Bệnh mất ngủ

Mất ngủ được chia làm 2 dạng chính:

Mất ngủ cấp tính: Chỉ xảy ra vào một vài thời điểm nhất định, thường liên quan đến yếu tố tâm lý, áp lực, căng thẳng. Tình trạng chỉ kéo dài trong thời gian ngắn, biến mất sau vài ngày đến vài tuần.

Mất ngủ mãn tính: Xảy ra kéo dài ít nhất 1 tháng hoặc triền miên trong nhiều năm. Thường liên quan đến các bệnh lý mãn tính hoặc nguyên nhân chủ quan khác.

Xem thêm: Mất ngủ kéo dài lâu ngày là bệnh gì? Có sao không?

Chứng mất ngủ xuất phát từ nhiều nguyên nhân khách quan hoặc chủ quan gồm:

1. Nguyên nhân khách quan

Môi trường ngủ nhiều tiếng ồn, ánh sáng mạnh, nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp...;

Sử dụng chất kích thích sát giờ đi ngủ khiến cơ thể hưng phấn như rượu, bia, cà phê, trà, thuốc lá, nhóm thuốc giảm đau chứa caffein...;

Chế độ ăn uống và sinh hoạt kém khoa học;

Người ngủ cùng ngáy to, tật nghiến răng hoặc bị mộng du...;

Chịu áp lực trong cuộc sống, lo âu, căng thẳng;

Thường xuyên thay đổi giờ làm việc hoặc chênh lệch múi giờ;

2. Nguyên nhân chủ quan

Mất ngủ khởi phát do ảnh hưởng từ các yếu tố sinh lý và bệnh lý như:

Yếu tố sinh lý: Tuổi tác cao, lão hóa; phụ nữ mang thai; phụ nữ tiền mãn kinh, mãn kinh; sốt bệnh;

Do các bệnh lý nội khoa: Huyết áp, tiểu đường, tim mạch, tiêu hóa, hen phế quản, viêm xoang, đau dạ dày, viêm đại tràng, trào ngược dạ dày thực quản (GERD), bệnh Parkinson, bệnh Alzheimer, xương khớp, ...;

Hội chứng ngưng thở: Hội chứng ngưng thở khi ngủ do hệ thần kinh trung ương hoặc do tắc nghẽn đường thở, rối loạn chuyển động tay chân theo chu kỳ;

Các bệnh lý tâm thần: rối loạn lo âu, rối loạn hưng cảm, trầm cảm, tâm thần phân liệt, sa sút trí tuệ, stress sau chấn thương...;

Nguyên nhân khác: Nghiện chất kích thích như thuốc phiện, rượu, thuốc lá...; mất ngủ không rõ nguyên nhân;

Bệnh nhân mất ngủ thường gặp các triệu chứng như:

• Nằm trên giường trằn trọc, thao thức, khó đi vào giấc ngủ;
• Giấc ngủ chập chờn, đứt đoạn, không sâu giấc;
• Dễ thức giấc giữa đêm, không thể ngủ lại;
• Thức khuya nhưng dậy rất sớm và khó ngủ tiếp;
• Mệt mỏi, uể oải, thiếu tỉnh táo sau khi trời sáng;
• Đau đầu, chóng mặt và bị thiếu tập trung.

Dựa vào các triệu chứng lâm sàng kết hợp với thăm hỏi kiểm tra thói quen ngủ để đưa ra đánh giá sơ bộ về vấn đề sức khỏe hiện tại của bệnh nhân. Nếu cần thiết sẽ được chỉ định thực hiện khám sức khỏe tổng quát, xét nghiệm máu, nước tiểu, đo huyết áp, thử đường... và đo đa ký giấc ngủ nhằm phát hiện các bất thường về sức khỏe, ảnh hưởng đến giấc ngủ của bạn.

Mất ngủ dù cấp tính hay mãn tính đều gây những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và sinh hoạt hàng ngày.

• Giảm tập trung, khả năng tiếp nhận, phân tích, giảm chất lượng công việc;
• Suy giảm trí nhớ do não bộ không được nghỉ ngơi phục hồi;
• Ảnh hưởng tiêu cực đến mái tóc, làn da...;
• Tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, cao huyết áp, đột quỵ, nhất là người lớn tuổi;
• Suy giảm sinh lý ở cả nam và nữ giới;
• Trầm cảm, rối loạn lo âu, tâm thần phân liệt nghiêm trọng;

Gợi ý: Cách trị mất ngủ cho người trẻ tuổi do căng thẳng, stress

Dựa vào kết quả chẩn đoán ban đầu, bác sĩ sẽ chỉ định phác đồ điều trị phù hợp. Dưới đây là một số cách chữa được áp dụng phổ biến:

1. Điều trị không dùng thuốc 

Hầu hết những trường hợp mất ngủ đều xuất phát từ thói quen và các hành vi kém lành mạnh. Trong trường hợp này, bệnh nhân không nhất thiết phải dùng thuốc, chỉ cần thay đổi lối sống sinh hoạt và kết hợp thực hiện các liệu pháp nhận thức hành vi (CBT-I) để cải thiện bệnh:

• Liệu pháp thư giãn: Tập trung vào điều chỉnh tâm trạng, giảm căng thẳng lo lắng và thư giãn tinh thần nhằm cải thiện chất lượng giấc ngủ ban đêm.
• Liệu pháp kiểm soát kích thích: Kiểm soát và loại bỏ những yếu tố gây mất ngủ. Nếu nằm trên giường 15 - 20 phút không ngủ được hãy rời khỏi giường, đi lại thư giãn và chỉ quay lại giường khi có cảm giác buồn ngủ. Hãy ghi nhớ, chỉ dùng giường ngủ để ngủ hoặc quan hệ tình dục.
• Liệu pháp kiểm soát giấc ngủ: Tránh ngủ trưa quá lâu vào ban ngày và giảm thời gian sinh hoạt trên giường.
• Liệu pháp nhận thức - tâm lý: Nhằm điều chỉnh nhận thức , loại bỏ suy nghĩ tiêu cực, lo lắng khỏi tâm trí. Đảm bảo thư giãn hoàn toàn sẵn sàng cho việc đi ngủ.

Kết hợp thay đổi thói quen sinh hoạt hàng ngày:

• Dùng tinh dầu: Mùi hương từ các loại tinh dầu tự nhiên giúp xoa dịu tinh thần, thư giãn toàn thân, nâng cao chất lượng giấc ngủ vào ban đêm.
• Vệ sinh giấc ngủ: Điều chỉnh không gian ngủ, tạo môi trường, ánh sáng, nhiệt độ phù hợp, tránh tiếng ồn, không dùng chất kích thích, ngâm chân nước ấm... là những bước cần thiết giúp vệ sinh giấc ngủ của bạn.
• Ăn uống khoa học: Tăng cường bổ sung các loại thực phẩm giàu magie, vitamin B và tryptophan có lợi cho giấc ngủ. Tránh xa các loại thực phẩm nhiều dầu mỡ, thức chế biến sẵn, các chất kích thích... gây cản trở giấc ngủ.

2. Điều trị bằng thuốc

Bệnh nhân mất ngủ mãn tính được kê đơn sử dụng các loại thuốc đặc trị như:

• Eszopiclone (Lunesta);
• Zaleplon (Sonata);
• Remelteon (Rozerem);
• Zolpidem (Edluar, Zolpimist, Ambien, Intermezzo);

Tùy từng trường hợp bệnh cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định liều dùng thuốc phù hợp. Không lạm dụng quá mức để tránh gây các tác dụng phụ như: hoa mắt, chóng mặt, choáng váng, đau đầu... Thông báo cho bác sĩ để được điều chỉnh liều dùng thuốc hoặc thay đổi thuốc cho phù hợp.

Để phòng ngừa mất ngủ, hãy áp dụng các biện pháp sau:

Tuân thủ lịch ngủ khoa học, ngủ đủ giấc và đúng giờ, ngủ trước 23h và thức dậy lúc 6h sáng.

Đảm bảo không gian ngủ mát mẻ, sạch sẽ và yên tĩnh.

Ăn uống đủ chất, tránh ăn quá no hoặc ăn những món khó tiêu trước giờ đi ngủ.

Uống sữa ấm hoặc nước ấm pha mật ong trước giờ đi ngủ giúp thư giãn đầu óc.

Áp dụng những thói quen thư giãn thần kinh như yoga, thiền, tắm nước ấm, đọc sách, nghe nhạc... giúp nâng cao chất lượng giấc ngủ.

Dưới đây là các câu hỏi bác sĩ khuyến khích bệnh nhân nên đặt ra trong quá trình thăm khám:

1. Bệnh mất ngủ của tôi có nghiêm trọng không?

2. Tôi mất ngủ triền miên ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe, cuộc sống, công việc hàng ngày?

3. Tôi bị mất ngủ có cần làm xét nghiệm chẩn đoán nào không?

4. Phương pháp điều trị mất ngủ tốt nhất dành cho trường hợp bệnh của tôi?

5. Quá trình điều trị mất ngủ của tôi kéo dài bao lâu?

6. Dùng thuốc trị mất ngủ nào phù hợp? Cần làm gì để xử lý khi có tác dụng phụ?

7. Nếu tôi không tiếp nhận điều trị có sao không?

8. Tôi có cần tái khám không? Lịch tái khám là khi nào?

Mất ngủ kéo dài ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và đời sống sinh hoạt hàng ngày. Để điều trị sớm và phòng ngừa mất ngủ tái phát, hãy chủ động thăm khám và điều trị chuyên khoa theo phác đồ phù hợp.

Có thể bạn quan tâm:

• 10+ cách trị mất ngủ tại nhà đơn giản + hiệu quả nhanh
• Mất ngủ triền miên là bệnh gì, phải làm sao chữa?