Thống kinh là gì và cách điều trị thống kinh hiệu quả

Thống kinh là tình trạng thường gặp ở phụ nữ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống nếu không sớm điều trị.

Thống kinh là gì?

Thống kinh là một hội chứng xảy ra trước hoặc trong khi hành kinh với những cơn đau co thắt ở vùng bụng dưới, có thể đau âm ỉ cả ngày hoặc đôi khi xuất hiện những cơn đau mạnh dữ dội. 

Thống kinh là xảy ra khi tử cung co bóp quá mức để tống máu ra ngoài trong quá trình hành kinh. Từ đó tạo nên những cơn đau dữ dội, vượt quá sức chịu đựng và ảnh hưởng đến cuộc sống người bệnh. 

Xem thêm: Kinh nguyệt ra từng mảng có bất thường không?

Phân loại thống kinh

Thống kinh có 2 dạng gồm nguyên phát và thứ phát.

Thống kinh nguyên phát

Còn được gọi là thống kinh vô căn, thường xuất hiện sớm vào thời điểm dậy thì ngay sau lần đầu tiên có kinh. Phần lớn phụ nữ đều mắc thông kinh vô căn nhưng cao nhất là thanh thiếu niên chưa đến 30 tuổi và tự khỏi sau đó. 

• Nguyên nhân

Nguyên nhân gây nên tình trạng này là do nồng độ prostaglandin cao hơn bình thường. Đây là các acid béo không bão hòa ở mô, có vai trò như một chất hóa học trung gian của quá trình viêm và cảm nhận đau. 

• Cơ chế đau

Do thay đổi của nồng độ hormone sinh dục vào cuối chu kỳ kinh nguyệt, nên prostaglandin được tiết ra cao hơn bình thường khiến tử cung co thắt làm các mạch máu bị siết chặt. Từ đó khiến các tổ chức không đủ máu nuôi, thiếu oxy làm lớp nội mạc hoại tử, tróc ra gây đau trong thống kinh. 

Thống kinh thứ phát

Thống kinh thứ phát chủ yếu có liên quan đến bệnh lý, thường xuất hiện muộn sau nhiều chu kỳ, nhiều năm không bị thống kinh. 

• Nguyên nhân 

Nguyên nhân thống kinh thường liên quan đến các bệnh lý như viêm tử cung, lạc nội mạc tử cung, u xơ tử cung, u nang buồng trứng, Polyp tử cung, ung thư tử cung… Ngoài ra, tình trạng này còn xuất phát từ một số nguyên nhân như do đặt vòng tránh thai, chít hẹp lỗ tử cung, tử cung dị dạng.

• Cơ chế đau

Thống kinh thứ phát có cơ chế đau đa dạng, tùy vào bệnh lý mà cơn đau khác nhau. Bên cạnh đó, cũng có những trường hợp cơ chế đau tương tự với thống kinh nguyên phát do prostaglandin. 

Triệu chứng thống kinh thường gặp

Tùy vào tình trạng thống kinh mắc phải mà triệu chứng bệnh ở mỗi người cũng không giống nhau. 

Triệu chứng thống kinh nguyên phát

• Đau trằn trọc vùng bụng dưới, cơn đau có khi xuất hiện dữ dội từng cơn kiểu đau co rút.
• Đau bắt đầu vùng bụng dưới sau đó lan ra sau lưng, xuống đùi và âm hộ.
• Đau nhiều ngày, máu kinh ra nhiều có thể kèm theo nhức đầu, căng vú, buồn nôn và nôn, ngất xỉu, tiêu chảy, thậm chí có thể phát sốt.
• Sau khi máu kinh giảm dần thì cơn đau cũng giảm đi đáng kể. 

Triệu chứng thống kinh thứ phát

• Cơn đau thường xuất hiện trước khi có kinh cả tuần và kéo dài đến khi máu kinh không còn nữa.
• Đau ở nhiều thời điểm khác trong thánh, xuất hiện sau nhiều chu kỳ, nhiều năm không gặp phải tình trạng này. 

Cần phải dựa vào thăm khám phụ khoa, soi ổ bụng, chụp cộng hưởng từ MRI, siêu âm, soi buồng tử cung thì mới có thể chẩn đoán được bệnh lý gây bệnh. 

Gợi ý: Rối loạn kinh nguyệt tiền mãn kinh và thông tin cần lưu ý

Thống kinh có nguy hiểm không?

Đa phần các trường hợp thống kinh nguyên phát sẽ tự thuyên giảm không cần điều trị. Tuy nhiên, cũng có nhiều người trường hợp ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe của người bệnh. Cụ thể:

• Khiến chị em chỉ có thể nằm nghỉ một chỗ, không thể làm bất cứ việc gì.
• Có thể gây vô sinh hiếm muộn, có thể là dấu hiệu của nhiều căn bệnh như u xơ tử cung, ung thư tử cung, hẹp cổ tử cung, lạc nội mạc tử cung,…
• Tự ý mua thuốc sử dụng tại nhà gây tác động xấu đến sức khỏe nhất là sức khỏe sinh sản của.

Cách cải thiện tình trạng thống kinh

Với trường hợp thống kinh nguyên phát, chị em có thể cải thiện bằng cách:

• Tắm rửa bằng nước ấm hằng ngày hoặc dùng túi chườm ấm.
• Có thể áp dụng các biện pháp giảm đau như xoa bóp, ấn huyệt, kích thích thần kinh bằng điện cực qua da, châm cứu, kéo giãn cuộc sống…
• Xây dựng chế độ ăn uống phù hợp, đầy đủ dinh dưỡng. Riêng với vitamin E, nên uống trước ngày hành kinh từ 2 – 3 ngày. 
• Tuyệt đối không sử dụng rượu bia, chất kích thích, thực phẩm chua, có tính hàn.

Chẩn đoán Tây y

Đầu tiêu người bệnh sẽ được khám kiểm tra các triệu chứng gồm:

• Đau âm ỉ vùng bụng dưới, đôi lúc đau dữ dội
• Cơn đau lan ra sau lưng xuống đùi và âm hộ
• Người mệt mỏi, nôn, buồn nôn không lao động được
• Vú căng cứng, nhức đầu
• Chóng mặt, ra mồ hôi, phân lỏng.

Sau đó xét nghiệm lâm sàng:

• Siêu âm: Được dùng để kiểm tra các bất thường trong cổ tử cung, ống dẫn trứng, tử cung…
• Máy vi tính cắt lớp: CT scan X-quang kết hợp cùng với các hình ảnh nhiều góc độ để kiểm tra các bất thường bên trong cơ thể. 
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Sử dụng sóng radio và một từ tính mạnh để tạo ra hình ảnh chi tiết của cấu trục nội bụng để kiểm tra các khối u và màng trong dạ con.
• Nội soi: Đưa một ống mỏng qua âm đạo, cổ tử cung vào tử cung để kiểm tra u xơ hoặc Polyp tử cung. 

Tham khảo thêm: Cách điều hòa kinh nguyệt ngay tại nhà an toàn cho chị em

Cách điều trị thống kinh

Bệnh nhân bị thống kinh chủ yếu được dùng thuốc:

Thuốc Tây Y

• Thuốc giảm đau, chống viêm không chứa steroid như ibuprofen, ketoprofen, naproxen… 
• Thuốc ức chế tổng hợp prostaglandin làm giảm lượng máu kinh và giảm co thắt tử cung. 

Các thuốc này nên uống trước khi kinh nguyệt bắt đầu, sử dụng trong 2 – 3 ngày. Riêng với chị em bị đau dạ dày tá tràng, nên dùng thuốc kháng viêm không có steroid ức chế COX-2 như meloxicam 7,5 mg uống 1 lần/ngày. Với trường hợp đau dạ dày và thống kinh nhẹ, có thể sử dụng thuốc giảm đau không có tác dụng ức chế prostaglandin như paracetamol (viên 500mg). 

Thuốc Nam

Những cây thuốc nam thường dùng trong điều trị thông kinh:

• Nếu thống kinh, bụng trướng đầy, lạnh, đau dùng 6g ngô thù du, 8g quế chi, 3g sài hồ,  6g uất kim sắc. 
• Nếu trước hành kinh hai bầu vú trướng đau dùng 6g thanh bì, 6g quất diệp, 4g quất hạch.
• Nếu kinh nguyệt đến trước kinh, máu kinh ra nhiều, có màu đỏ, lấy 12g đan sâm, 12g trạch lan sắc với nước, ngày uống 3 lần/ngày. 
• Nếu kinh nguyệt có màu đen dùng 30g ba kích, 10g ô dược, 20g hoài sơn, 20g biển đậu, 20g bạch truật, 15g thổ phục linh, 10g hương phụ, 10g mộc hương sắc uống ngày một than.
• Nếu bụng đau nhiều, huyết ra có nhiều hòn cục, đau tức mạn sườn, hai bầu vú căng trướng dùng 15g đảng sâm, 15g bạch thược (sao dấm), 12g đương quy, 10g ô dược, 10g sài hồ, 10g huyền hồ sách (sao dấm), 10g hương phụ (sao dấm), 6g xuyên khung (sao) sắc uống trước hành kinh 3 ngày. 

Phòng ngừa thống kinh

Dưới đây là những cách ngăn ngừa hữu hiệu:

• Phòng ngừa thống kinh nguyên pháp bằng cách dự phòng tâm lý tức là người thân bà hoặc mẹ hay chị gái nên giải thích, chuẩn bị cho em gái trước khi hành kinh lần đầu tiên để giúp các em hiểu rõ cơ thể mình.
• Phòng ngừa thống kinh thứ phát bằng cách đề phòng viêm nhiễm vùng kín bằng cách thường xuyên thay băng vệ sinh (tốt nhất 4 giờ 1 lần), vệ sinh tốt vùng kín, chăm sóc tốt cơ thể khi sảy thai hoặc nạo hút thai.
• Thăm khám phụ khoa định kỳ 6 tháng/1 lần.

Tóm lại, thống kinh là hiện tượng thường gặp ở phụ nữ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống sinh hoạt và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Tình trạng này thường không thể điều trị triệt để do đó, chị em cần trang bị đầy đủ kiến thức dự phòng và làm giảm các cơn đau do thống kinh gây ra.

Có thể bạn quan tâm

• Bế kinh: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị 
• Cường kinh: Nguyên nhân và cách điều trị bệnh