Bệnh Viêm Gan A

Gan là cơ quan quan trọng đối với sự sống con người, nó có nhiệm vụ xử lý hấp thu các dưỡng chất từ ruột, tạo mật hỗ trợ tiêu hóa, đào thải độc tố, sản sinh cholesterol, protein và các chất khác. Tuy nhiên, do đặc tính này nên gan thường xuyên phải tiếp xúc với nhiều độc tố, theo thời gian dễ gây ra bệnh.

Virus siêu vi A (tên tiếng Anh là Hepatitis A Virus - HAV)) sau khi xâm nhập vào cơ thể người, tồn tại khoảng 2 - 4 tuần sẽ khởi phát bệnh viêm gan A. Loại virus này có khả năng lây nhiễm từ người sang người qua đường tiêu hóa và bài tiết (đường miệng và phân). Ở người nhiễm virus viêm gan A, virus được tìm thấy nhiều nhất trong phân, nước tiểu và nước bọt.

Nguyên nhân gây viêm gan A cũng chính là những con đường lây nhiễm bệnh bao gồm:

• Dung nạp các loại đồ ăn, thức uống được chế biến bởi người bệnh hoặc đã được người nhiễm bệnh ăn qua;
• Sau khi đi vệ sinh không rửa tay kỹ bằng xà phòng khiến mầm bệnh dễ phát tán, lây lan trong ăn uống;
• Dùng chung đồ dùng cá nhân của người bị viêm gan A hoặc đồ sinh hoạt công cộng nhiễm virus;
• Ăn thực phẩm được trồng ở nơi đất ô nhiễm, xử lý hoặc chế biến bởi người nhiễm virus, các loại hải sản đánh bắt ở nguồn nước bẩn;

Ngoài các nguyên nhân trên, còn nhiều yếu tố khác làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm gan A như:

• Tuổi tác làm tăng nguy cơ mắc bệnh, trẻ từ 5 - 14 tuổi là độ tuổi có nguy cơ mắc viêm gan A cao nhất;
• Sống ở nơi ô nhiễm; sinh sống hoặc đi du lịch đến vùng đất, quốc gia có tỷ lệ người nhiễm virus viêm gan A cao;
• Nhân viên y tế làm việc tại các trung tâm điều trị và chăm sóc sức khỏe cho trẻ em, người lớn tuổi;
• Quan hệ tình dục đồng giới nam, qua đường hậu môn không sử dụng biện pháp an toàn và quan hệ đường miệng;

Tùy theo giai đoạn và mức độ bùng phát bệnh mà bệnh viêm gan A được biểu hiện khác nhau:

Giai đoạn cấp tính: Đây là giai đoạn ủ bệnh, virus viêm gan A tồn tại trong gan gây ra những thay đổi về sức khỏe rõ rệt, triệu chứng gần giống với cảm cúm thông thường.

• Sốt, ho, đau đầu, mệt mỏi, uể oải, đau mỏi cơ... do gan nhiễm virus, bạch cầu phải hoạt động nhiều hơn để tiêu diệt chúng;
• Đau tức vùng bụng dưới sườn bên phải, đau nhiều khi ấn vào; rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, táo bón, chán ăn, sụt cân...;
• Nước tiểu chuyển màu sẫm hơn do albumin được đào thải qua thận khi bị nhiễm virus viêm gan A;
• Các triệu chứng ngoài da như vàng da, ngứa tay chân hoặc toàn thân, nổi mụn nhọt do tích tụ độc tố và tăng albumin trong gan;

Chẩn đoán viêm gan A được thực hiện dựa trên đánh giá các triệu chứng lâm sàng đặc trưng, điều tra lịch sử ăn uống, sinh hoạt hàng ngày. Đồng thời, kết hợp thực hiện các xét nghiệm cần thiết dưới đây để chẩn đoán bệnh chính xác hơn:

• Xét nghiệm máu kiểm tra nồng độ Bilirubin trong máu, ở người bị viêm gan A chỉ số này tăng cao hơn mức bình thường;
• Đo chỉ số men gan ALT và AST cho kết quả men gan trong máu tăng cao quá mức;
• Xét nghiệm chỉ số IgM anti - HAV (+) chẩn đoán viêm gan A cấp tính;
• Xét nghiệm IgG anti - HAV (+) giúp phát hiện viêm gan A trước đó; sinh thiết gan (nếu cần thiết);

Đa phần các trường hợp nhiễm virus viêm gan A đều có thể tự khỏi bệnh, tuy nhiên phải mất ít nhất vài tháng. Trong giai đoạn này, bệnh nhân cần thực hiện chế độ chăm sóc tích cực để hỗ trợ sớm khỏi bệnh. Riêng với những trường hợp bệnh tiến triển nghiêm trọng, bệnh nhân cần chủ động nhập viện để được kiểm tra, theo dõi và điều trị bằng phác đồ phù hợp.

Tuy viêm gan A không có khả năng trở thành mạn tính, không gây tổn thương vĩnh viễn ở gan. Nhưng nếu không được điều trị tích cực, nhất là ở những đối tượng bệnh nhân có bệnh lý nền như tiểu đường, suy tim ứ huyết, thiếu máu... có thể gây ra biến chứng khó lường như:

• Viêm gan tái phát; viêm gan tắc mật;
• Gây ứ mật kéo dài 2 - 3 tháng;
• Tăng nguy cơ nhiễm cùng lúc với virus viêm gan B & C;
• Rối loạn chức năng gan, hoại tử, tăng nguy cơ tử vong;
• Góp phần gây nguy cơ xơ cứng động mạch;
• Nguy cơ phát sinh teo gan, bệnh xơ gan, ung thư gan... đe dọa tính mạng;

Tiên lượng về bệnh viêm gan A tương đối tốt. Hầu hết các ca bệnh đều có khả năng tự khỏi và phục hồi hoàn toàn trong vòng 1 - 2 tháng, hiếm khi để lại di chứng hay những ảnh hưởng nguy hiểm nào. Tuy nhiên, cũng có không ít trường hợp diễn tiến bệnh nghiêm trọng, bệnh nhân phải mất nhiều thời gian hơn (~ 6 tháng) để hồi phục hoàn toàn.

Sau khi khỏi bệnh hoàn toàn, hầu hết trường hợp đều sẽ được miễn dịch cả đời với bệnh này.

Như đã nói, viêm gan có khả năng tự khỏi và phục hồi dần trong vòng 1 - 2 tháng mà không để lại bất kỳ di chứng gì. Và trên thực thực tế cũng không có một biện pháp đặc hiệu nào dùng để điều trị viêm gan A. Quá trình điều trị được chỉ định thực chất là các biện pháp chăm sóc tích cực nhằm kiểm soát tiến triển viêm nhiễm và cải thiện triệu chứng.

1. Điều trị bằng thuốc

Hiện tại, không có thuốc đặc trị viêm gan A, thay vào đó bác sĩ sẽ kê toa các loại thuốc giúp bảo vệ chức năng gan, hỗ trợ xử lý các triệu chứng kèm theo. Chẳng hạn như:

• Thuốc bảo vệ màng tế bào gan: Thường dùng nhất là các loại thuốc thuộc nhóm BDD (Biphenyl Dimethyl Dicarboxylate);
• Thuốc tăng cường chuyển hóa: Có tác dụng chuyển hóa amoniac độc hại thành các ure an toàn như Lactulose, L - Ornithin, L - Aspartat...;
• Thuốc chống oxy hóa: Có khả năng trừ khử các gốc tự do bảo vệ tế bào trong cơ thể (trong đó có tế bào gan) khỏi các chất chống oxy hóa có hại. Thường dùng là Glutathione;
• Thuốc lợi mật: Được chỉ định dùng trong trường hợp bệnh nhân viêm gan A có triệu chứng vàng da, vàng mắt. Loại thường dùng là sorbitol, chophytol...;
• Thuốc tăng cường các yếu tố đông máu: Chẳng hạn như Plasma tươi, vitamin K...;

Dùng thuốc cần chú ý tuân thủ chỉ định của bác sĩ, không tự ý lạm dụng thuốc quá mức để tránh gây tác dụng phụ ngoài ý muốn, có hại cho sức khỏe.

2. Chăm sóc tích cực

Chăm sóc tích cực tại nhà là biện pháp tốt nhất giúp cải thiện bệnh viêm gan A. Dưới đây là những điều người bệnh nên áp dụng:

• Ăn uống dinh dưỡng: Đảm bảo bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể, đặc biệt là năng lượng và các loại vitamin khoáng chất, giảm chất béo, mỡ động vật giúp tăng cường sức đề kháng, hệ miễn dịch tự nhiên cho cơ thể. Tăng cường rau xanh, củ quả, trái cây tươi, sữa chua, ngũ cốc nguyên cám, thịt, cá giàu đạm...
• Chia nhỏ các bữa ăn: Các triệu chứng rối loạn tiêu hóa ở người viêm gan A khiến người bệnh có cảm giác chán ăn, ăn không ngon miệng... Để tránh gây thiếu dưỡng chất, bạn nên chia nhỏ các bữa ăn trong ngày, ăn mỗi bữa một ít vừa giúp hỗ trợ tiêu hóa vừa làm giảm cảm giác khó chịu sau khi ăn.
• Kiêng chất kích thích: Trong quá trình điều trị viêm gan A, bệnh nhân cần kiêng tuyệt đối các loại chất kích thích như rượu bia, thuốc lá... Các chất độc hại như cồn, nicotine có khả năng khiến bệnh ngày càng nặng hơn, lâu khỏi và chậm hồi phục.
• Dành nhiều thời gian nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi nhiều hơn, thư giãn đầu óc, tránh căng thẳng mệt mỏi, tránh những việc làm quá sức, ngủ đủ giấc, không thức khuya... sẽ giúp quá trình tự chữa khỏi bệnh diễn ra nhanh hơn. Đồng thời, giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu, khỏe khoắn hơn trong giai đoạn nhiễm bệnh.
• Giữ vệ sinh kỹ lưỡng: Giữ vệ sinh bằng nhiều cách như rửa tay trước khi ăn hoặc chế biến thức ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi thay tã cho trẻ... để giảm thiểu sự lây lan của virus khiến bệnh lâu khỏi hơn.

Viêm gan A là một bệnh có thể phòng ngừa được thông qua các biện pháp tích cực dưới đây:

Tiêm phòng vắc xin ngừa viêm gan A cho trẻ dưới 1 tuổi, người làm trong môi trường tiếp xúc với máu, kim tiêm hoặc chăm sóc bệnh nhân viêm gan A, người nghiện thuốc, quan hệ đồng giới nam, tiền sử mắc bệnh rối loạn đông máu, người bị suy giảm miễn dịch bẩm sinh... theo khuyến cáo của Bộ Y tế.

Giữ vệ sinh thân thể sạch sẽ, rửa tay bằng xà phòng diệt khuẩn trước và sau khi đại tiện, ăn uống hoặc thay tã cho trẻ, chăm sóc bệnh nhân viêm gan A.

Không sử dụng chung đồ dùng, vật dụng ăn uống, tắm rửa với bệnh nhân viêm gan A.

Xử lý chất thải của người bệnh đúng quy trình, tiêu hủy đúng cách để tránh lây lan virus ra ngoài cộng đồng.

Tránh quan hệ tình dục với người mắc bệnh viêm gan A (kể cả trong thời gian ủ bệnh).

Giữ vệ sinh môi trường xung quanh bao gồm dọn dẹp các loại cây cỏ, vỏ ốc, nghêu, sò, các loại đồ khô, làm sạch nguồn nước.

Tuân thủ nguyên tắc ăn chín uống sôi vì virus viêm gan A có thể bị tiêu diệt dưới nhiệt độ cao khi chế biến thức ăn. Tránh ăn thực phẩm sống hoặc chín tái.

Tăng cường bổ sung các loại thực phẩm giúp tăng cường miễn dịch như rau xanh, củ quả, trái cây tươi, tránh sử dụng rượu bia, cà phê, nói không với thuốc lá và các chất kích thích khác.

Không được tùy tiện sử dụng các loại thuốc gây kích thích mạnh, tổn thương gan.

Duy trì lối sống sinh hoạt khoa học, nghỉ ngơi đầy đủ, tránh làm việc quá sức để đảm bảo sức khỏe tốt, hệ miễn dịch khỏe mạnh ngăn ngừa viêm gan A tốt hơn.

Thăm khám sức khỏe tổng quát định kỳ để sớm phát hiện các bất thường trong cơ thể, trong đó có viêm gan A và tiến hành điều trị kịp thời, ngăn ngừa tiến triển nặng.

1. Nguyên nhân do đâu khiến tôi bị nhiễm viêm gan A?

2. Thời gian ủ bệnh viêm gan A bao lâu mới phát bệnh?

3. Bệnh viêm gan siêu vi A có nguy hiểm không?

4. Tiên lượng tình trạng bệnh viêm gan A đối với trường hợp của tôi?

5. Tôi cần thực hiện xét nghiệm nào để chẩn đoán viêm gan A?

6. Bệnh viêm gan A có thuốc đặc trị không?

7. Phương pháp điều trị tốt nhất dành cho trường hợp bệnh viêm gan A của tôi?

8. Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi không điều trị viêm gan A?

9. Mất bao lâu để chữa khỏi bệnh viêm gan A?

10. Tôi có thể bị tái nhiễm virus HAV sau điều trị hay không?

Viêm gan A là bệnh lý truyền nhiễm đặc trưng với các tổn thương tại gan. Tuy bệnh có khả năng tự khỏi và phục hồi sau vài tháng, nhưng người bệnh vẫn nên thăm khám để được chẩn đoán, theo dõi và tư vấn phương pháp điều trị hỗ trợ phù hợp, ngăn ngừa biến chứng. Khuyến cáo mọi đối tượng đều nên tiêm phòng vắc xin ngừa siêu vi A để phòng ngừa nguy cơ mắc bệnh.

Xem thêm:

• Viêm gan A có lây không, qua đường nào?
• Các xét nghiệm chẩn đoán viêm gan A & Thông tin cần biết