Men gan cao – Nguyên nhân tăng và cách giảm nhanh nhất

Men gan cao hay còn gọi là men gan tăng, là tình trạng các enzyme gan như ALT và AST trong máu cao hơn mức bình thường. Sự gia tăng này có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm viêm gan, sử dụng rượu bia, thuốc hoặc các bệnh lý khác ảnh hưởng đến gan. 

Men gan cao là gì?

Men gan cao là tình trạng nồng độ men gan trong máu cao hơn bình thường. Hiện tượng này phản ánh một số bất thường hoặc tổn thương gan.

Men gan gồm có 4 loại, bao gồm:

• Alanine transaminase (ALT)
• Phosphatase kiềm (ALP)
• Gamma-glutamyl transpeptidase (GGT)
• Aspartate transaminase (AST)

Các loại men gan này có trong màng tế bào, tế bào gan và tế bào ống mật. Các chỉ số men gan có thể tăng cao khi gan bị tổn thương hoặc kích thích. Chỉ số men gan thông thường:

• ALT: 20 – 40 UI/L
• ALP: 30 – 110 UI/L
• GGT: 20 – 40 UI/L
• AST: 20 – 40 UI/L

Xét nghiệm máu nhận thấy các chỉ số men gan cao hơn thông thường được gọi là men gan cao hay tăng men gan.

Tìm hiểu thêm: Chỉ số men gan bao nhiêu là cao và nguy hiểm?

Các nguyên nhân gây tăng men gan

Men gan tăng cao có thể xảy ra do những nguyên nhân sau:

1. Sử dụng thuốc điều trị

Sử dụng thuốc giảm đau Acetaminophen, thuốc NSAIDs (Ibuprofen, Diclofenac, Ibuprofen, Naproxen,…) và thuốc làm giảm cholesterol có thể gây ra tình trạng tăng men gan. Nguyên nhân là các loại thuốc này chuyển hóa và gây độc tố lên gan.

Tuy nhiên, tình trạng men gan cao chỉ xảy ra khi dùng thuốc với liều lượng lớn, phối hợp nhiều loại thuốc gây độc cho gan trong cùng một thời điểm hoặc sử dụng thuốc trong điều trị dài hạn. Ngoài ra, tình trạng tăng men gan do thuốc cũng có thể khởi phát do sử dụng rượu bia và đồ uống chứa cồn trong thời gian điều trị.

2. Mắc các bệnh về gan

Các bệnh lý về gan như viêm gan A, B, C, gan nhiễm mỡ, viêm gan do rượu, viêm gan tự miễn,… có thể gây viêm, hư hại tế bào và khiến men gan tăng cao bất thường. Bên cạnh đó, các bệnh lý này còn tăng nguy cơ xơ gan và ung thư gan.

Xem thêm: Các Loại Bệnh Về Gan Thường Gặp Và Cách Nhận Biết, Xử Lý

3. Thừa cân – béo phì

Người bị thừa cân – béo phì thường có xu hướng thu nạp thức ăn nhiều dầu mỡ, đạm và gia vị. Lượng chất béo triglyceride được cung cấp quá nhiều có thể khiến gan không chuyển hóa hoàn toàn, gây tích tụ bên trong cơ quan này và khiến men gan tăng cao.

Bên cạnh đó, thường xuyên ăn đồ dầu mỡ còn tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ, huyết áp cao, xơ vữa động mạch, mỡ trong máu,…

4. Tiêu thụ quá nhiều bia rượu

Lạm dụng rượu bia là nguyên nhân hàng đầu gây ra các vấn đề về gan – trong đó có tăng men gan. Nồng độ Ethanol rượu có thể gây tăng NADH tại gan và kích thích cơ quan này tổng hợp chất béo triglyceride. Chất béo tích tụ tại gan có thể gây men gan cao và tăng nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ.

5. Do ảnh hưởng của một số bệnh lý khác

Ngoài ra, tình trạng men gan tăng có thể xảy ra do những nguyên nhân sau:

• Suy tim
• Bệnh Celiac
• Bệnh bạch cầu đơn nhân
• Nhiễm trùng máu
• Bệnh tiểu đường.

Dấu hiệu men gan cao

Triệu chứng của tình trạng men gan cao có thể không rõ ràng. Tùy theo tình trạng tổn thương trong gan mà bệnh nhân có thể gặp các dấu hiệu dưới đây:

• Vàng da và vàng mắt: Một dấu hiệu điển hình của bệnh gan, do sự tích tụ bilirubin trong máu.
• Mệt mỏi: Cảm giác mệt mỏi liên tục và không giải thích được có thể là dấu hiệu của gan không hoạt động hiệu quả.
• Đau bụng: Đặc biệt là ở vùng trên bên phải, nơi gan nằm.
• Chán ăn và sụt cân: Mất cảm giác thèm ăn và sụt cân không rõ nguyên nhân cũng có thể liên quan đến các vấn đề về gan.
• Phù: Tích tụ chất lỏng (đặc biệt là ở bụng và chân) có thể là dấu hiệu của suy giảm chức năng gan khiến men gan tăng cao bất thường.
• Nước tiểu sẫm màu và phân nhạt màu: Triệu chứng này xảy ra do các thay đổi trong quá trình chuyển hóa và bài tiết bilirubin.

Men gan tăng cao có nguy hiểm không?

Men gan tăng cao là dấu hiệu cho thấy gan bị tổn thương và hư hại. Trong trường hợp tiếp tục duy trì những thói quen xấu (uống rượu bia, hút thuốc lá, ăn đồ dầu mỡ,…) các tế bào gan có thể bị phá hủy nghiêm trọng và dẫn đến tình trạng viêm gan, gan nhiễm mỡ và xơ gan.

Ngoài ra, chỉ số men gan cũng là dấu hiệu dự đoán tỷ lệ tử vong ở những người gặp phải vấn đề ở cơ quan này. Vì vậy bạn nên chủ động xây dựng chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt hợp lý để kiểm soát men gan, qua đó dự phòng các biến chứng nguy hiểm.

Xem chi tiết: Men gan cao có nguy hiểm không? Chuyên gia nói gì?

Chẩn đoán tăng men gan

Để chẩn đoán tình trạng men gan cao, bác sĩ thường dựa vào các phương pháp sau:

• Xét nghiệm máu: Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất để đánh giá nồng độ của các men gan như AST và ALT cũng như các chỉ số khác liên quan đến chức năng gan như bilirubin, albumin và thời gian đông máu.
• Siêu âm bụng: Phương pháp này giúp hình ảnh hóa gan và các cơ quan lân cận để tìm kiếm nguyên nhân gây ra tăng men gan như sỏi mật, khối u hoặc sự thay đổi cấu trúc gan.
• Chụp CT hoặc MRI: Các kỹ thuật chụp cộng hưởng từ và chụp cắt lớp vi tính có thể cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về gan và các cơ quan khác. Qua đó, giúp xác định các tổn thương hoặc bất thường mà siêu âm không phát hiện được.
• Sinh thiết gan: Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện sinh thiết gan, tức lấy một mẫu nhỏ mô gan để xét nghiệm dưới kính hiển vi. Điều này giúp xác định chính xác tình trạng viêm, xơ gan hoặc các bệnh lý gan khác.
• Xét nghiệm chức năng gan: Các xét nghiệm này đánh giá khả năng lọc và xử lý chất độc của gan, bao gồm cả khả năng sản xuất protein và xử lý chất thải.

Những phương pháp này giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác nguyên nhân tăng men gan và lên kế hoạch điều trị phù hợp.

Các biện pháp điều trị men gan cao

Men gan tăng cao trong một thời gian dài có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và gây ra các biến chứng nguy hiểm. Vì vậy ngay sau khi thực hiện xét nghiệm, bạn nên áp dụng các biện pháp nhằm giảm men gan sau đây:

1. Tuyệt đối không sử dụng rượu bia

Rượu bia được cho là nguyên nhân chủ yếu gây ra tình trạng tăng men gan và các bệnh lý về đường tiêu hóa. Do đó việc ngưng sử dụng rượu có thể giảm mức độ tổn thương ở gan, dạ dày và đường ruột.

Nếu có thể, bạn nên kiêng cữ hoàn toàn các thức uống chứa cồn khác. Sử dụng đồ uống chứa cồn trong một thời gian dài còn gây thoái hóa tế bào thần kinh, tăng sản niêm mạc thực quản và tăng nguy cơ xuất huyết tiêu hóa trên.

2. Sử dụng thuốc đúng cách

Sử dụng thuốc đúng liều lượng có thể giảm nguy cơ tổn thương gan và thận. Bên cạnh đó, bạn cần tránh dùng rượu bia và đồ uống chứa cồn trong thời gian sử dụng các loại thuốc này.

Trong trường hợp men gan tăng cao hoặc mắc các bệnh về gan thận, bạn nên thông báo với bác sĩ để được sử dụng thuốc ở dạng điều trị tại chỗ để giảm áp lực chuyển hóa tại các cơ quan này. Từ đó có thể hạn chế được tình trạng tăng men gan.

3. Tập thể dục mỗi ngày

Các bác sĩ cho biết, tập thể dục có thể tác động tích cực đến chức năng chuyển hóa và đào thải của gan. Hơn nữa tập luyện thường xuyên còn giúp cơ thể tiêu hao lượng mỡ tích tụ bên trong gan và kiểm soát cân nặng hiệu quả.

Bạn có thể đi bộ 30 phút/ ngày hoặc tập yoga, bơi lội, chạy bộ, đạp xe,… để nâng cao sức khỏe, bảo vệ tim mạch và giảm chỉ số men gan.

4. Giảm cân

Nếu men gan tăng do béo phì, bạn nên giảm cân trong thời gian sớm nhất. Ngoài ảnh hưởng lên gan, béo phì còn tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, xương khớp và thận.

Tuy nhiên cần tránh tình trạng giảm cân bằng cách nhịn ăn vì có thể gây suy nhược và mệt mỏi. Để giảm cân hợp lý, bạn nên xây dựng chế độ dinh dưỡng ít chất béo và luyện tập với cường độ thích hợp. Trong trường hợp cân nặng quá cao, bạn nên tìm gặp bác sĩ để được hướng dẫn về chế độ ăn và tập luyện hợp lý.

5. Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý

Chế độ dinh dưỡng là yếu tố tác động trực tiếp đến hoạt động của gan. Với tình trạng tăng men gan, bạn có thể cải thiện bằng cách xây dựng chế độ ăn uống khoa học. Theo đó, để hỗ trợ điều trị men gan cao hiệu quả, người bệnh cần lưu ý:

• Bổ sung nhiều rau xanh nhằm tăng cường quá trình trao đổi chất và hỗ trợ hoạt động giải độc của gan. Bên cạnh đó, hàm lượng chất xơ và vitamin trong rau xanh còn giúp kiểm soát lượng mỡ dư thừa trong gan.
• Tăng cường các loại thực phẩm giàu vitamin C như lựu, quýt, bưởi, dâu tây, cam,… Vitamin C có tác dụng nâng cao hệ miễn dịch, hỗ trợ phục hồi các tế bào gan bị hư hại và duy trì hoạt động của các cơ quan tiêu hóa.
• Nên ăn nhiều thực phẩm giàu chất chống oxy hóa (Omega 3, vitamin B, kẽm, Flavonoid). Các chất chống oxy hóa có thể ngăn chặn quá trình thoái hóa tế bào gan và thúc đẩy chức năng của cơ quan này. Các loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, bao gồm cá hồi, các loại hạt, trái cây,…
• Đảm bảo cung cấp từ 2 – 3 lít nước/ ngày. Bổ sung đủ nước có thể hỗ trợ quá trình thanh thải độc tố của gan và giảm nguy cơ tích tụ mỡ trong cơ quan này.
• Hạn chế các loại thực phẩm giàu cholesterol như thịt bò, đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ, snack, thức ăn nhanh,….
• Nên thay thế nguồn đạm từ thịt đỏ bằng đạm thực vật (nấm, đậu) và đạm từ thịt trắng (thịt ếch, gà, cá…)
• Tập thói quen ăn nhạt, tránh nêm nếm quá nhiều muối, đường và bột nêm.
• Thay thế mỡ động vật bằng các loại dầu thực vật như dầu oliu, dầu hạnh nhân, dầu dừa,… nhằm hạn chế tình trạng tăng nồng độ cholesterol và men gan.

Xem chi tiết: Bệnh men gan cao nên ăn gì, kiêng gì giảm nhanh?

6. Dùng thuốc trị men gan cao

Để hạ men gan, bác sĩ thường chỉ định các loại thuốc giúp giảm viêm, bảo vệ tế bào gan và thúc đẩy chức năng gan khỏe mạnh. Dưới đây là một số thuốc và chất bổ sung có thể được sử dụng để giảm men gan cao, tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh:

• Thuốc chống viêm: Đối với các trường hợp tăng men gan do viêm gan virus hoặc tự miễn, các loại thuốc chống viêm như Prednisone có thể được sử dụng.
• Thuốc kháng virus: Trong trường hợp viêm gan do virus, các loại thuốc kháng virus như Entecavir hoặc Sofosbuvir thường được bác sĩ kê đơn.
• Chất ức chế miễn dịch: Đối với viêm gan tự miễn, các thuốc ức chế hệ miễn dịch như Azathioprine hoặc Cyclosporine có thể được sử dụng để kiểm soát phản ứng miễn dịch, qua đó ổn định chỉ số men gan.
• Thuốc giải độc gan: Các thuốc như Silymarin (milk thistle) và các chế phẩm chứa acid ursodeoxycholic có thể hỗ trợ cải thiện chức năng gan và bảo vệ tế bào gan.
• Thuốc giảm lipid: Trong trường hợp men gan cao do tăng lipid máu, các loại thuốc như Statins có thể được sử dụng để kiểm soát mức cholesterol, từ đó hỗ trợ cải thiện sức khỏe gan.

Bên cạnh đó, bạn cũng có thể tận dụng các loại thảo dược có tác dụng hạ men gan tự nhiên như nhân trần, kế sữa, atiso, cà gai leo,… Cần lưu ý rằng việc sử dụng bất kỳ loại thuốc nào cũng phải có sự chỉ định và theo dõi của bác sĩ, nhất là khi tình trạng men gan cao có liên quan đến các vấn đề về gan.

Phòng ngừa men gan cao

Để ngăn ngừa tình trạng men gan cao, bạn có thể thực hiện những cách sau:

• Giảm uống rượu: Hạn chế hoặc tránh uống rượu bởi rượu là nguyên nhân phổ biến gây tổn thương gan.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Béo phì có thể dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, làm tăng men gan.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và protein từ thực vật. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và chất béo bão hòa.
• Tập thể dục thường xuyên: Hoạt động thể chất giúp duy trì trọng lượng khỏe mạnh và cải thiện chức năng gan.
• Tránh tiếp xúc với các độc tố: Tránh hoặc hạn chế tiếp xúc với các chất độc hại môi trường như hóa chất công nghiệp và thuốc trừ sâu.
• Không lạm dụng thuốc: Một số thuốc, đặc biệt là thuốc giảm đau như Paracetamol, có thể gây hại cho gan nếu sử dụng quá liều.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Thực hiện các xét nghiệm chức năng gan định kỳ để phát hiện sớm các vấn đề gan và xử lý kịp thời.
• Tiêm phòng: Tiêm vắc xin phòng ngừa các chủng virus gây bệnh viêm gan như Hepatitis A và B.

Men gan tăng cao là dấu hiệu cho thấy gan bị tổn thương và hư hại. Vì vậy, bạn cần tích cực trong quá trình điều trị để bảo vệ sức khỏe của gan và giảm thiểu nguy cơ gặp phải biến chứng nghiêm trọng.

Có thể bạn quan tâm: 

• Các thuốc hạ men gan tốt nhất cho người men gan cao
• Detox Orgreen hạ men gan an toàn, hiệu quả