Thoái hóa đa khớp là gì? Mức độ nguy hiểm và điều trị

Thoái hóa đa khớp, một tình trạng y khoa phổ biến, xảy ra khi hai hoặc nhiều khớp bị thoái hóa. Đây là một quá trình mãn tính, thách thức không chỉ trong việc điều trị mà còn ở việc quản lý triệu chứng hàng ngày. Mục tiêu của việc điều trị không nhằm vào việc chữa trị hoàn toàn, mà là kiểm soát triệu chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

Thoái hóa đa khớp là gì?

Thoái hóa khớp là dạng viêm khớp phổ biến nhất. Bệnh xảy ra khi sụn bọc ở khớp bị hao mòn, tổn thương, dẫn đến hiện tượng cứng khớp và đau nhức khi vận động.

Thoái hóa thường xảy ra ở một hoặc nhiều khớp, như khớp vai, cổ, gối, bàn chân, cổ tay… Khi xảy ra ở 2 khớp trở lên, được gọi là thoái hóa đa khớp. Bệnh tiến triển dần theo thời gian và không thể điều trị dứt điểm, thường gặp ở người cao tuổi và người thường xuyên lao động nặng.

Triệu chứng nhận biết bệnh thoái hóa đa khớp

Thoái hóa ban đầu không gây ra triệu chứng lâm sàng. Tuy nhiên, khi tổn thương sụn khớp ngày càng nghiêm trọng sẽ gây ra các triệu chứng sau:

• Đau và cứng khớp: Triệu chứng phổ biến, tăng khi vận động và giảm sau khi nghỉ ngơi.
• Khớp phát ra âm thanh khi vận động: Do sụn bị mòn, khiến xương va chạm tạo ra âm thanh.
• Giảm phạm vi chuyển động: Gây ra suy yếu và teo cơ.
• Gai xương: Cơ thể tạo gai xương để bù lấp mô sụn bị mòn, gây đau và biến dạng khớp.
• Bề mặt da bao quanh khớp đỏ và nóng: Tổn thương kích thích các mô mềm xung quanh, làm da đỏ và nóng hơn.

Nguyên nhân gây thoái hóa đa khớp

Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là quá trình lão hóa, làm suy yếu, giảm chức năng tái tạo và phục hồi của các tế bào xương khớp. Ngoài ra còn một số nguyên nhân như:

• Chấn thương ở khớp: Tổn thương nặng nề có thể gây ra thoái hóa khi không được điều trị kịp thời.
• Thừa cân – béo phì: Trọng lượng cơ thể cao tạo áp lực lên khớp, đặc biệt là khớp gối, có thể gây hỏng và thoái hóa.
• Sai lệch cấu trúc xương bẩm sinh: Sự không đồng đều trong cấu trúc ổ khớp có thể dẫn đến va chạm, gây hỏng sụn và thoái hóa.
• Di truyền: Thoái hóa khớp có thể di truyền từ thế hệ trước.

Bệnh thường xuất hiện ở người trên 65 tuổi và phổ biến ở nam giới, nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến người trẻ do hoạt động thiếu vận động và phụ nữ trong thời kỳ mãn kinh.

Tham khảo thêm: Tìm hiểu cách chữa thoái hóa khớp gối bằng diện chẩn

Mức độ nguy hiểm của bệnh thoái hóa đa khớp

Thoái hóa dạng đa khớp là bệnh tiến triển dần, khiến cơ thể tạo ra mô xương ở các vị trí sụn bị bào mòn, gây ra gai xương và tăng nguy cơ biến dạng khớp.

Nếu không loại bỏ kịp thời, gai xương có thể làm biến dạng và mất chức năng vận động của khớp, gây tổn thương màng dịch, tạo u nang bao hoạt dịch.

Bệnh cũng gây ra các triệu chứng đau nhức, không thoải mái, giảm khả năng di chuyển và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Chẩn đoán thoái hóa đa khớp

Bác sĩ thường đánh giá tiền sử bệnh lý và khám thực thể trước khi thực hiện các xét nghiệm. Các xét nghiệm cần thiết bao gồm:

• X-Quang: Cho phép quan sát biểu hiện của khớp và phát hiện các gai xương, hẹp không gian khớp.
• MRI: Biểu hiện rõ cấu trúc của các mô mềm, thực hiện nếu nghi ngờ về biến chứng của nhiễm khuẩn mô mềm.

Sau khi xác định tổn thương khớp, bác sĩ thực hiện chẩn đoán phân biệt với các loại viêm khớp khác như viêm khớp tự phát vị thành niên, viêm khớp dạng thấp, viêm khớp nhiễm khuẩn, bệnh gout…

Trong quá trình này, xét nghiệm máu và dịch khớp thường được yêu cầu để loại trừ các tổn thương khớp do rối loạn tự miễn, nhiễm trùng và acid uric.

Bệnh thoái hóa đa khớp được điều trị như thế nào?

Mục đích của việc điều trị là duy trì hoặc phục hồi chức năng khớp, giảm triệu chứng và chậm quá trình thoái hóa. Điều trị ban đầu thường bao gồm sử dụng thuốc, thay đổi lối sống và vật lý trị liệu. Nếu triệu chứng tiếp tục tiến triển, có thể can thiệp ngoại khoa.

1. Điều trị bảo tồn

Điều trị bảo tồn là tổng hợp các phương pháp điều trị không xâm lấn như sử dụng thuốc, áp dụng các kỹ thuật vật lý trị liệu và thay đổi lối sống.

Sử dụng thuốc

Thuốc được sử dụng trong điều trị thoái hóa khớp với mục đích giảm đau và cải thiện các triệu chứng đi kèm. Các loại thuốc thường được sử dụng, bao gồm:

• Thuốc giảm đau thông thường như Acetaminophen giảm cơn đau nhẹ đến trung bình, nhưng sử dụng dài hạn có thể gây tổn thương gan và thận.
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như Ibuprofen, Naproxen, Diclofenac… thường được sử dụng khi cơn đau không đáp ứng với Acetaminophen, nhưng có thể gây loét dạ dày và xuất huyết tiêu hóa. Có thể dùng các dạng bào chế tại chỗ hoặc thuốc ức chế chọn lọc COX-2 để giảm rủi ro.
• Miếng dán Capsaicin giúp giảm đau tại chỗ.
• Thuốc giảm đau opioid chỉ nên sử dụng khi cần thiết do có khả năng gây nghiện.

Vật lý trị liệu

• Vật lý trị liệu bao gồm các phương pháp giảm đau và cải thiện chức năng vận động của khớp. Được đánh giá an toàn, hiệu quả lâu dài và ít gây tác dụng phụ, nhưng cần thời gian kiên nhẫn. Các biện pháp có thể thực hiện là:
• Liệu pháp xoa bóp: Sử dụng lực từ bàn tay để kích thích tuần hoàn máu và phục hồi mô sụn xung quanh khớp tổn thương.
• Thủy/ nhiệt/ điện trị liệu: Sử dụng nước, nhiệt độ và dòng điện để giảm đau, viêm và sưng nóng ở khớp.
• Nẹp khớp: Hạn chế khả năng vận động của khớp bị thoái hóa để thúc đẩy phục hồi mô sụn và giảm đau.

Tham khảo thêm: Bị thoái hóa khớp gối nên uống thuốc gì tốt?

Thay đổi lối sống

Xây dựng lối sống lành mạnh có thể giảm triệu chứng và mức độ của thoái hóa khớp, cũng như kiểm soát tiến triển của bệnh và thúc đẩy quá trình phục hồi mô sụn hiệu quả:

• Giảm cân: Tập thể dục thường xuyên và xây dựng chế độ dinh dưỡng ít chất béo giúp giảm áp lực lên khớp, chậm quá trình thoái hóa.
• Tập thể dục thường xuyên: Luyện tập định kỳ giúp kiểm soát cân nặng, thúc đẩy hồi phục mô sụn bằng cách tạo ra chất nhờn làm trơn các mô sụn, giảm ma sát giữa các đầu xương.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý: Ăn uống cân đối có thể giảm cơn đau, hạn chế kích thích phản ứng viêm tại khớp thoái hóa.
• Thay đổi thói quen không lành mạnh: Hạn chế thức khuya, vận động quá mức, rượu bia, thuốc lá, thực phẩm nhiều dầu mỡ… giúp kiểm soát tốc độ tiến triển của bệnh.

2. Tiêm khớp

Trong trường hợp thoái hóa khớp tiếp tục tiến triển, bạn có thể được yêu cầu tiêm khớp nhằm giảm sưng viêm, đau nhức và cải thiện chức năng vận động.

Tiêm corticosteroid

Corticosteroid giảm sưng viêm bằng cách ức chế hoạt động miễn dịch. Mỗi liều tiêm có thể kéo dài tác dụng trong khoảng 3 tháng. Tuy nhiên, chúng có thể gây ra các vấn đề như loãng xương, hư hại khớp, các tác dụng phụ nghiêm trọng khác…

Tiêm hyaluronic acid

Hyaluronic acid giúp giảm ma sát khi khớp vận động và được cơ thể sản xuất tự nhiên. Ở những người mắc thoái hóa dạng đa khớp, hàm lượng hyaluronic acid thường giảm, gây ra cảm giác khô, cứng và đau nhức khi vận động.

Do đó, bác sĩ thường tiêm hyaluronic acid vào khớp để giảm cứng khớp, cải thiện phạm vi và khả năng di chuyển.

Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu (PRP)

Phương pháp tiêm huyết tương giàu tiểu cầu tái tạo chức năng và mô sụn của khớp. Tiểu cầu được chiết tách từ máu của bệnh nhân và tiêm trực tiếp vào khớp thoái hóa.

Phương pháp chữa thoái hóa đa khớp này mang lại cải thiện lâm sàng rõ rệt sau 3 – 6 tháng và ít gây kích ứng. Tuy nhiên, chi phí cao và không phổ biến.

3. Phẫu thuật

Phẫu thuật chỉ được xem xét khi điều trị bảo tồn không hiệu quả và khớp biến dạng nghiêm trọng. Phẫu thuật bao gồm phẫu thuật nội soi, phẫu thuật mở (phương pháp truyền thống)…

Các thủ thuật trong phẫu thuật thoái hóa khớp bao gồm:

• Loại bỏ gai xương: Giảm đau, sưng viêm và khôi phục chuyển động của khớp bằng cách loại bỏ gai xương.
• Phẫu thuật thay thế khớp: Thực hiện khi khớp bị hư hại hoàn toàn và không có khả năng tái tạo, thay thế bằng khớp nhân tạo.
• Phẫu thuật chỉnh hình: Điều chỉnh cấu trúc xương để ổn định chức năng hoạt động, đặc biệt cho những người bị biến dạng khớp.

Phẫu thuật có nhiều rủi ro như nhiễm trùng, tái phát gai xương, chảy máu kéo dài, tổn thương mô mềm… nên chỉ thực hiện khi không còn lựa chọn nào khác.

4. Các phương pháp điều trị khác

Các biện pháp điều trị bổ sung bao gồm:

• Thuốc bổ sung Glucosamine và Chondroitin: Tái tạo mô sụn và làm chậm quá trình thoái hóa.
• Châm cứu: Sử dụng kim châm để tăng cường tuần hoàn máu và giảm sưng đau ở khớp.
• Thảo dược: Sử dụng các loại thảo dược chống viêm như phòng phong, cam thảo, sinh khương… thay thế cho thuốc giảm đau.

Tham khảo thêm: Điều trị thoái hóa khớp gối bằng chất nhờn và những điều cần biết

Phòng ngừa bệnh thoái hóa đa khớp

Thoái hóa dạng đa khớp là bệnh lý mãn tính, không thể điều trị dứt điểm. Để bảo vệ sức khỏe xương khớp và giảm nguy cơ mắc bệnh, nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa.

Để phòng ngừa tình trạng thoái hóa này, bạn có thể thực hiện những biện pháp sau:

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, tăng cường rau xanh và trái cây, giảm thịt đỏ, trứng, dầu mỡ, gia vị…
• Thực hiện tập thể dục từ 10 – 30 phút mỗi ngày, có thể thực hiện đi lại sau mỗi 2 giờ làm việc để giảm áp lực lên cột sống, xương cổ tay.
• Hạn chế mang vác nặng và lao động quá mức, sử dụng thiết bị hỗ trợ nếu cần thiết.
• Kiểm soát cân nặng thông qua chế độ dinh dưỡng và tập thể dục khoa học.
• Tránh sử dụng rượu, đồ uống chứa cồn và hút thuốc lá.
• Thận trọng khi sử dụng các sản phẩm chứa corticosteroid.

Thoái hóa đa khớp là bệnh xương khớp khá thường gặp. Tuy nhiên, tình trạng thoái hóa diễn ra trên nhiều khớp có thể gây khó khăn hơn trong việc vận động và điều trị. Vì vậy, nếu nhận thấy các triệu chứng của bệnh, bạn nên thăm khám trong thời gian sớm nhất.

Có thể bạn quan tâm:

• Điều trị thoái hóa khớp gối bằng đông y hiệu quả bền vững
• Bệnh thoái hóa khớp gối có nguy hiểm không?