Mất ngủ mãn tính là gì? Cách khắc phục và điều trị

Mất ngủ mãn tính là tình trạng khiến người bệnh khó ngủ, rối loạn giấc ngủ nhiều hơn ba lần mỗi tuần. Tình trạng này cần được điều trị và cải thiện để tránh gây ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý của người bệnh.

Mất ngủ mãn tính là gì?

Mất ngủ là một dạng rối loạn giấc ngủ phổ biến, khiến người bệnh cảm thấy khó ngủ, không thể ngủ sâu hoặc gặp cả hai vấn đề này. Khoảng 2/3 người trưởng thành không ngủ đủ giấc (ít nhất là 7 giờ mỗi đêm) do tính chất công việc và cuộc sống hiện tại.

Khó ngủ định kỳ hay mất ngủ cấp tính, là tình trạng phổ biến kéo dài trong vài ngày hoặc một vài tuần, thường do căng thẳng, stress hoặc thay đổi môi trường gây nên, thường tự cải thiện sau một thời gian.

Mất ngủ dạng mãn tính xảy ra hơn 3 đêm mỗi tuần và thường xuyên hơn, đây là tình trạng bệnh lý cần được điều trị để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần.

Các loại mất ngủ dạng mãn tính

Mất ngủ dạng này thường có 2 loại chính:

• Mất ngủ mãn tính tiên phát: Không do bệnh lý, điều kiện y tế hoặc thuốc gây ra, mà thường liên quan đến sự thay đổi hóa chất trong não do nhiều nguyên nhân khác nhau. Nguyên nhân cụ thể vẫn đang được nghiên cứu bởi các nhà khoa học giấc ngủ.
• Mất ngủ mãn tính thứ phát: Thường liên quan đến bệnh lý, tác dụng phụ của thuốc hoặc các liệu pháp y tế. Căng thẳng cảm xúc, chấn thương hoặc lối sống không phù hợp cũng có thể gây ra mất ngủ thứ phát.

Dấu hiệu nhận biết mất ngủ dạng mãn tính

Mất ngủ dạng mãn tính có thể gây ra các triệu chứng vào ban đêm và cả ban ngày. Một số chúng có thể ảnh gây ảnh hưởng trực tiếp đến công việc và cuộc sống hàng ngày của người bệnh.

Một số dấu hiệu nhận biết phổ biến của mất ngủ bao gồm:

• Khó ngủ hoặc không thể ngủ sâu
• Thức giấc giữa đêm thường xuyên
• Thức dậy quá sớm, kể cả khi chỉ ngủ được một vài giờ
• Buồn ngủ vào ban ngày hoặc mất sự tỉnh táo
• Cảm thấy mệt mỏi sau một đêm nghỉ ngơi
• Dễ thay đổi tâm trạng, như dễ cáu giận, chán nản…
• Gặp vấn đề trong việc tập trung hoặc suy giảm trí nhớ
• Thường hay lơ đãng hoặc gây ra những tai nạn nhỏ như đánh rơi cốc.

Tham khảo thêm: Ngủ chập chờn hay bị tỉnh giấc – Nguyên nhân và cách xử lý

Nguyên nhân gây mất ngủ mãn tính

Trên thực tế, có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến mất ngủ dạng mãn tính. Tuy nhiên, nguyên nhân chính thường có liên quan đến các bệnh lý tiềm ẩn, lối sống và một số kích thích.

1. Nguyên nhân là bệnh lý

Một số bệnh lý và điều kiện y tế có thể là nguyên nhân của chứng mất ngủ này như:

• Hen suyễn
• Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính
• Chứng ngưng thở khi ngủ
• Suy tim sung huyết
• Bệnh tiểu đường
• Trào ngược dạ dày thực quản
• Bệnh cường giáp
• Đau cơ xơ hóa
• Căng thẳng, trầm cảm, stress, rối loạn lưỡng cực
• Bệnh Alzheimer
• Bệnh Parkinson
• Hội chứng chân không yên (Restless Leg Syndrome)
• Tiểu mất tự chủ
• Phụ nữ tiền mãn kinh hoặc mãn kinh.

2. Thuốc và chất kích thích

Trong một số trường hợp, các loại thuốc điều trị bệnh và chất kích thích có thể là nguyên nhân gây mất ngủ dạng mãn tính. Các nguyên nhân cụ thể bao gồm:

• Rượu, bia, caffeine và các chất kích thích nói chung
• Thuốc cảm lạnh và thuốc chống dị ứng có chứa Pseudoephedrine
• Thuốc chống trầm cảm
• Thuốc chen Beta
• Thuốc hóa trị hoặc điều trị ung thư nói chung
• Thuốc lợi tiểu
• Thuốc nhuận tràng kích thích
• Thuốc lá và nicotin
• Các loại thuốc, hóa chất bất hợp pháp như ma túy, cocaine và các chất kích thích khác.

Tham khảo thêm: Những cách giảm căng thẳng khi ngủ giúp bạn ngủ ngon hơn

3. Lối sống không lành mạnh

Phong cách sống có thể dẫn đến mất ngủ mãn tính bao gồm:

• Làm việc theo ca
• Thường xuyên di chuyển qua nhiều múi giờ dẫn đến lệch múi giờ
• Không hoạt động thể chất hoặc vận động cơ thể
• Ngủ trưa quá nhiều
• Rối loạn giờ sinh học, thường xuất hiện ở những người ngủ và thức dậy vào những giờ không cố định
• Môi trường ngủ kém.

Biện pháp điều trị mất ngủ mãn tính

Mất ngủ dạng mãn tính có thể được điều trị tại nhà, nhưng đôi khi cần phải tham khảo ý kiến của bác sĩ để cải thiện triệu chứng. Phương pháp điều trị thường phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và tình trạng sức khỏe cụ thể của bệnh nhân. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm:

1. Chữa mất ngủ dạng mãn tính tại nhà

Có một số cách điều trị hoặc ngăn ngừa mất ngủ tại nhà như sau:

• Tránh sử dụng caffeine sau 2 giờ chiều.
• Không uống rượu hoặc hút thuốc lá trước khi đi ngủ.
• Thường xuyên hoạt động thể chất, vận động cơ thể.
• Không ngủ trưa quá nhiều.
• Ăn bữa tối sớm và không ăn quá no trước khi đi ngủ.
• Đi ngủ và thức dậy vào cùng một giờ mỗi ngày.
• Tránh sử dụng thiết bị công nghệ trước khi đi ngủ.
• Nghe nhạc nhẹ hoặc thư giãn trước khi đi ngủ.
• Giữ cho phòng ngủ tối hoặc sử dụng bịt mắt khi đi ngủ.
• Giữ cho phòng ngủ yên tĩnh và có nhiệt độ thoải mái.
• Chọn giường ngủ có độ cứng vừa phải.

Tham khảo thêm: Mất ngủ dẫn đến trầm cảm, tâm thần? Điều cần biết

2. Trị liệu hành vi nhận thức

Nếu các biện pháp tự chăm sóc tại nhà không đem lại hiệu quả, người bệnh nên thảo luận với bác sĩ về các phương pháp điều trị chuyên sâu. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng điều trị hành vi nhận thức hoặc sử dụng thuốc có thể mang lại hiệu quả cao hơn trong điều trị mất ngủ. Cụ thể:

Kỹ thuật đánh giá nhận thức

Biện pháp này yêu cầu người bệnh ghi lại nhật ký để viết ra những lo lắng trước khi đi ngủ. Điều này có thể giúp người bệnh chủ động trong việc giải quyết những lo lắng và sẽ không để những lo lắng này làm phiền khi lên giường.

Kiểm soát kích thích

Biện pháp này yêu cầu người bệnh thay đổi hành vi có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ. Ví dụ, giường ngủ chỉ nên được sử dụng để ngủ và quan hệ tình dục, không nên dùng để làm việc, đọc sách hoặc xem TV.

Nếu không thể ngủ được sau một khoảng thời gian nằm yên trên giường, hãy rời giường trong một vài phút. Bạn có thể đi đến một không gian khác trong nhà như phòng khách, để ngồi yên tĩnh trước khi quay lại giường để tiếp tục cố gắng ngủ.

Liệu pháp hạn chế giấc ngủ

Đây là liệu pháp yêu cầu người bệnh giới hạn thời gian đi ngủ, bao gồm cả việc tránh ngủ trưa. Mục tiêu của liệu pháp này là để cho người bệnh cảm thấy đủ mệt mỏi vào ban đêm và có thể ngủ một cách dễ dàng.

Kỹ thuật thư giãn

Thực hiện các bài tập thư giãn như hít thở sâu, thiền định, yoga điều trị mất ngủ hoặc các kỹ thuật khác để giảm sự căng cơ và kiểm soát nhịp thở, nhịp tim. Điều này có thể giúp người bệnh thư giãn sâu và có thể ngủ một cách tốt hơn.

Liệu pháp nghịch lý

Liệu pháp này liên quan đến việc tập trung và tỉnh táo trên giường thay vì cố gắng mong muốn đi ngủ.

Theo các chuyên gia về giấc ngủ, điều này có thể làm giảm lo lắng và căng thẳng về việc cần đi ngủ. Liệu pháp này được cho là có hiệu quả trong việc giúp người bệnh ngủ một cách tự nhiên.

Tham khảo thêm: 10bài thuốc dân gian trị mất ngủ hiệu quả (cả kinh niên)

3. Thuốc trị mất ngủ mãn tính

Hầu hết các trường hợp, bác sĩ thường không khuyến khích sử dụng thuốc ngủ do nguy cơ tác dụng phụ như buồn ngủ ban ngày, hay quên, mộng du, vấn đề về thăng bằng, té ngã…

Tuy nhiên, đôi khi các loại thuốc ngủ có thể được sử dụng trong một thời gian ngắn để điều trị mất ngủ dạng mãn tính. Một số loại thuốc theo toa có thể giúp người bệnh ngủ hoặc duy trì giấc ngủ, bao gồm:

• Zolpidem
• Eszopiclone
• Zaleplon
• Doxepin
• Suvorexant
• Ramelteon
• Temazepam

Ngoài ra, người bệnh có thể sử dụng các loại thuốc ngủ không kê toa như:

• Diphenhydramine (Benadryl)
• Doxylamine succinate (Unisom SleepTabs)
• Melatonin
• Chiết xuất hoa cúc hoặc rễ cây Valerian

Trao đổi với bác sĩ chuyên môn trước khi sử dụng thuốc ngủ không kê toa bao gồm các biện pháp tự nhiên. Ngoài ra, nếu gặp các phản ứng không mong muốn khi sử dụng thuốc theo toa, hãy thông báo cho bác sĩ điều trị.

4. Điều trị các bệnh lý liên quan

Tình trạng mất ngủ dạng mãn tính do bệnh lý có thể được kiểm soát thông qua việc điều trị hoặc ngăn ngừa các bệnh lý liên quan. Do đó, nếu có liên quan đến các bệnh lý liên quan như trào ngược dạ dày thực quản (GRED), người bệnh nên điều trị tình trạng này để chữa khỏi chứng mất ngủ.

Mất ngủ mãn tính có thể được điều trị bằng việc kết hợp nhiều biện pháp. Người bệnh cũng có thể thay đổi một số thói quen sống để cải thiện tình trạng mất ngủ. Nếu các biện pháp điều trị không mang lại hiệu quả, hãy trao đổi với bác sĩ chuyên môn.

Có thể bạn quan tâm:

• Mất ngủ 1 đêm có sao không? Làm gì cho khỏe, tỉnh táo?
• Căng thẳng thần kinh mất ngủ và cách khắc phục