Xuất huyết tiêu hóa trên là gì? Điều trị như thế nào?

Xuất huyết tiêu hóa trên là những trường hợp chảy máu đường tiêu hóa xuất phát từ thực quản, dạ dày và tá tràng. Đây là một tình trạng nguy hiểm và có thể dẫn đến tử vong nếu không điều trị, cầm máu kịp lúc.

Xuất huyết tiêu hóa trên là gì?

Nguyên nhân xuất huyết tiêu hóa trên

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến xuất huyết tiêu hóa trên. Nguyên nhân thường phụ thuộc vào giải phẫu vị trí của các bộ phận trong hệ thống tiêu hóa, bao gồm:

• Giãn tĩnh mạch thực quản là tình trạng vỡ những mạch máu mỏng trong thực quản.
• Ung thư thực quản, ung thư dạ dày, ung thư ruột là tình trạng các mạch máu mỏng bị tổn thương, xuất huyết khi tế bào ung thư tấn công.
• Hội chứng Mallory – Weiss là tình trạng chảy máu từ thực quản được gây ra bởi áp lực mạnh như nôn mửa dẫn đến vỡ mạch máu.
• Viêm, đau dạ dày là tình trạng viêm bất thường và kích thích niêm mạc dạ dày dẫn đến xuất huyết.
• Viêm loét tá tràng là tình trạng viêm ở tá tràng, ruột non và dẫn đến mất máu
• Tổn thương của Dieulafoy, là tình trạng tổn thương một động mạch nhỏ, dài ở niêm mạc dạ dày, ruột.
• Dị dạng mạch máu, bao gồm rò động mạch chủ, thường gặp sau phẫu thuật mạch máu, ảnh hưởng đến dạ dày.

Một số nguyên nhân ít phổ biến khác bao gồm:

• Viêm dạ dày chống co thắt mạch máu.
• Chảy máu từ đường mật
• Chảy máu từ ống tụy 
• Hội chứng động mạch mạc treo tràng trên, là một bệnh lý bất thường về vị trí hệ thống mạch máu ở bụng.

Tham khảo:Phác đồ điều trị xuất huyết tiêu hóa của bộ y tế

Dấu hiệu nhận biết

Dấu hiệu nhận biết phổ biến nhất của xuất huyết đường tiêu hóa trên là nôn ra máu. Các dấu hiệu kèm theo khác có thể bao gồm:

• Nôn ra máu, hoặc nôn ra chất dịch giống với bã cà phê
• Phân đen có mùi hôi
• Có máu tươi đi qua hậu môn, thường được tìm thấy với phân (dấu hiệu này thường phổ biến ở xuất huyết thấp, nhưng vẫn có thể xuất hiện với xuất huyết đường tiêu hóa trên)
• Thường xuyên mệt mỏi, yếu ớt, đầu óc không rõ ràng
• Đau ở bụng trên, ngay bên dưới xương sườn
• Ợ nóng hoặc đầy bụng khó tiêu

Khi xuất huyết tiêu hóa trên nghiêm trọng, cần gọi cấp cứu nếu thấy dấu hiệu như:

• Nhịp tim nhanh bất thường
• Huyết áp thấp bất thường
• Mất ý thức hoặc giảm khả năng nhận thức
• Tăng nhịp hô hấp

Chẩn đoán xuất huyết tiêu hóa trên

Các thăm khám lâm sàng thường tập trung vào những điều sau đây:

• Xác định mức độ nghiêm trọng của tình trạng chảy máu và có biện pháp xử lý phù hợp.
• Khám bụng và trực tràng để xác định nguyên nhân gây xuất huyết.
• Đánh giá huyết áp và tình trạng bệnh lý (như bệnh gan mạn tính) để xác định nguyên nhân chảy máu.
• Đề nghị các xét nghiệm cụ thể để xác định tình trạng bệnh.

Điều trị xuất huyết tiêu hóa trên

Việc đầu tiên cần thực hiện khi điều trị bệnh này là cầm máu và giảm tối đa nguy cơ tử vong của người bệnh. Các trường hợp nghiêm trọng sẽ được thực hiện cầm máu, phẫu thuật điều trị thông qua nội soi. Một số biện pháp điều trị phổ biến bao gồm:

1. Ngưng các loại thuốc làm loãng máu

Trong điều trị xuất huyết tiêu hóa trên, việc ngưng sử dụng một số loại thuốc có thể gây ảnh hưởng đến quá trình đông máu và làm tăng nguy cơ xuất huyết là quan trọng. Dưới đây là danh sách các loại thuốc cần được xem xét:

• Thuốc làm loãng máu: Như Warfarin, cần thảo luận với bác sĩ để tạm dừng hoặc điều chỉnh liều lượng.
• Thuốc kháng viêm không Steroid (NSAIDs): Như Ibuprofen, cân nhắc ngưng sử dụng hoặc thay thế bằng thuốc khác an toàn hơn.
• Aspirin: Do ảnh hưởng đến tiểu cầu, nên trao đổi với bác sĩ về việc dừng tạm thời.

Đừng bỏ qua:Chế độ ăn dành cho người bị xuất huyết tiêu hóa nên tham khảo

2. Điều trị chảy máu nội khoa

Điều trị xuất huyết tiêu hóa thường dựa vào nội soi để xác định và ngăn chặn chảy máu tại vị trí tổn thương. 

Các phương pháp điều điều trị cơ bản thường bao gồm:

• Tiêm Epinephrine để cầm máu, có tác dụng trong khoảng 20 phút.
• Thermocoagulation là việc đông lạnh tĩnh mạch máu thông qua một kim mỏng có chứa điện cực và ngăn ngừa tình trạng chảy máu.
• Băng bó tổn thương thông qua ống nội soi.

3. Sử dụng thuốc ức chế bơm Proton

Thuốc ức chế bơm Proton có thể được sử dụng ngay cả khi bác sĩ chưa xác định được nguyên nhân gây xuất huyết. Ở một số trường hợp nghiêm trọng, sản phẩm được cho là có thể làm giảm nguy cơ chảy máu và tỷ lệ tử vong.

Thuốc cần được sử dụng sớm, đặc biệt là ở những người có nguy cơ chảy máu nặng. Ngoài ra, đối với một số người bệnh không dung nạp thuốc ức chế bơm Proton có thể uống sắt để hỗ trợ bổ sung lượng máu bị mất.

4. Truyền dịch khi cần thiết

Sau khi định lượng máu bị mất, bác sĩ có thể chỉ định truyền máu hoặc truyền dịch nếu nhận thấy lượng máu của người bệnh thấp. Một số dịch truyền phổ biến như:

• Truyền dịch thông qua tĩnh mạch được chỉ định trong trường hợp xuất huyết không quá nghiêm trọng. Dịch truyền có thể làm tăng thể tích máu (lượng chất lỏng di chuyển trong hệ thống tuần hoàn), nhưng không trực tiếp làm tăng huyết sắc tố trong máu.
• Truyền máu trong trường hợp huyết sắc tố giảm đáng kể. Điều này có nghĩa là người bệnh bị thiếu máu rất nặng dẫn đến tổn thương chức năng của hệ thống hô hấp.

5. Điều trị xuất huyết tái phát

Khoảng 10 – 20% bệnh nhân xuất huyết tiêu hóa trên có thể tái phát, đòi hỏi điều trị lại thường qua nội soi để đánh giá và xử lý. Trong trường hợp xuất huyết nghiêm trọng hoặc tái diễn, các phương pháp như chụp động mạch hoặc phẫu thuật có thể được cân nhắc.

Chẩn đoán đúng và điều trị kịp thời là chìa khóa để tránh biến chứng và giảm nguy cơ tử vong. Mọi thắc mắc nên được thảo luận cùng bác sĩ chuyên khoa.

Hy vọng thông tin về xuất huyết tiêu hóa trên đã cung cấp cái nhìn sâu sắc về tình trạng này, giúp nhận diện sớm và áp dụng các phương pháp điều trị hiệu quả. Việc trang bị kiến thức là chìa khóa giúp chúng ta ứng phó linh hoạt và giảm thiểu rủi ro, hướng tới một sức khỏe tốt hơn.

Có thể bạn quan tâm

• Các nguyên nhân gây xuất huyết tiêu hóa thường gặp
• Cách phân biệt xuất huyết tiêu hóa trên và dưới đúng nhất