Trào ngược dạ dày ở trẻ em – Nguyên nhân và cách khắc phục

Trào ngược dạ dày ở trẻ em là một dạng rối loạn tiêu hóa phổ biến, ảnh hưởng đến 2/3 trẻ sơ sinh, gây khó chịu và ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của trẻ. Tình trạng này thường không nguy hiểm và được cải thiện sau khi trẻ trưởng thành.  

Bệnh trào ngược dạ dày ở trẻ em là gì?

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) ở trẻ em xảy ra khi thức ăn và axit dạ dày trào ngược từ dạ dày lên thực quản. Đây là tình trạng phổ biến ở trẻ sơ sinh và thường tự khỏi khi trẻ lớn hơn. Tuy nhiên, ở một số trẻ, GERD có thể là tình trạng lâu dài và cần được điều trị.

Triệu chứng trào ngược dạ dày ở trẻ em

Dấu hiệu và triệu chứng của GERD ở trẻ em có thể bao gồm:

• Nôn mửa: Đây là triệu chứng phổ biến nhất của GERD ở trẻ sơ sinh. Trẻ có thể nôn mửa sau khi ăn, trong khi ăn hoặc thậm chí khi nằm xuống.
• Ợ nóng: Trẻ lớn hơn có thể mô tả cảm giác nóng rát hoặc khó chịu ở ngực, sau xương ức.
• Khó ăn: Trẻ có thể biếng ăn hoặc từ chối bú vì sợ bị nôn mửa.
• Chậm tăng cân: Trẻ bị GERD có thể không tăng cân tốt như trẻ khác.
• Ho hoặc khò khè: Axit dạ dày trào ngược có thể kích thích khí quản và phổi của trẻ, dẫn đến ho hoặc khò khè.
• Khó thở: Trong trường hợp nghiêm trọng, axit dạ dày có thể trào ngược vào phổi của trẻ, gây ra khó thở.

Nguyên nhân trào ngược dạ dày ở trẻ em

Có nhiều nguyên nhân gây trào ngược ở trẻ em, bao gồm:

• Cơ vòng thực quản dưới (LES) yếu: LES là cơ ở đáy thực quản giúp ngăn thức ăn và axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, LES có thể chưa phát triển đầy đủ, khiến trẻ dễ bị trào ngược hơn.
• Thoát vị cơ hoành: Đây là tình trạng một phần dạ dày lồi ra khỏi cơ hoành và chèn vào khoang ngực. Thoát vị có thể khiến cơ vòng thực quản yếu đi và dẫn đến trào ngược dạ dày.
• Dị tật bẩm sinh: Một số trẻ em sinh ra với các dị tật bẩm sinh khiến thức ăn di chuyển khó khăn qua thực quản, dẫn đến trào ngược.
• Thừa cân hoặc béo phì: Trẻ thừa cân hoặc béo phì có nhiều áp lực lên bụng hơn, điều này có thể khiến cơ vòng thực quản yếu đi và gây trào ngược.
• Một số loại thuốc: Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc chống co giật và thuốc giảm đau không kê đơn, có thể làm tăng nguy cơ mắc trào ngược ở trẻ em.

Có thể bạn quan tâm: Trẻ Bị Viêm Dạ Dày: Nguyên Nhân, Dấu Diệu và Điều Trị

Trào ngược dạ dày ở trẻ em có nguy hiểm không?

Thông thường, trào ngược dạ dày ở trẻ không nguy hiểm và sẽ tự cải thiện khi trẻ lớn hơn. Tuy nhiên, đôi khi tình trạng này có thể dẫn đến một số biến chứng, chẳng hạn như:

• Viêm thực quản: Viêm lớp niêm mạc thực quản do axit dạ dày trào ngược.
• Hẹp thực quản: Biến chứng nguy hiểm do viêm thực quản lâu ngày.
• Barrett thực quản: Yếu tố nguy cơ cao dẫn đến ung thư thực quản.
• Viêm phổi do trào ngược: Axit dạ dày trào ngược vào phổi gây viêm nhiễm.
• Hen suyễn: Làm nặng thêm các triệu chứng hen suyễn.
• Viêm thanh quản: Kích thích thanh quản gây khàn giọng, ho, đau họng.
• Chậm tăng cân: Nôn mửa, chán ăn do GERD dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng.
• Sâu răng: Axit dạ dày trào ngược bào mòn men răng.

Chẩn đoán trào ngược dạ dày ở trẻ em

Để chẩn đoán hiện tượng trào ngược dạ dày ở trẻ em, bác sĩ có thể đề nghị một số xét nghiệm như:

• Nội soi để quan sát bên trong thực quản và dạ dày của trẻ.
• Chụp X-quang đường tiêu hóa trên để chụp hình ảnh dạ dày và ruột của trẻ.  
• Kiểm tra nồng độ pH để xác định tình trạng trào ngược từ dạ dày có rò rỉ vào ống thực quản hay không.
• Nghiên cứu quá trình tiêu hóa để xác định dịch dạ dày có thể tiêu hóa thức ăn đi vào cơ thể hay không.

Biện pháp điều trị bệnh trào ngược dạ dày ở trẻ em

Việc điều trị trào ngược dạ dày ở trẻ em phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Thông thường, bác sĩ thường khuyên chăm sóc hoặc cha mẹ một số cách điều trị và chăm sóc như sau:

1. Chăm sóc tại nhà

Các nhiều cách khắc phục tình trạng trẻ bị trào ngược dạ dày tại nhà như sau:

Đối với trẻ dưới 2 tuổi:

• Nâng cao đầu giường hoặc nôi của trẻ.
• Giữ trẻ ngồi hoặc đứng thẳng ít nhất là 30 phút sau khi ăn.
• Cho trẻ ăn thức ăn đặc hơn hoặc ngũ cốc. Trao đổi với bác sĩ nhi khoa hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi thay đổi chế độ ăn uống của trẻ.
• Cho bé ăn nhiều bữa nhỏ và thường xuyên hơn.

Đối với trẻ từ 2 – 12 tuổi:

• Nâng cao đầu giường hoặc sử dụng gối chuyên dùng cho trẻ trào ngược.
• Cho trẻ ngồi hoặc giữ trẻ đứng thẳng ít nhất trong 2 giờ sau khi ăn.
• Chia nhỏ bữa ăn trong ngày thay vì 3 bữa lớn. Hãy chắc chắn rằng trẻ không ăn quá nhiều trong một bữa ăn.
• Tránh các hoạt động mạnh sau khi ăn.
• Hạn chế thức ăn ngọt, béo và đồ uống có gas để tránh làm tình trạng trào ngược thêm nghiêm trọng.
• Thường xuyên tập thể dục để cải thiện sức khỏe, hệ tiêu hóa và hệ thống miễn dịch.

Tham khảo thêm: Trào Ngược Dạ Dày Ở Trẻ Em 4 Tuổi và Cách Khắc Phục

2. Sử dụng thuốc

Nếu tình trạng trào ngược ở trẻ em trở nên nghiêm trọng hoặc không được cải thiện, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc. Thuốc được chỉ định dựa theo nguyên nhân và thể trạng của từng trường hợp cụ thể.

Các loại thuốc phổ biến bao gồm:

• Thuốc kháng axit như Mylanta và Maalox
• Các loại thuốc kháng Histamine H2 như Axid, Pepcid, Tagamet hoặc Zantac
• Thuốc ức chế bơm Proton như Nexium, Prilosec, Prevacid, Aciphex, Zegerid và Protonix

Hầu hết các loại thuốc này đều làm giảm khí thừa ở hệ thống tiêu hóa hoặc trung hòa axit dạ dày. Tuy nhiên, đôi khi thuốc làm giảm axit dạ dày có thể không cải thiện tình trạng trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Nếu dùng thuốc liều cao, một số loại thuốc có thể dẫn đến tác dụng phụ bao gồm buồn ngủ, mệt mỏi, tiêu chảy, tăng nguy cơ còi xương, làm loãng xương.

3. Phẫu thuật

Phẫu thuật điều trị trào ngược dạ dày được thực hiện khi các phương pháp khác không mang lại hiệu quả. Mục tiêu của phẫu thuật là tạo rào cản để ngăn axit dạ dày trào ngược lên thực quản.

Chỉ định:

• Trẻ có triệu chứng GERD nghiêm trọng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
• Trẻ bị biến chứng do GERD như viêm thực quản, loét thực quản, hẹp thực quản, viêm phổi do trào ngược.
• Trẻ không đáp ứng với điều trị nội khoa trong ít nhất 6 tháng.

Hầu hết trẻ em bị trào ngược hồi phục tốt sau khi phẫu thuật. Tuy nhiên hãy trao đổi với bác sĩ trước khi quyết định phẫu thuật để được tư vấn chính xác nhất.

4. Sử dụng thuốc Đông y

Hiện nay, Đông y đang được đánh giá cao như một phương pháp an toàn và hiệu quả trong điều trị trào ngược dạ dày. Một trong những bài thuốc Đông y được khuyên dùng là Sơ can Bình vị tán của Trung tâm Thuốc dân tộc, được bào chế từ các thảo dược thiên nhiên có nguồn gốc rõ ràng và đạt chuẩn an toàn GACP – WHO.

Sơ can Bình vị tán chủ yếu là sự kết hợp giữa hai sản phẩm: Sơ can Bình vị – Trào ngược và Cao Bình vị. Cả hai đều có tác dụng trong việc giảm triệu chứng trào ngược dạ dày và giúp làm lành viêm loét dạ dày.

Hiệu quả của bài thuốc đã được nhiều chuyên gia và bệnh nhân đánh giá cao, trong đó có NSND Trần Nhượng, là một trong những khách hàng đã điều trị thành công bệnh trào ngược nhờ vào Sơ can Bình vị tán tại Trung tâm Thuốc dân tộc.

Phòng ngừa trào ngược dạ dày ở trẻ em 

Phòng ngừa trào ngược dạ dày ở trẻ em cũng rất quan trọng và cần thiết. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa bạn có thể áp dụng:

• Chăm sóc dinh dưỡng: Đảm bảo cho trẻ ăn một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ và ít chất kích ứng như thực phẩm cay nồng, chua, và mỡ. Hạn chế đồ ăn nhanh và thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ.
• Kiểm soát lượng thức ăn: Giảm cân nặng của trẻ nếu cần thiết và hãy khuyến khích trẻ ăn nhỏ giọt và thường xuyên thay vì ăn nhiều lần lớn.
• Thúc đẩy hoạt động vận động: Động viên trẻ tham gia vào hoạt động thể chất hàng ngày để giúp kiểm soát cân nặng và giảm căng thẳng.
• Thực hiện việc nuốt thức ăn đúng cách: Hãy khuyến khích trẻ nhai thức ăn kỹ trước khi nuốt và tránh ăn quá nhanh.
• Giữ đứng sau khi ăn: Không nên nằm ngay sau khi ăn. Hãy giữ trẻ đứng hoặc ngồi thẳng trong khoảng thời gian sau khi ăn.
• Kiểm soát stress: Giúp trẻ giảm căng thẳng thông qua các hoạt động như đọc sách, chơi trò chơi, và tương tác xã hội tích cực.
• Theo dõi triệu chứng: Nếu trẻ thường xuyên gặp các triệu chứng của trào ngược dạ dày, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Trào ngược dạ dày ở trẻ em là tình trạng phổ biến nhưng không nguy hiểm và có thể điều trị bằng cách tự chăm sóc tại nhà hoặc sử dụng thuốc theo chỉ định. Tuy nhiên nếu cần thiết, trẻ có thể được chỉ định phẫu thuẫt để đảm bảo sức khỏe.

Có thể bạn quan tâm: 

• 5 Mẹo Chữa Trào Ngược Dạ Dày Bằng Mật Ong – Hiệu quả, an toàn
• Bé 3 tuổi bị trào ngược dạ dày nguy hiểm không? Mẹ nên làm gì?