Bệnh mất ngủ
Đặt lịch ngay
Mất ngủ ngày càng phổ biến trong xã hội hiện đại. Bệnh đặc trưng với tình trạng khó ngủ, ngủ chập chờn, không sâu giấc, tỉnh giấc sớm nhưng không thể ngủ lại... Nếu không điều trị sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần.
Ngủ là hoạt động tự nhiên định kỳ của cơ thể, được thực hiện theo bản năng. Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng đối sức khỏe, tạo điều kiện để cơ thể nghỉ ngơi và phục hồi năng lượng. Ở một người khỏe mạnh bình thường, thời gian ngủ trung bình từ 7 - 8 tiếng/ đêm, ngủ sâu giấc, liền mạch và tỉnh táo khi thức dậy.
Mất ngủ (Isomina) là một dạng rối loạn giấc ngủ phổ biến. Được chẩn đoán bệnh lý trên lâm sàng là khó chìm vào giấc ngủ, ngủ không sâu giấc, dễ tỉnh giấc và không ngủ lại được. Mất ngủ kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, tinh thần mà còn tạo tiền đề phát sinh nhiều bệnh lý mãn tính khác.
Chứng mất ngủ xuất phát từ nhiều nguyên nhân khách quan hoặc chủ quan gồm:
1. Nguyên nhân khách quan
Môi trường ngủ nhiều tiếng ồn, ánh sáng mạnh, nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp...;
Sử dụng chất kích thích sát giờ đi ngủ khiến cơ thể hưng phấn như rượu, bia, cà phê, trà, thuốc lá, nhóm thuốc giảm đau chứa caffein...;
Chế độ ăn uống và sinh hoạt kém khoa học;
Người ngủ cùng ngáy to, tật nghiến răng hoặc bị mộng du...;
Chịu áp lực trong cuộc sống, lo âu, căng thẳng;
Thường xuyên thay đổi giờ làm việc hoặc chênh lệch múi giờ;
2. Nguyên nhân chủ quan
Mất ngủ khởi phát do ảnh hưởng từ các yếu tố sinh lý và bệnh lý như:
Yếu tố sinh lý: Tuổi tác cao, lão hóa; phụ nữ mang thai; phụ nữ tiền mãn kinh, mãn kinh; sốt bệnh;
Do các bệnh lý nội khoa: Huyết áp, tiểu đường, tim mạch, tiêu hóa, hen phế quản, viêm xoang, đau dạ dày, viêm đại tràng, trào ngược dạ dày thực quản (GERD), bệnh Parkinson, bệnh Alzheimer, xương khớp, ...;
Hội chứng ngưng thở: Hội chứng ngưng thở khi ngủ do hệ thần kinh trung ương hoặc do tắc nghẽn đường thở, rối loạn chuyển động tay chân theo chu kỳ;
Các bệnh lý tâm thần: rối loạn lo âu, rối loạn hưng cảm, trầm cảm, tâm thần phân liệt, sa sút trí tuệ, stress sau chấn thương...;
Nguyên nhân khác: Nghiện chất kích thích như thuốc phiện, rượu, thuốc lá...; mất ngủ không rõ nguyên nhân;
Bệnh nhân mất ngủ thường gặp các triệu chứng như:
- Nằm trên giường trằn trọc, thao thức, khó đi vào giấc ngủ;
- Giấc ngủ chập chờn, đứt đoạn, không sâu giấc;
- Dễ thức giấc giữa đêm, không thể ngủ lại;
- Thức khuya nhưng dậy rất sớm và khó ngủ tiếp;
- Mệt mỏi, uể oải, thiếu tỉnh táo sau khi trời sáng;
- Đau đầu, chóng mặt và bị thiếu tập trung.
Dựa vào các triệu chứng lâm sàng kết hợp với thăm hỏi kiểm tra thói quen ngủ để đưa ra đánh giá sơ bộ về vấn đề sức khỏe hiện tại của bệnh nhân. Nếu cần thiết sẽ được chỉ định thực hiện khám sức khỏe tổng quát, xét nghiệm máu, nước tiểu, đo huyết áp, thử đường... và đo đa ký giấc ngủ nhằm phát hiện các bất thường về sức khỏe, ảnh hưởng đến giấc ngủ của bạn.
Dựa vào kết quả chẩn đoán ban đầu, bác sĩ sẽ chỉ định phác đồ điều trị phù hợp. Dưới đây là một số cách chữa được áp dụng phổ biến:
1. Điều trị không dùng thuốc
Hầu hết những trường hợp mất ngủ đều xuất phát từ thói quen và các hành vi kém lành mạnh. Trong trường hợp này, bệnh nhân không nhất thiết phải dùng thuốc, chỉ cần thay đổi lối sống sinh hoạt và kết hợp thực hiện các liệu pháp nhận thức hành vi (CBT-I) để cải thiện bệnh:
- Liệu pháp thư giãn: Tập trung vào điều chỉnh tâm trạng, giảm căng thẳng lo lắng và thư giãn tinh thần nhằm cải thiện chất lượng giấc ngủ ban đêm.
- Liệu pháp kiểm soát kích thích: Kiểm soát và loại bỏ những yếu tố gây mất ngủ. Nếu nằm trên giường 15 - 20 phút không ngủ được hãy rời khỏi giường, đi lại thư giãn và chỉ quay lại giường khi có cảm giác buồn ngủ. Hãy ghi nhớ, chỉ dùng giường ngủ để ngủ hoặc quan hệ tình dục.
- Liệu pháp kiểm soát giấc ngủ: Tránh ngủ trưa quá lâu vào ban ngày và giảm thời gian sinh hoạt trên giường.
- Liệu pháp nhận thức - tâm lý: Nhằm điều chỉnh nhận thức , loại bỏ suy nghĩ tiêu cực, lo lắng khỏi tâm trí. Đảm bảo thư giãn hoàn toàn sẵn sàng cho việc đi ngủ.
Kết hợp thay đổi thói quen sinh hoạt hàng ngày:
- Dùng tinh dầu: Mùi hương từ các loại tinh dầu tự nhiên giúp xoa dịu tinh thần, thư giãn toàn thân, nâng cao chất lượng giấc ngủ vào ban đêm.
- Vệ sinh giấc ngủ: Điều chỉnh không gian ngủ, tạo môi trường, ánh sáng, nhiệt độ phù hợp, tránh tiếng ồn, không dùng chất kích thích, ngâm chân nước ấm... là những bước cần thiết giúp vệ sinh giấc ngủ của bạn.
- Ăn uống khoa học: Tăng cường bổ sung các loại thực phẩm giàu magie, vitamin B và tryptophan có lợi cho giấc ngủ. Tránh xa các loại thực phẩm nhiều dầu mỡ, thức chế biến sẵn, các chất kích thích... gây cản trở giấc ngủ.
2. Điều trị bằng thuốc
Bệnh nhân mất ngủ mãn tính được kê đơn sử dụng các loại thuốc đặc trị như:
- Eszopiclone (Lunesta);
- Zaleplon (Sonata);
- Remelteon (Rozerem);
- Zolpidem (Edluar, Zolpimist, Ambien, Intermezzo);
Tùy từng trường hợp bệnh cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định liều dùng thuốc phù hợp. Không lạm dụng quá mức để tránh gây các tác dụng phụ như: hoa mắt, chóng mặt, choáng váng, đau đầu... Thông báo cho bác sĩ để được điều chỉnh liều dùng thuốc hoặc thay đổi thuốc cho phù hợp.
Gọi