếu không điều trị sớm, có thể tái phát và dẫn đến viêm đại tràng mãn tính. Triệu chứng của bệnh là:

• Viêm đại tràng cấp do vi khuẩn lỵ amip: đau bụng, kiệt sức, đau buồn đại tiện liên tục, đại tiện có chất nhầy…
• Viêm ruột già do vi khuẩn lỵ trực khuẩn: đau bụng, tiêu chảy ra máu, khó kiểm soát khi đi nặng, mùi chất thải hôi tanh, mất nước nghiêm trọng, có thể ảnh hưởng đến tim mạch…
• Các dạng viêm đại tràng khác có thể do nghiện rượu, đau bụng, đau thắt bụng dưới, cảm giác cứng bụng, tiêu chảy nặng…

Nguyên nhân gây viêm đại tràng cấp tính

Đại tràng là môi trường có nhiều vi sinh vật, giúp cơ thể duy trì cân bằng axit và kiềm, tạo ra hàng rào bảo vệ tự nhiên. Tính axit kiềm cân bằng này giúp cơ quan tiêu hóa hoạt động hiệu quả, hấp thụ dinh dưỡng.

Viêm đại tràng thường xuất phát từ sự xâm nhập của vi khuẩn, virus, ký sinh trùng, nấm… Dưới đây là các nguyên nhân này khiến cho bộ phận này bị viêm nhiễm, gây ra những vấn đề về sức khỏe đường ruột.

Tham khảo thêm: Viêm đại tràng giả mạc là gì? Chẩn đoán và điều trị

Vi khuẩn 

Trong hệ tiêu hóa, vi khuẩn đóng vai trò phân giải chất dinh dưỡng và có thể gây viêm trong đường ruột. Vi khuẩn được chia thành hai nhóm: có lợi và gây bệnh. Một số loại vi khuẩn gây viêm là:

Vi khuẩn Campylobacter 

Vi khuẩn Campylobacter gây viêm đại tràng và viêm đường tiêu hóa, có thể phát triển từ 1-3 ngày sau khi nhiễm. Triệu chứng thường gồm ra máu, đau bụng và tiêu chảy. Tuy nhiên, đi ngoài thường gặp khó khăn, kèm theo đau quặng bụng và sốt cao.

Campylobacter thường xâm nhập vào đường tiêu hóa qua thực phẩm bẩn, đặc biệt là thịt sống hoặc chưa nấu kỹ. Sữa tươi và sản phẩm có thể bị ô nhiễm hóa chất cũng có thể gây nhiễm khuẩn.

Xét nghiệm phân là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất. Điều trị thường bao gồm bổ sung điện giải và điều chỉnh chế độ dinh dưỡng. Triệu chứng thường phát triển thường không kéo dài quá một tuần.

Người bệnh cần sử dụng kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn trong đường ruột, thường chỉ khi triệu chứng nặng. Kháng sinh được sử dụng phổ biến là azithromycin. Phụ huynh cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ khi sử dụng cho trẻ em.

Vi khuẩn Shigella

Shigella gây bệnh đường tiêu hóa qua thức ăn hoặc nước uống ô nhiễm. Triệu chứng xuất hiện sau khoảng 12 giờ, gây viêm niêm mạc đại tràng, nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến viêm loét nghiêm trọng và mô bị phá hủy.

Giống như các vi khuẩn gây bệnh đường tiêu hóa khác, Shigella gây rối loạn đường ruột, tiêu chảy, sốt, buồn nôn… Tiêu chảy nặng có thể gây ra xuất huyết đại tràng, kéo dài có thể gây thiếu máu. Biến chứng bao gồm viêm khớp, nhiễm khuẩn huyết, co giật, tăng ure máu…

Để xác định vi khuẩn, thường dựa vào xét nghiệm phân. Bệnh thường kéo dài trong 5-7 ngày, có thể tự phục hồi bằng cách uống nước điện giải và nước mát để đào thải độc tố.

Việc sử dụng kháng sinh thường chỉ cần khi bệnh nặng, vì Shigella thường tồn tại trong thời gian ngắn. Lạm dụng kháng sinh có thể ảnh hưởng đến vi sinh vật có lợi trong ruột, tăng khả năng đề kháng của vi khuẩn. 

Vi khuẩn E. Coli

Khuẩn E. coli, tên khoa học là Escherichia coli, thường gây ra tiêu chảy phổ biến. Trong điều kiện bình thường, chúng không gây bệnh trong đường ruột, nhưng khi lan ra ngoài ruột có thể gây nhiễm trùng niêm mạc. N

Nguồn gốc nhiễm khuẩn thường từ thực phẩm tươi sống chưa vệ sinh như thịt sống, rau củ, sữa tươi chưa tiệt trùng… Người bệnh có thể nhận biết nhiễm khuẩn qua đau bụng, sốt, buồn nôn, nôn, tiêu chảy…

Tiêu chảy ra máu có thể gây suy nhược nhanh chóng, biến chứng nặng nhất có thể là suy thận, thiếu máu, mất nước, giảm tiểu cầu huyết khối… thường xảy ra ở trẻ em và người già.

Khi nhiễm khuẩn E. coli, bệnh nhân không nên sử dụng kháng sinh vì chúng không hiệu quả. Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể cần truyền máu, lọc thận, kiểm soát co giật hoặc huyết áp. Nếu xuất hiện nôn mửa liên tục hoặc sụt cân nhanh, cần nhập viện để điều trị tích cực.

Tham khảo thêm: Polyp đại tràng là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

 Vi khuẩn Salmonella

Bệnh viêm đại tràng cấp tính do Salmonella gây ra khá phổ biến. Triệu chứng bao gồm tiêu chảy có máu và chất nhầy, sốt cao, nôn và buồn nôn kéo dài, thường xuất hiện sau 12 giờ nhiễm khuẩn. Tiêu chảy nghiêm trọng có thể gây mất nước.

Nhóm nguy cơ chính bị nhiễm khuẩn Salmonella là trẻ em và người già có hệ miễn dịch yếu. Sức đề kháng kém làm cho cơ thể khó chống lại vi khuẩn.

Ngoài ra, nhiễm khuẩn cũng có thể xảy ra thông qua thức ăn hàng ngày không được vệ sinh đúng cách hoặc sống trong môi trường ô nhiễm. Chẩn đoán dựa trên xét nghiệm phân hoặc máu.

Khi nhiễm khuẩn, bệnh nhân cần theo dõi tình trạng tại nhà, bổ sung nước và điện giải để tránh mất nước. Trong các trường hợp nghiêm trọng, Salmonella có thể lan qua máu và gây tổn thương đa cơ quan, đe dọa tính mạng.

 Vi khuẩn Clostridium difficile

Clostridium difficile gây tiêu chảy từ nhẹ đến nghiêm trọng, là nguyên nhân phổ biến của viêm đại tràng ở người trưởng thành, tạo màng loang lổ trên niêm mạc đại tràng.

Vi khuẩn lan truyền qua tiếp xúc với bề mặt nhiễm trùng hoặc từ người sang người thông qua tiếp xúc gần gũi và dùng chung đồ ăn.

Triệu chứng thường gồm tiêu chảy, sốt, buồn nôn, đau bụng… Nếu không điều trị, có thể gây viêm sưng tấy và biến chứng nhiễm trùng lan rộng.

Chẩn đoán dựa trên xét nghiệm độc tố phân để phát hiện các độc tố của vi khuẩn C. difficile. Điều trị thường bao gồm sử dụng kháng sinh, tuy nhiên chỉ dùng khi cần thiết, bổ sung nước và nghỉ ngơi điều độ.

Virus

Các virus gây bệnh ở đường tiêu hóa vô cùng đa dạng, có thể gây sốt và rối loạn tiêu hóa, chúng nhân lên trong tế bào sống. Virus phổ biến nhất là Rota, gây viêm đường tiêu hóa, tiêu chảy nặng ở trẻ nhỏ. Rota có 5 loại chính là A, B, C, D, E, F, trong đó Rota A là gây bệnh nhiều nhất.

Bệnh viêm đại tràng cấp do virus rota gây ra qua đường phân – miệng hoặc tiếp xúc tay, bề mặt. Một số trường hợp qua đường hô hấp, cũng có thể từ vật nuôi. Triệu chứng bao gồm nôn mửa, tiêu chảy, sốt nhẹ đến cao, đau bụng…

Viêm đại tràng do virus rota là nguyên nhân hàng đầu gây tiêu chảy nặng và tử vong ở trẻ em từ 6 tháng – 2 tuổi. Để chẩn đoán chính xác và tránh nhầm lẫn, người bệnh cần thực hiện xét nghiệm phân.

Hiện chưa có loại thuốc đặc trị virus này, điều trị tập trung vào bù nước và điện giải. Uống nhiều nước là điều quan trọng để tránh mất nước do tiêu chảy. Triệu chứng thường giảm sau vài tuần điều trị.

Tham khảo thêm: Người bị viêm đại tràng co thắt nên ăn gì, kiêng gì mau khỏi?

Ký sinh trùng

Ký sinh trùng cũng là một trong những nguyên nhân gây ra viêm đại tràng cấp.

Ký sinh trùng Entamoeba histolytica 

Viêm đại tràng cấp do ký sinh trùng gây ra là căn bệnh nguy hiểm, cần loại bỏ bằng phương pháp phức tạp hơn so với vi khuẩn.

Ký sinh trùng, như Entamoeba histolytica, sống ký sinh trong đường ruột và thường lây nhiễm qua nước uống hoặc thực phẩm không vệ sinh.

Amip gây viêm đại tràng

Chủng trùng amip có thể gây tổn thương và viêm loét trong niêm mạc đại tràng hoặc tuyến tiêu hóa. Sự viêm loét phụ thuộc vào điều kiện dinh dưỡng trong cơ thể vật chủ.

Amip ban đầu xâm nhập qua dạng kén và sau khi phân chia thành 4 amip nhỏ, chúng di chuyển xuống hồi manh tràng gây bệnh.

Cách phòng và điều trị viêm đại tràng cấp tính

Nguyên tắc cơ bản trong điều trị viêm đại tràng cấp là tuân thủ chế độ ăn uống khoa học và tránh thiếu chất để ngăn ngừa suy nhược. Bệnh nhân cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được chăm sóc, điều trị đúng phương pháp từ giai đoạn cấp tính.

Viêm đại tràng cấp dễ điều trị hơn viêm đại tràng mạn tính. Trong giai đoạn mạn tính, các phương pháp chữa trị chỉ giảm triệu chứng tái phát. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân không chủ động trong điều trị ban đầu, viêm đại tràng cấp có nguy cơ tái phát cao, gây ra biến chứng nguy hiểm.

Bệnh nhân cần cung cấp đầy đủ năng lượng, đặc biệt là từ đạm động vật, để tránh suy nhược cơ thể. Thiếu đạm là nguyên nhân chính gây thiếu máu và khó hồi phục từ viêm đại tràng. Các nguồn đạm như cá biển, thịt bò… được ưu tiên.

Bệnh nhân cần uống đủ nước và cung cấp lượng chất xơ hòa tan trong ăn uống, bao gồm rau xanh và các loại trái cây như bơ, ngũ cốc, yến mạch, các loại trái cây đa dạng khác… Bổ sung lợi khuẩn từ sữa chua, đậu nành, chuối… cũng hỗ trợ quá trình tiêu hóa.

Viêm đại tràng cấp tính là căn bệnh khá phổ biến, gặp phải trong mọi độ tuổi. Bệnh chủ yếu xuất phát từ vệ sinh trong ăn uống, sinh hoạt thiếu hợp lý. Vì thế nên người bệnh cần chủ động thăm khám nếu có biểu hiện nghi ngờ mắc phải căn bệnh này và tuân thủ mọi chỉ dẫn của bác sĩ.

Bài viết liên quan:

• Bài thuốc chữa viêm đại tràng thể lỏng và điều cần biết
• 7 cách chữa viêm đại tràng bằng dân gian được tin dùng