Mất ngủ về đêm, khó ngủ mệt mỏi – Nguyên nhân & cách trị

Mất ngủ về đêm, khó ngủ mệt mỏi là hiện tượng thường gặp ở những người thường xuyên bị stress, lạm dụng bia rượu, hút thuốc lá, bị ảnh hưởng bởi một số bệnh lý mãn tính… Tìm hiểu chính xác nguyên nhân là bước quan trọng để lựa chọn được biện pháp điều trị phù hợp.

Triệu chứng mất ngủ về đêm 

Giấc ngủ vào ban đêm đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sức khỏe. Ngủ đủ giấc sẽ giúp cơ thể cũng như não bộ được nghỉ ngơi, phục hồi sau một ngày dài hoạt động, cải thiện hệ miễn dịch, kéo dài tuổi thọ, giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh…

Mỗi đêm, người trưởng thành cần ngủ từ 7 – 8 tiếng để đảm bảo có một cơ thể khỏe mạnh, giúp các hoạt động trong cơ thể luôn diễn ra bình thường. 

Biểu hiện thường gặp của chứng mất ngủ là:

• Ngủ không đủ giấc, ít hơn 6 tiếng mỗi đêm
• Khó ngủ, phải nằm rất lâu mới có thể đi vào giấc ngủ
• Ngủ không ngon giấc
• Hay bị trằn trọc, giật mình thức giấc giữa đêm
• Khó quay trở lại giấc ngủ sau khi tỉnh giấc
• Thức dậy quá sớm vào buổi sáng với một tinh thần uể oải, cơ thể mệt mỏi…

Mất ngủ có thể kéo dài từ vài đêm đến nhiều tháng, nếu mất ngủ từ 3 đêm trở lên mỗi tuần, kéo dài hơn 3 tháng thì được xem là mất ngủ đêm mãn tính.

Nguyên nhân mất ngủ về đêm

Hiện tượng mất ngủ xảy ra vào ban đêm thường do nhiều nguyên nhân gây ra. Dưới đây là những lý do phổ biến nhất:

Tác dụng phụ của thuốc tân dược

Một số loại thuốc tây, điển hình là thuốc trị đau đầu kinh niên, thuốc chẹn beta, thuốc kháng viêm steroid, thuốc chữa cao huyết áp, thuốc chống trầm cảm… có thể khiến thần kinh bị kích thích khi sử dụng.

Nếu các loại thuốc này được dùng vào buổi tối hoặc uống trong thời gian dài thì nguy cơ bị mất ngủ, khó ngủ về đêm là rất cao.

Căng thẳng

Stress quá mức cũng ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ. Theo nghiên cứu, căng thẳng kéo dài có thể gây ra chứng hưng phấn thần kinh, khiến bạn khó chìm vào giấc ngủ, ngủ chập chờn không sâu giấc. 

Stress ức chế sản xuất Melatonin trong não, đây là hormone quan trọng giúp điều hòa nhịp sinh học và kích thích giấc ngủ. Thiếu Melatonin có thể dẫn đến mất ngủ vào ban đêm.

Tham khảo thêm: Hậu Covid mất ngủ: Nguyên nhân, triệu chứng và giải pháp

Mất ngủ do các chứng đau mãn tính

Những cơn đau nhức xương khớp hay các chứng đau mãn tính khác trong cơ thể là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bệnh mất ngủ. Cơn đau xuất hiện đột ngột có thể đánh thức bạn vào bất kỳ thời điểm nào trong đêm, thậm chí khiến bạn mất ngủ suốt cả đêm dài.

Khó ngủ do các chứng dị ứng

Phản ứng dị ứng xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng quá mức với các yếu tố có hại bên trong và ngoài cơ thể. Tình trạng này có thể làm tăng tiết dịch nhầy trong đường thở khiến bạn bị nghẹt mũi, khó thở và cản trở giấc ngủ vào ban đêm.

Hiện tượng dị ứng cũng có thể gây ra các bệnh lý như viêm da dị ứng, viêm da cơ địa… khiến nổi mẩn ngứa trên da. Cơn ngứa có thể xuất hiện vào ban đêm khiến bạn bị khó ngủ, thậm chí mất ngủ.

Hút thuốc lá

Nicotin trong khói thuốc lá là một chất có khả năng gây kích thích. Mặc dù hút thuốc lá có thể khiến bạn tỉnh táo nhưng nó lại là nguồn gốc của nhiều bệnh tật trong cơ thể, bao gồm cả chứng mất ngủ về đêm.

Nguy cơ bị mất ngủ đêm xảy ra cao hơn ở những người nghiện thuốc lá lâu năm hoặc đang trong quá trình cai hút thuốc lá.

Khó ngủ do sử dụng thức uống chứa caffein

Cà phê, trà đặc… là những thức uống đặc biệt chứa nhiều caffein – một chất gây hưng phấn thần kinh. Tác dụng của nó có thể kéo dài đến 8 giờ kể từ khi sử dụng.

Vì vậy, nếu bạn sử dụng các thức uống trên vào buổi chiều thì nguy cơ khó ngủ về đêm là rất cao. Nhiều người thậm chí còn bị mất ngủ trắng đêm khi uống cà phê vào buổi tối.

Lạm dụng bia rượu

Sử dụng bia rượu thường xuyên có thể khiến thần kinh bị căng thẳng, tổn thương, từ đó dẫn đến mất ngủ vào buổi đêm.

Hội chứng ngưng thở khi ngủ (OSA)

Ở những người mắc hội chứng này, hiện tượng ngưng thở có thể diễn ra nhiều lần trong đêm, mỗi lần kéo dài từ 10 – 60 giây.

Tình trạng này gây thiếu oxy lên não khiến bạn có biểu hiện thở gấp, thở hổn hển và bị đánh thức giữa đêm khó có thể quay trở lại giấc ngủ.

Trào ngược dạ dày

Trào ngược dạ dày chỉ tình trạng axit và các chất dịch trong dạ dày bị trào ngược lên trên thực quản. Hiện tượng này diễn ra phổ biến vào ban đêm dẫn đến ợ chua, ợ nóng, ho, khó thở… Cảm giác khó chịu khiến bạn không tài nào ngủ yên giấc được.

Tham khảo thêm: Mất ngủ ở tuổi dậy thì – Nguyên nhân và cách chữa trị

Bị suy giảm nội tiết tố progesterone

Nhiều phụ nữ tuổi trung niên phải trải qua chứng mất ngủ về đêm triền miên. Nguyên nhân là do ảnh hưởng của sự suy giảm hàm lượng hormone progesterone trong giai đoạn mãn kinh.

Thiếu hụt hormone này có thể khiến bạn khó đi vào giấc ngủ và không thể tận hưởng được một giấc ngủ dài trọn vẹn.

Hội chứng chân không yên

Hội chứng chân không yên chỉ cảm giác ngứa ran, bồn chồn ở đôi chân thôi thúc bạn luôn muốn di chuyển.

Những triệu chứng khó chịu này diễn ra ngày cả vào ban đêm khiến bạn không thể thoải mái chìm vào giấc ngủ. Bệnh kéo dài sẽ gây rối loạn giấc ngủ, mất ngủ nghiêm trọng.

Tiểu nhiều về đêm

Chức năng thận bị suy giảm, ống nhiều nước hoặc sử dụng các chất lợi tiểu trước khi đi ngủ có thể khiến bạn mắc tiểu nhiều lần trong đêm. Đây chính là nguyên nhân khiến giấc ngủ về đêm bị gián đoạn. Nhiều người thậm chí còn không thể tiếp tục ngủ trở lại sau khi đi tiểu.

Thay đổi ca làm việc

Nhiều người làm việc theo ca, phải thay đổi liên tục giữa ca ngày và ca đêm. Điều này khiến cho đồng hồ sinh học của cơ thể bị rối loạn dẫn đến mất ngủ, khó ngủ về đêm.

Thay đổi múi giờ

Sự chênh lệch múi giờ giữa các quốc gia có thể khiến những người đi du lịch hoặc mới định cư ở nước ngoài không kịp thích ứng, từ đó dẫn đến mất ngủ.

Sử dụng các thiết bị điện tử trước khi đi ngủ

Nhiều người có thói quen xem tivi, lướt quét, làm việc bên máy tính hoặc xem điện thoại trước khi đi ngủ. Ánh sáng phát ra từ các thiết bị điện tử này có thể khiến não bộ nhầm tưởng là ban ngày, từ đó dẫn đến mất ngủ về đêm.

Ăn khuya

Ăn quá khuya khiến bộ máy tiêu hóa và các cơ quan trong cơ thể phải tiếp tục  hoạt động thay vì được nghỉ ngơi. Điều này khiến bạn trằn trọc, khó ngủ.

Thường xuyên thức khuya

Thức khuya nhiều có thể làm rối loạn đồng hồ sinh học của cơ thể và là nguyên nhân dẫn đến chứng mất ngủ ban đêm.

Tham khảo thêm: 10+ món ăn bài thuốc chữa mất ngủ hiệu quả, ngon, dễ nấu

Tác hại của mất ngủ về đêm 

Trong não bộ của chúng ta luôn có hàng tỷ tế bào thần kinh ở trạng thái hoạt động không ngừng. Chúng đảm nhận chức năng tiếp nhận, ghi nhớ và xử lý thông tin, từ đó cho phép bạn đưa ra những quyết định sáng suốt.

Việc thiếu ngủ vào ban đêm sẽ gây tổn thương các tế bào thần kinh, làm ảnh hưởng đến suy nghĩ cũng như nhận thức của bạn. Khi ngủ không đủ giấc, bạn sẽ trở nên khó khăn hơn trong việc ghi nhớ thông tin và không thể tập trung trong công việc, khả năng phản xạ cũng bị sa sút đáng kể.

Không chỉ gây sa sút về trí tuệ, tình trạng mất ngủ, khó ngủ về đêm cũng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý như:

• Suy nhược cơ thể
• Tai biến mạch máu não
• Béo phì
• Tiểu đường
• Trầm cảm
• Ung thư vú
• Bệnh tim mạch
• Rối loạn kinh nguyệt
• Yếu sinh lý
• Tinh trùng yếu
• Khó thụ thai
• Suy giảm thị lực

Cách chữa mất ngủ về đêm

Loại bỏ nguyên nhân gây mất ngủ ban đêm là mục tiêu quan trọng trong điều trị. Bệnh nhân có thể sử dụng thuốc theo đơn của bác sĩ, kết hợp với liệu pháp tâm lý và vệ sinh giấc ngủ để điều trị mất ngủ.

1. Khắc phục nguyên nhân gây mất ngủ ban đêm

Các nguyên nhân gây mất ngủ như công việc căng thẳng, uống nhiều nước – cà phê vào buổi tối, ăn khuya, sử dụng các thiết bị điện tử trước khi đi ngủ… cần được loại bỏ triệt để nếu bạn muốn một giấc ngủ ngon vào ban đêm.

Nếu tình trạng mất ngủ có liên quan đến bệnh tật hoặc không thể tìm ra chính xác nguyên nhân gây bệnh, hãy tìm đến bác sĩ để được giúp đỡ. Thông báo cho bác sĩ biết tất cả những loại thuốc đang sử dụng, vấn đề sức khỏe bạn đang gặp phải cũng như các triệu chứng liên quan để có chẩn đoán chính xác.

2. Vệ sinh giấc ngủ

Để có giấc ngủ ngon, cần chú trọng đến vệ sinh giấc ngủ. Điều này bao gồm điều chỉnh thói quen và giờ giấc hàng đêm để thư giãn thần kinh, dễ dàng ngủ sâu hơn:

• Tránh các hoạt động kích thích thần kinh trước khi đi ngủ như xem phim kinh dị, uống cà phê, tập thể dục…
• Hạn chế uống nước 2 tiếng trước khi ngủ và tránh ăn tối quá muộn.
• Nghe nhạc êm ái để giúp thư giãn và thả lỏng thần kinh.
• Phòng ngủ cần yên tĩnh, thoáng mát với giường rộng, êm…
• Giặt giũ chăn màn thường xuyên.
• Điều chỉnh nhiệt độ phòng ngủ phù hợp, không quá nóng hay quá lạnh.
• Đảm bảo phòng ngủ đủ tối để ngủ dễ dàng hơn, tắt hết đèn hoặc sử dụng rèm cửa để chặn ánh sáng, nếu sợ bóng tối, có thể sử dụng mặt nạ che mắt khi ngủ.

Tham khảo thệm: Nguyên nhân mất ngủ ở thanh niên và cách khắc phục

3. Trị mất ngủ ban đêm bằng liệu pháp tâm lý

Lo âu, căng thẳng, trầm cảm thường gây mất ngủ. Để thư giãn, bạn nên giảm tải khối lượng công việc, có chế độ nghỉ ngơi hợp lý, tập thể dục, trò chuyện với người thân hoặc làm những điều yêu thích.

Nếu những biện pháp tự nhiên này không hữu ích, hãy tìm đến sự giúp đỡ của các chuyên gia tâm lý hoặc các bác sĩ trị liệu thần kinh. Khi bạn cảm thấy tâm hồn mình thanh thản thì giấc ngủ cũng tìm đến một cách nhẹ nhàng mà không cần phải sử dụng bất cứ loại thuốc nào.

4. Cách chữa mất ngủ về đêm bằng thảo dược

Bên cạnh việc giảm căng thẳng thần kinh và duy trì những thói quen tốt khi ngủ, bạn có thể sử dụng các bài thuốc từ thảo dược tự nhiên để giải quyết tình trạng này một cách an toàn:

• Dùng hoa tam thất: Mỗi ngày uống một tách trà hoa tâm thất vào buổi tối chính là cách đơn giản để trị mất ngủ ban đêm. Thảo dược này có đặc tính an thần, giúp thần kinh trung ương được thư giãn nên sẽ kích thích cơn buồn ngủ kéo đến nhanh hơn và giúp bạn ngủ sâu giấc hơn.
• Bài thuốc từ củ bình vôi: Để chữa mất ngủ vào ban đêm, mỗi ngày bạn hãy lấy 8 – 10g củ bình vôi đem nấu nước uống thay trà. Nghiên cứu đã chỉ ra, thảo dược này có tác dụng làm giảm huyết áp, an thần nên có thể hữu ích đối với người mắc chứng khó ngủ vào ban đêm.
• Cây lạc tiên chữa mất ngủ đêm: Trong đông y, cây lạc tiên là dược liệu có tác dụng tiêu độc, thanh tâm, an thần, chủ trị hồi hộp, khó ngủ, mất ngủ… Bạn chỉ cần hái ngọn và lá non của cây nấu canh, luộc ăn hàng ngày. Hoặc kết hợp 50g cây lạc tiên đem sắc chung với 10g lá dâu tằm và 30g lá vông nem lấy nước đặc uống vài lần trong ngày. 

Các bài thuốc dân gian này cần phải sử dụng lâu dài mới có hiệu quả. Người bệnh nên kiên trì áp dụng kết hợp với các phương pháp khác để nhanh thấy được tác dụng.

 5. Thuốc điều trị mất ngủ ban đêm theo toa

Nếu các biện pháp tự nhiên không thể cải thiện được mất ngủ, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định cho bạn một số loại thuốc điều trị như:

• Thuốc an thần nhóm benzodiazepine: Chlordiazepoxide, Diazepam hay thuốc Oxazepam. Nhóm thuốc này có tác dụng an thần, giúp dễ ngủ nhưng lại gây nghiện. Vì vậy, bạn chỉ nên sử dụng trong thời gian ngắn, tránh lạm dụng quá mức gây lệ thuộc vào thuốc.
• Melatonin: Giúp điều hòa giấc ngủ và đồng hồ sinh học của cơ thể, trị mất ngủ cho những người hay thức khuya, làm việc theo ca hoặc bị mất ngủ về đêm do thay đổi múi giờ.
• Ramelteon (Rozerem): Đây là một loại thuốc ngủ thế hệ mới được sử dụng cho các trường hợp bị khó ngủ về đêm. Cơ chế hoạt động của thuốc tương tự như Melatonin.
• Các loại thuốc trị mất ngủ vào ban đêm khác: Thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần…

Tham khảo thêm: Mất ngủ triền miên là bệnh gì, phải làm sao chữa?

Chế độ ăn uống cho người bị mất ngủ về đêm

Duy trì một chế độ ăn uống khoa học có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ. Bạn nên tăng cường các thực phẩm có lợi cho não bộ và thần kinh, đồng thời cắt giảm nhũng loại đồ ăn, thức uống có thể gây mất ngủ ra khỏi thực đơn. Cụ thể như sau:

Các thực phẩm tốt cho người mất ngủ:

• Hạt sen
• Trứng
• Các loại cá béo
• Đậu xanh
• Chuối
• Yến mạch
• Sữa chua
• Hạt óc chó
• Rau diếp
• Quả anh đào
• Mật ong
• Rau cải xoăn
• Tôm

Những thứ cần kiêng:

• Các món cay
• Thực phẩm lên men: Chao, tương hay pho mát
• Các loại thịt chế biến sẵn: Xúc xích, dăm bông, lạp xưởng, thịt xông khói, thịt đóng hộp…
• Đồ ngọt: Bánh kẹo, socola, các thức uống có đường…
• Đồ uống có cồn

Duy trì một lối sống và chế độ ăn uống khoa học, kết hợp với việc tích cực điều trị theo phác đồ của bác sĩ chính là chìa khóa giúp bạn khắc phục chứng khó ngủ, mất ngủ về đêm trong thời gian nhanh nhất. Hy vọng qua bài viết trên, bạn sẽ có thêm thông tin hữu ích để lựa chọn được phương pháp chữa bệnh phù hợp.

Có thể bạn quan tâm:

• Chữa mất ngủ bằng diện chẩn – Phương pháp an toàn hiệu quả
• Mất Ngủ Khô Miệng: Báo Hiệu Lá Gan Không Được Khỏe