Bệnh Viêm Âm Đạo

Nguyên nhân 

Vi khuẩn và nấm men là 2 tác nhân lớn nhất gây ra viêm âm đạo.

• Vi khuẩn: Loại vi khuẩn được tìm thấy nhiều nhất ở bệnh nhân viêm âm đạo là lactobacilli. Đây là loại vi khuẩn kỵ khí, khi tồn tại với số lượng quá lớn gây mất cân bằng hệ vi sinh tại môi trường âm đạo, dẫn đến viêm nhiễm.
• Nấm men: Chủ yếu là do nấm Candida albicans. Chúng tồn tại bình thường tại vùng kín và nhiều vùng khác trên cơ thể như trong miệng, nếp gấp da, móng tay... Tuy nhiên, khi gặp điều kiện thuận lợi chúng sẽ phát triển và gây ra viêm nhiễm.
• Ký sinh trùng: Ngoài 2 tác nhân trên, nhiễm ký sinh trùng Trichomonasis ở nữ giới cũng có khả năng gây ra viêm âm đạo. Bệnh thường lây nhiễm từ nam giới qua nữ giới khi quan hệ tình dục, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục.
• Ảnh hưởng từ bệnh lậu: Vi khuẩn lậu (Neisseria Gonorrhea) là một trong những loại vi khuẩn có tốc độ lây lan nhanh, nhất là lây nhiễm qua đường tình dục. Do đó, nữ giới dễ dàng bị lây nhiễm vi khuẩn lậu từ nam giới thông qua quan hệ tình dục.

Yếu tố nguy cơ

Ngoài ra, viêm âm đạo cũng dễ xảy ra khi có các yếu tố nguy cơ sau:

• Viêm âm đạo không do nhiễm trùng: Vệ sinh vùng kín không đúng cách, thụt rửa sâu, sử dụng dung dịch tẩy rửa mạnh...; sử dụng tampon nhưng quên không lấy ra; lạm dụng tình dục, quan hệ tình dục mạnh bạo gây các tổn thương thực thể tại các mô niêm mạc;
• Thiểu dưỡng gây teo âm đạo: Thường xảy ra ở nữ giới sau mãn kinh hoặc đã thực hiện cắt bỏ buồng trứng gây suy giảm estrogen. Tình trạng này khiến niêm mạc âm đạo bị bào mòn, mỏng dần, dễ bị kích thích, khô rát, viêm nhiễm khi gặp điều kiện thuận lợi.
• Bệnh lý: Bệnh tiểu đường hoặc mang thai khiến làm tăng hàm lượng glycogen trong các tế bào biểu mô. Kéo theo đó là sự gia tăng nồng độ axit trong âm đạo, tạo điều kiện thuận lợi cho các loại nấm phát triển và gây viêm nhiễm;
• Điều trị ung thư: Chiếu xạ điều trị các khối u vô tình làm vỡ các mô tế bào, ảnh hưởng đến cơ chế tự bảo vệ của cơ thể khỏi các tác nhân gây viêm nhiễm;
• Tác dụng phụ của thuốc: Lạm dụng các thuốc đặc trị ung thư vú, bệnh lạc nội mạc tử cung, thuốc kháng sinh...; đặt thuốc ngả âm đạo gây ra viêm nhiễm kéo dài; các biện pháp tránh thai đặt dụng cụ tử cung, diệt tinh trùng...
• Các nguyên nhân khác: Đã từng thực hiện phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng; mặc quần lót ẩm ướt, chật chội trong thời gian dài; rối loạn nội tiết tố; trẻ em bị viêm âm đạo do nhiễm vi khuẩn lây lan từ đường tiêu hóa (thường trong độ tuổi 2 - 6)...

Tham khảo thêm: Bị viêm âm đạo khi mang thai và cách điều trị an toàn

Khác với các bệnh lý phụ khoa khác, các triệu chứng viêm âm đạo được biểu hiện rõ ràng ngay khi bắt đầu quá trình viêm nhiễm. Tùy theo nguyên nhân gây viêm mà triệu chứng sẽ khác nhau.

Triệu chứng viêm âm đạo do vi khuẩn

• Tiết dịch loãng số lượng nhiều, nhất là sau khi quan hệ;
• Dịch có mùi tanh hôi, màu trắng đục; đau rát khi quan hệ;
• Bị ngứa rát và đỏ vùng kín khi nhiễm vi khuẩn kèm theo nhiễm nấm;
• Các triệu chứng nặng hơn trong ngày hành kinh gây mệt mỏi, uể oải...

Triệu chứng viêm âm đạo do nhiễm nấm men

• Sưng, tấy đỏ, phù nề âm hộ và âm đạo;
• Ngứa ngáy dữ dội, liên tục khiến người bệnh có xu hướng cào gãi mạnh;
• Khí hư ra nhiều, màu trắng đục, lợn cợn vón cục như bã đậu hoặc lỏng như nước;
• Mùi khí hư không quá tanh như khi nhiễm vi khuẩn;
• Kèm theo đau rát khi đi tiểu, nước tiểu lẫn bã dịch tiết trắng đục;
• Chảy máu âm đạo kèm theo chán ăn, mệt mỏi, sụt cân, ốm sốt liên tục...;

Triệu chứng viêm âm đạo do nhiễm ký sinh trùng 

Theo thống kê, có khoảng 70% trường hợp bị viêm âm đạo do nhiễm ký sinh trùng Trichomonas không gây ra bất kỳ dấu hiệu nào. Hoặc nếu có sẽ gây ra nhiều mức độ khác nhau từ nhẹ đến nặng. Điển hình như:

• Ngứa ngáy, cảm giác nóng rát và sưng đỏ vùng kín;
• Đặc biệt đau rát mỗi khi đi tiểu tiện;
• Màu sắc dịch âm đạo thay đổi sang màu xanh, vàng;
• Dịch tiết âm đạo có mùi tanh hôi bất thường;

Ngoài đánh giá nhận định thông qua lâm sàng, để chẩn đoán viêm âm đạo bác sĩ thường sẽ lấy mẫu dịch tiết âm đạo để xét nghiệm và nuôi cấy phân tích dưới kính hiển vi để xác định loại vi khuẩn gây viêm âm đạo là gì. Đồng thời đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

• Đối với vi khuẩn: Các tiêu chuẩn chẩn đoán bao gồm độ pH âm đạo > 4.5, phát hiện các mô niêm mạc âm đạo bị phủ đầy bởi vi khuẩn. Kèm theo tiết dịch loãng trắng đục, nhầy và dính vào thành âm đạo, hôi tanh như mùi cá;
• Đối với nấm men: Độ pH âm đạo trong khoảng 4 - 4.5, có sự hiện diện của vô số các tế bào vi nấm khi được nuôi cấy và phân tích trong phòng thí nghiệm;
• Đối với Trichomonas: Tiến hành lấy mẫu và soi tươi phát hiện ký sinh trùng trong dịch tiết âm đạo. Xét nghiệm soi tươi thường cho kết quả chính xác.
• Các chẩn đoán phân biệt khác: Có vật thể lạ trong âm đạo; ung thư; viêm cổ tử cung; viêm vùng chậu; các vấn đề rối loạn về da như vảy nến, chàm, nấm da...;

Tương tự như nhiều bệnh lý phụ khoa khác, viêm âm đạo có bản chất đơn giản, dễ điều trị. Nhưng nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng cực kỳ nguy hiểm. Gây ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản, thể chất, đặc biệt gây biến chứng vô sinh.

• Biến chứng viêm nhiễm lây lan: Ổ viêm tại âm đạo nếu không được kiểm soát ngăn chặn kịp thời sẽ nhanh chóng phát triển lây lan sang nhiều bộ phận lân cận cùng nằm trong cơ quan sinh sản như: Viêm buồng trứng, viêm vòi trứng, viêm cổ tử cung, viêm lộ tuyến cổ tử cung, viêm nội mạc tử cung, viêm vùng chậu...
• Giảm chất lượng đời sống tình dục: Âm đạo luôn trong trạng thái ẩm ướt, đau rát, ngứa ngáy khó chịu và có mùi hôi khiến chị em e ngại, tự ti trong sinh hoạt vợ chồng. Lâu ngày dẫn đến suy giảm ham muốn, lãnh cảm, làm giảm chất lượng đời sống tình dục, dễ rạn nứt hôn nhân.
• Rối loạn tâm lý: Viêm âm đạo gây ra rất nhiều các triệu ngứa rát, khó chịu, bất tiện ảnh hưởng lớn đến tâm lý của chị em. Việc lo lắng về tình trạng bệnh dai dẳng khiến chị em rơi vào tình trạng khủng hoảng tâm lý, thậm chí trầm cảm và ảnh hưởng chung đến sức khỏe cơ thể, cuộc sống và công việc.
• Vô sinh - hiếm muộn: Mất cân bằng hệ vi sinh vật khiến nồng độ pH tại môi trường âm đạo bị thay đổi, khiến tinh trùng không thể sống sót lâu. Cộng với tình trạng rối loạn nội tiết tố gây ức chế quá trình rụng trứng. Đây đều là những yếu tố cản trở quá trình thụ thai, tăng nguy cơ vô sinh - hiếm muộn nữ.
• Ung thư cổ tử cung: Biến chứng nguy hiểm nhất khi bị viêm âm đạo đó là ung thư cổ tử cung. Theo thống kê, những người đã từng có tiền sử viêm âm đạo thường có nguy cơ mắc phải biến chứng ung thư cao gấp 11 lần so với bình thường. Ung thư cổ tử cung đe dọa tính mạng bệnh nhân.
• Các hệ lụy khó lường khác của viêm âm đạo: Động thai, sảy thai, thai chết lưu; sinh non; trẻ sinh thiếu tháng thường yếu hơn, còi cọc, suy dinh dưỡng...; thai nhi sinh ngả âm đạo bị viêm dễ bị nhiễm trùng da, tổn thương thị lực hoặc viêm phổi. Vì vậy, chị em cần lưu ý khi có các dấu hiệu viêm âm đạo.

Bệnh viêm âm đạo hoàn toàn có thể điều trị được nếu phát hiện sớm và áp dụng đúng phương pháp. Do đó, ngay khi phát hiện các triệu chứng bất thường, chị em nên chủ động thăm khám ngay tại bệnh viện chuyên khoa để được chẩn đoán và tư vấn phác đồ phù hợp.

Trên thực tế, điều trị viêm âm đạo nhằm mục đích loại bỏ yếu tố gây viêm, cải thiện triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và dự phòng tái phát.

1. Điều trị bằng thuốc

Nhằm kiểm soát triệu chứng và điều trị nguyên nhân gây viêm âm đạo, phương pháp được áp dụng ưu tiên đó là dùng thuốc tân dược. Thuốc trị viêm âm đạo có thể dùng dưới dạng uống hoặc thuốc đặt nhằm ức chế sự phát triển của các tác nhân gây viêm.

• Đối với vi khuẩn: Hầu hết các trường hợp bị viêm âm đạo do vi khuẩn đều đáp ứng tốt với phác đồ kháng sinh. Các loại kháng sinh được dùng phổ biến như:
  • Metronidazol: giúp tiêu diệt các loại vi khuẩn kỵ khí gây viêm âm đạo. Tùy theo từng chế phẩm mà sử dụng với liều dùng khác nhau như dạng viên uống 500mg (liều 1g/ ngày trong vòng 7 ngày), dạng viên uống 2g uống 1 liều duy nhất, dạng gel bôi 0.75% dùng 1 lần/ ngày, liên tục trong vòng 5 ngày;
  • Tinidazol & Secnidazol: chỉ định dùng khi Metronidazol không đáp ứng tốt. Trường hợp tái phát sau điều trị sẽ được thay thế bằng các loại thuốc đặt hoặc thuốc uống phù hợp hơn.
• Đối với nấm men:
  • Thuốc gel bôi tại chỗ: giúp giảm nhanh cảm giác ngứa ngáy khó chịu do sự phát triển quá mức của nấm. Một số loại phổ biến như Clindamycin, Neomycin, Nizoral, Canesten, Clotrimazol...;
  • Thuốc đặt âm đạo: đem lại hiệu quả cao hơn thuốc bôi ngoài, tiêu diệt nấm liên tục. Các loại phổ biến như: Polygynax, Mycogynax, Canesten, Sadetab, Fluomizin...;
  • Thuốc uống kháng nấm: giúp ức chế sự hoạt động và phát triển lây lan của nấm gây viêm. Loại thuốc kháng nấm và liều dùng được chỉ định khác nhau tùy từng trường hợp.

Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ tư vấn cho bệnh nhân sử dụng một số loại dung dịch dạng thuốc rửa vùng kín nhằm hỗ trợ kiểm soát, cải thiện triệu chứng ngứa ngáy, đau rát do viêm. Hiện nay, có rất nhiều sản phẩm dùng ngoài nhưng có tác dụng ngăn chặn sự lây lan của vi khuẩn, nấm hiệu quả bạn có thể cân nhắc chọn lựa sử dụng.

2. Các biện pháp vệ sinh, chăm sóc tích cực

Để tăng hiệu quả, trong suốt quá trình điều trị viêm âm đạo, chị em cần lưu ý thực hiện tốt các biện pháp vệ sinh chăm sóc vùng kín kỹ lưỡng. Tuy không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng có thể giúp ngăn chặn sự lây lan của vi khuẩn, nấm, giảm mức độ viêm nhiễm...

• Vệ sinh vùng kín nhẹ nhàng bằng nước ấm, không nên ngâm bồn trong quá trình điều trị;
• Rửa âm đạo bằng xà phòng diệt khuẩn hoặc các loại dung dịch vệ sinh phụ nữ dịu nhẹ, lành tính, không chứa chất tẩy rửa mạnh gây kích ứng;
• Không được thụt rửa sâu, chỉ nên vệ sinh bên ngoài;

Ngoài ra, trong quá trình điều trị viêm âm đạo cần chú ý:

• Tránh quan hệ tình dục cho đến khi trị dứt điểm bệnh;
• Nếu có quan hệ phải vệ sinh kỹ lưỡng trước và sau khi giao hợp bằng dung dịch rửa vùng kín chuyên dụng cho cả nam và nữ;
• Mặc quần lót chất liệu cotton thấm hút, mềm mại, ban đêm khi ngủ có thể không mặc quần lót để giữ cho vùng kín khô ráo;
• Ăn uống đủ chất, bổ sung đầy đủ dinh dưỡng thông qua đa dạng các loại thực phẩm lành mạnh, tốt cho hệ vi sinh âm đạo như rau xanh, củ quả, trái cây, sữa chua, yến mạch...;
• Tránh các loại thực phẩm cay nóng, chế biến sẵn, nhiều dầu mỡ, sử dụng thức uống có cồn...;
• Mỗi ngày uống từ 2 - 2.5 lít nước nhằm hỗ trợ quá trình trao đổi chất trong cơ thể, giảm viêm nhiễm bằng cơ chế tự nhiên;

Viêm âm đạo dù không đe dọa đến tính mạng, nhưng những triệu chứng và biến chứng khó lường của nó đối với sức khỏe của con người là rất lớn. Do đó, mỗi người phụ nữ đều cần phải tự nâng cao ý thức chăm sóc vùng kín kỹ lưỡng cả bên trong lẫn bên ngoài để phòng ngừa bệnh tốt nhất.

Giữ vệ sinh vùng kín kỹ lưỡng, đúng cách nhằm duy trì sự cân bằng nồng độ pH tự nhiên của âm đạo.

Từ bỏ các thói quen như thụt rửa âm đạo, sử dụng nước hoa vùng kín chứa chất kích ứng, lạm dụng băng vệ sinh hàng ngày...

Thay quần lót 2 - 3 lần/ ngày và đổi mới quần lót cũ 2 - 3 tháng/ lần để giảm nguy cơ tái nhiễm.

Để phòng ngừa viêm âm đạo tái phát, cần điều trị cho cả vợ và chồng vì bệnh có khả năng lây lan thông qua quá trình giao hợp.

Duy trì lối sống tình dục lành mạnh, chung thủy 1 vợ 1 chồng để tránh nguy cơ lây nhiễm chéo, sử dụng bao cao su. Đồng thời, giảm nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác.

Không tự ý sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, nhất là thuốc kháng sinh để tránh gây tác dụng phụ và tạo điều kiện cho viêm nhiễm phát triển.

Thăm khám phụ khoa định kỳ, thực hiện các danh mục xét nghiệm vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng thông qua dịch tiết âm đạo, siêu âm tử cung buồng trứng, soi cổ tử cung, tầm soát ung thư... để kịp thời xử lý và điều trị sớm, ngăn ngừa biến chứng.

1. Tôi bị ngứa ngáy vùng kín, khí hư tiết bã tanh hôi có phải bị viêm âm đạo không?

2. Nguyên nhân khiến tôi bị viêm âm đạo?

3. Các xét nghiệm cần thiết cho việc chẩn đoán viêm âm đạo?

4. Làm cách nào để chữa khỏi dứt điểm viêm âm đạo mà không bị tái phát?

5. Phương pháp điều trị viêm âm đạo tốt nhất dành cho trường hợp bệnh của tôi?

6. Dùng thuốc trị viêm âm đạo có gây tác dụng phụ nào hay không? Cách xử lý hiệu quả?

7. Quá trình điều trị viêm âm đạo mất bao lâu thì khỏi?

8. Tôi có được sinh hoạt vợ chồng trong quá trình điều trị viêm âm đạo không?

9. Tôi cần làm gì và tránh làm gì để hỗ trợ điều trị bệnh tốt nhất?

10. Sau điều trị viêm âm đạo có cần tái khám lại hay không?

Viêm âm đạo là bệnh lý không quá phức tạp và có thể điều trị khỏi hẳn bằng các biện pháp tích cực nếu phát hiện bệnh sớm. Ngược lại sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm khó lường. Khuyến khích chị em nên chủ động thăm khám để được chẩn đoán điều trị bằng phương pháp phù hợp. Tuyệt đối không tự ý chữa trị tại nhà để tránh gây ra các rủi ro ngoài ý muốn.

Xem thêm:

• Viêm âm đạo do nấm: Dấu hiệu và cách điều trị
• Các loại thuốc trị viêm âm đạo tốt nhất nên dùng