Tình trạng loãng xương ở phụ nữ mãn kinh và cách điều trị

Tình trạng loãng xương ở phụ nữ mãn kinh là vấn đề sức khỏe đáng lo ngại, xảy ra do sự suy giảm hormone estrogen khiến mật độ xương bị suy giảm. Điều này không chỉ khiến xương khớp đau nhức, yếu ớt mà còn dễ gãy khi xảy ra va chạm mạnh, gây ảnh hưởng rất nhiều đến sức khoẻ và chất lượng cuộc sống của người bệnh. 

Tình trạng loãng xương ở phụ nữ mãn kinh là gì?

Loãng xương là một vấn đề sức khỏe quan trọng và thường gặp ở phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh. Khi lượng hormone estrogen – đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ xương suy giảm, mật độ khoáng chất trong xương cũng giảm theo.

Tình trạng trên gây ra những thay đổi trong cấu trúc xương, làm cho xương trở nên giòn xốp, yếu hơn và dễ gãy hơn. Đây là một tình trạng khá nguy hiểm, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được thăm khám và điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây ra tình trạng loãng xương ở phụ nữ mãn kinh

Phụ nữ mãn kinh bị loãng xương xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, chủ yếu do sự thay đổi nội tiết tố và lối sống. Dưới đây là những yếu tố chính gây ra tình trạng này:

• Suy giảm hormone estrogen: Sau mãn kinh, lượng hormone estrogen trong cơ thể giảm mạnh. Khi thiếu hụt hormone này, tốc độ tiêu hủy xương tăng lên, dẫn đến tình trạng loãng xương.
• Thiếu hụt dinh dưỡng: Chế độ ăn uống không đủ canxi và vitamin D là một trong những nguyên nhân chính gây suy yếu xương. Bởi canxi cần thiết cho việc duy trì mật độ xương, trong khi vitamin D giúp cơ thể hấp thụ canxi hiệu quả hơn.
• Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người mắc bệnh loãng xương, nguy cơ mắc bệnh của phụ nữ sẽ tăng cao. 
• Lối sống ít vận động: Thiếu hoạt động thể chất, đặc biệt là các bài tập chịu lực như đi bộ, chạy bộ, nâng tạ… sẽ làm giảm sự phát triển và duy trì sức mạnh của xương, tăng nguy cơ loãng xương.
• Bệnh mãn tính: Các bệnh mãn tính như tiểu đường, viêm khớp, cường giáp… có thể làm tăng nguy cơ loãng xương. Chúng gây ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa xương, làm suy yếu cấu trúc xương theo thời gian.
• Các yếu tố khác: Sử dụng thuốc lá, uống rượu bia, tiêu thụ nhiều cafein và một số loại thuốc khác… có thể làm tăng nguy cơ mất xương. 

Tham khảo thêm: Bệnh loãng xương nên ăn gì? Chế độ ăn cho người loãng xương

Loãng xương ở phụ nữ mãn kinh có nguy hiểm không?

Khi bị loãng xương, có nhiều mối nguy hại mà người bệnh có thể gặp phải, gây ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống, khiến sức khoẻ thể chất và tinh thần đều bị sụt giảm nghiêm trọng:

• Nguy cơ gãy xương cao: Loãng xương khiến mật độ xương giảm, khiến xương bị giòn xốp, dễ bị gãy khi va chạm mạnh hoặc chấn thương.
• Hạn chế khả năng vận động: Loãng xương khiến xương bị đau nhức, khó khăn trong việc đi lại và sinh hoạt hằng ngày, một số trường hợp phải phụ thuộc vào người khác mới có thể di chuyển. Khả năng phục hồi sau chấn thương thường rất chậm và khó khăn.
• Chất lượng cuộc sống bị giảm sút: Loãng xương khiến người bệnh bị hạn chế vận động, mất đi chiều cao, không thể tham gia các hoạt động yêu thích, thậm chí không thể tự chăm sóc bản thân… điều này có thể khiến người bệnh bị tiêu cực và chán nản.
• Cột sống bị biến dạng: Khi bị loãng xương, các đốt sống trở nên suy yếu, dễ bị sụt lún, người bệnh có thể bị gù lưng, cong vẹo cột sống… khiến cơ thể không được cân bằng, dễ bị té ngã.
• Tăng nguy cơ tử vong: Những người phụ nữ trên độ tuổi 50 bị gãy xương hông thường có tỉ lệ tử vong khá cao, điều này thường do biến chứng về nhiễm trùng, huyết khối, suy yếu sức khoẻ tổng quát…
• Các biến chứng liên quan đến sức khoẻ tổng thể: Loãng xương gây ảnh hưởng rất nhiều đến sức khoẻ tổng thể, gây ra chấn thương, nhưng cơn đau mãn tính, suy giảm tinh thần… khiến sức khoẻ tổng thể sa sút trầm trọng.

Dấu hiệu nhận biết tình trạng loãng xương ở phụ nữ mãn kinh

Loãng xương thường tiến triển một cách âm thầm, không có triệu chứng rõ rệt trong giai đoạn đầu, điều này khiến việc phát hiện trở nên khó khăn. Tuy nhiên, khi bệnh phát triển nặng hơn, một số dấu hiệu có thể xuất hiện, cảnh báo tình trạng xương suy yếu. Một số triệu chứng cụ thể là:

• Đau lưng mãn tính: Cơn đau thường xuất hiện ở cột sống do các đốt sống bị suy yếu hoặc lún xẹp.
• Đau nhức các đầu xương: Có cảm giác như đau nhức như kim châm khắp toàn thân, đau dọc các xương dài.
• Đau nhức các vùng xương chịu áp lực cơ thể: Xương cột sống thắt lưng, xương hông, xương chậu, xương khớp gối… ảnh hưởng đến khả năng vận động.
• Giảm chiều cao: Chiều cao có thể giảm dần do cột sống bị lún hoặc gãy, làm cho người bệnh bị thấp đi.
• Gù lưng: Sự thay đổi cấu trúc xương có thể dẫn đến tư thế gù lưng (còng lưng) do sự suy yếu của các đốt sống.
• Dễ gãy xương: Xương trở nên mỏng manh và dễ gãy ngay cả khi va chạm nhẹ, đặc biệt là ở hông, cổ tay, xương cột sống…
• Luôn trong trạng thái yếu ớt và mệt mỏi: Loãng xương có thể gây suy nhược cơ thể, làm cho người bệnh cảm thấy mệt mỏi và yếu ớt hơn bình thường.

Tham khảo thêm: Đo loãng xương khi nào cần làm? Chi phí và thông tin cần biết

Các phương pháp chẩn đoán loãng xương ở phụ nữ mãn kinh

Chẩn đoán loãng xương đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Có nhiều phương pháp hiện đại giúp xác định mức độ suy giảm mật độ xương và đánh giá nguy cơ gãy xương. Cụ thể:

• Đo mật độ xương (DEXA): Phương pháp này sử dụng tia X năng lượng thấp để đo mật độ xương tại hông, cột sống và cổ tay, đây là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán loãng xương.
• Siêu âm xương: Siêu âm giúp đo mật độ xương tại gót chân hoặc cổ tay, tuy nhiên phương pháp này ít chính xác hơn DEXA và thường dùng cho việc sàng lọc sơ bộ.
• Xét nghiệm máu và nước tiểu: Các xét nghiệm này đánh giá mức canxi, vitamin D, các dấu hiệu sinh học liên quan đến quá trình hình thành và phân hủy xương…
• Chụp X-quang: Sử dụng để phát hiện các biến dạng hoặc gãy xương do loãng xương – đặc biệt ở cột sống, nhưng chỉ hiệu quả khi mất mật độ xương đáng kể.
• Đánh giá nguy cơ gãy xương (FRAX): Công cụ này ước tính nguy cơ gãy xương trong 10 năm dựa trên các yếu tố như tuổi tác, tiền sử gia đình, thói quen sống…
• CT định lượng ngoại vi độ phân giải cao: Đây là kỹ thuật hình ảnh có khả năng cung cấp thông tin chi tiết về cấu trúc xương ở các vùng ngoại vi, giúp phát hiện những thay đổi sớm trong cấu trúc xương.
• MRI độ phân giải cao: MRI cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc xương và mô mềm xung quanh, giúp đánh giá mật độ và sức mạnh của xương mà không sử dụng tia X.
• Chỉ số xương xốp (TBS): Đây là phương pháp phân tích cấu trúc vi mô của xương, thường sử dụng cùng với DEXA để đánh giá độ chắc khỏe của xương và nguy cơ gãy xương.
• Chất chỉ điểm chu chuyển xương: Các chỉ số sinh học này có trong máu và nước tiểu, giúp đo lường sự hình thành và phân hủy xương, từ đó đánh giá tốc độ thay đổi mật độ xương và hiệu quả của các biện pháp điều trị.

Các phương pháp điều trị loãng xương ở phụ nữ mãn kinh

Điều trị loãng xương kịp thời là cách tốt nhất nhằm ngăn ngừa sự suy giảm mật độ xương, giảm nguy cơ gãy xương và cải thiện chất lượng cuộc sống. Dưới đây là những phương pháp điều trị phổ biến mà người bệnh thường được chỉ định:

1. Dùng thuốc

Biện pháp dùng thuốc trị loãng xương bao gồm việc sử dụng các loại thuốc nhằm giảm đau, tăng cường mật độ xương, bổ sung các dưỡng chất cần thiết và điều chỉnh hormone. Dưới đây là các loại thuốc thường được sử dụng:

• Thuốc giảm đau không steroid (NSAID): Sử dụng các thuốc như Ibuprofen hoặc Naproxen để giảm đau nhức liên quan đến loãng xương, đặc biệt trong các trường hợp có gãy xương hoặc viêm.
• Thuốc giãn cơ: Các loại thuốc giãn cơ giúp giảm đau bằng cách làm giảm co rút và căng cơ, hỗ trợ khả năng vận động cho người bệnh bị loãng xương.
• Bổ sung canxi và vitamin D: Bổ sung canxi để duy trì mật độ xương và vitamin D để tăng khả năng hấp thụ canxi trong cơ thể, ngăn ngừa tình trạng loãng xương phát triển.
• Liệu pháp thay thế hormone (HRT): Bổ sung estrogen giúp ngăn ngừa mất xương ở phụ nữ mãn kinh, nhưng cần theo dõi kỹ vì có thể tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và ung thư.
• SERMs (Selective Estrogen Receptor Modulators): Thuốc như Raloxifene bắt chước tác dụng của estrogen lên xương, giúp tăng mật độ xương mà không ảnh hưởng nhiều đến các cơ quan khác.
• Thuốc tăng cường khối lượng xương Bisphosphonates: Nhóm thuốc này như Alendronate, Risedronate… giúp ức chế quá trình tiêu xương, tăng cường mật độ xương và giảm nguy cơ gãy xương.
• Thuốc tăng cường khối lượng xương Thyrocalcitonin: Hormone tuyến giáp này giúp kiểm soát nồng độ canxi và giảm quá trình hủy xương, thường được sử dụng để giảm đau và tăng cường xương trong các trường hợp loãng xương nghiêm trọng.

Tham khảo thêm: Bị đau nhức xương khớp toàn thân – Cảnh giác các bệnh này

2. Điều chỉnh lối sống

Điều chỉnh lối sống đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa và kiểm soát loãng xương ở phụ nữ mãn kinh. Bên cạnh việc sử dụng thuốc, những thay đổi tích cực trong sinh hoạt hằng ngày có thể giúp cải thiện sức khỏe xương, giảm nguy cơ gãy xương và nâng cao chất lượng cuộc sống. Cụ thể:

• Tăng cường vận động thể chất: Thực hiện các bài tập chịu lực như đi bộ, yoga… để tăng cường sức mạnh cơ và xương, giúp duy trì mật độ xương và cải thiện sự thăng bằng, giảm nguy cơ té ngã.
• Bổ sung canxi và vitamin D qua chế độ ăn: Duy trì một chế độ ăn giàu canxi (sữa, các sản phẩm từ sữa, rau lá xanh, hải sản…), bổ sung vitamin D từ thực phẩm (cá, trứng, nấm…), ánh sáng mặt trời… để giúp cơ thể hấp thụ canxi hiệu quả hơn.
• Tránh thuốc lá và hạn chế rượu bia: Hút thuốc lá và uống rượu bia quá mức làm suy yếu cấu trúc xương, do đó, từ bỏ các thói quen này là cách hiệu quả để bảo vệ sức khỏe xương.
• Kiểm soát cân nặng: Duy trì cân nặng hợp lý, không để cơ thể quá gầy hay quá béo. Thiếu cân có thể làm tăng nguy cơ mất xương, trong khi thừa cân gây áp lực lên xương, làm tăng nguy cơ gãy xương.
• Kiểm soát lượng cafein: Hạn chế tiêu thụ cafein, vì lượng cafein cao có thể làm giảm hấp thu canxi, góp phần vào tình trạng loãng xương.
• Giảm nguy cơ té ngã trong nhà: Điều chỉnh môi trường sống an toàn, loại bỏ các vật cản, thảm trơn trượt, sử dụng ánh sáng đủ sáng… để giảm nguy cơ té ngã và gây gãy xương.

3. Phẫu thuật

Điều trị loãng xương bằng phẫu thuật chỉ được chỉ định cho những trường hợp đặc biệt, chủ yếu là những bệnh nhân gặp các biến chứng nghiêm trọng như gãy xương, đặc biệt là gãy xương hông hoặc cột sống.

Phẫu thuật không trực tiếp chữa trị loãng xương mà nhằm khắc phục các tổn thương do loãng xương gây ra, giúp bệnh nhân phục hồi khả năng vận động và giảm đau:

• Phẫu thuật thay khớp hông: Gãy xương hông là biến chứng phổ biến và nguy hiểm ở phụ nữ loãng xương. Trong trường hợp này, phẫu thuật thay khớp hông có thể được thực hiện để thay thế phần xương hông bị gãy, giúp bệnh nhân lấy lại khả năng vận động và giảm đau.
• Phẫu thuật cột sống: Phương pháp này thường được áp dụng khi bệnh nhân bị gãy đốt sống do loãng xương. Vertebroplasty là thủ thuật bơm xi măng sinh học vào đốt sống bị gãy để làm vững xương và giảm đau. Kyphoplasty là phiên bản cải tiến của Vertebroplasty, có thêm bước tạo khoang trước khi bơm xi măng để nâng cao đốt sống và phục hồi hình dạng ban đầu.
• Phẫu thuật cố định xương: Trong trường hợp gãy xương khác, phẫu thuật cố định xương với các dụng cụ như đinh vít, nẹp kim loại, các thiết bị nội soi khác… có thể được sử dụng để giữ xương ở vị trí đúng và thúc đẩy quá trình lành xương.

Tham khảo thêm: Top 2 thuốc truyền loãng xương tốt nhất và được tin dùng

Cách phòng ngừa loãng xương ở phụ nữ mãn kinh

Việc phòng ngừa loãng xương ngay từ sớm là vô cùng quan trọng để duy trì sức khỏe xương khớp và chất lượng cuộc sống. Dưới đây là một số biện pháp đơn giản có thể áp dụng:

• Duy trì chế độ ăn giàu canxi: Bổ sung thực phẩm chứa nhiều canxi như sữa, phô mai, sữa chua, hải sản, rau xanh lá, các loại hạt…
• Bổ sung vitamin D: Đảm bảo cơ thể hấp thụ đủ vitamin D qua ánh sáng mặt trời hoặc từ các thực phẩm bổ sung như cá béo, lòng đỏ trứng, sản phẩm bổ sung…
• Tập thể dục đều đặn: Thực hiện các bài tập chịu trọng lượng cơ thể (như đi bộ, leo cầu thang, nâng tạ…) giúp tăng cường sức mạnh xương.
• Hạn chế tiêu thụ cà phê, rượu, thuốc lá…: Những thói quen này có thể làm giảm mật độ xương và tăng nguy cơ loãng xương.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Tránh giảm cân quá mức vì trọng lượng cơ thể thấp có thể làm tăng nguy cơ loãng xương.
• Thăm khám định kỳ: Kiểm tra mật độ xương thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu loãng xương và điều chỉnh phương pháp điều trị kịp thời.
• Sử dụng hormone thay thế nếu cần thiết: Tham khảo ý kiến bác sĩ về việc sử dụng liệu pháp hormone thay thế (HRT) để giảm nguy cơ loãng xương do mãn kinh gây ra.

Loãng xương ở phụ nữ mãn kinh là một vấn đề nghiêm trọng, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống và làm tăng nguy cơ gãy xương. Việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa kịp thời sẽ giúp bảo vệ sức khỏe xương khớp, giảm thiểu rủi ro lâu dài, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Có thể bạn quan tâm:

• Điều trị loãng xương bằng đông y nhờ món ăn, bài thuốc quý
• Các loại thuốc điều trị loãng xương và lưu ý để bệnh nhanh khỏi