Hội Chứng Não Gan Là Gì? Nguyên Nhân và Cách Điều Trị

Hội chứng não gan là tình trạng suy giảm chức năng nhận thức có diễn tiến từ nhẹ đến nặng do gan không thể loại bỏ độc tố khỏi máu. Độc tố tích tụ trong máu sau đó ảnh hưởng đến não, gây ra các triệu chứng như lẫn lộn, mất định hướng, thay đổi tính cách và có thể dẫn đến hôn mê.

Hội chứng não gan là gì?

Hội chứng não gan được xem là một biến chứng nguy hiểm xảy ra khi các bệnh lý về gan không được kiểm soát và điều trị tốt. Hội chứng này không chỉ gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng gan mà còn ảnh hưởng đến não bộ cũng như hệ thần kinh trung ương, khiến cho người mắc bệnh thay đổi nhận thức và hành vi của mình. Ở mức độ nặng, bệnh có thể dẫn đến hôn mê sâu và tử vong.

Nghiên cứu cho thấy, hội chứng não gan xảy ra do sự rối loạn trao đổi chất của hệ thống thần kinh trung ương bởi các độc tố tại gan không được chuyển hóa, loại bỏ hoàn toàn ra khỏi cơ thể. Đây là tình trạng y tế cần được can thiệp và điều trị càng sớm càng tốt.

Phân loại hội chứng não gan

Tùy theo nguyên nhân gây bệnh mà hội chứng não gan được chia thành 3 loại chính gồm:

• Loại A: Hội chứng não gan loại A thường xảy ra do sử dụng quá liều thuốc giảm đau, hạ sốt Acetaminophen, uống nhiều rượu, viêm gan hoặc bệnh Wilson. Dạng bệnh này chỉ xảy ra ở một người không có vấn đề về gan từ trước. Tuy nhiên, người bị hội chứng não gan loại A lại nhanh chóng bị suy giảm chức năng gan do suy gan cấp tính bởi những tác nhân đã kể trên.
• Loại B: Thể bệnh này khởi phát là do bẩm sinh hoặc gặp phải một số chấn thương trong quá trình làm việc. Nguyên nhân phổ biến nhất là tình trạng nối thông giữa tĩnh mạch cửa và tĩnh mạch chủ của tuần hoàn bàng hệ hoặc phẫu thuật tạo shunt cửa-chủ để làm giảm áp lực tĩnh mạch cửa. Lúc này, một lượng máu lớn sẽ đi từ hệ thống tiêu hóa đến hệ tuần hoàn tạo ra cơ chế gây bệnh. 
• Loại C: Các nghiên cứu cho rằng, sẹo xơ gan chính là nguyên nhân dẫn đến hội chứng não gan loại C. Theo đó, khi bệnh nhân phát hiện tình trạng xơ gan trong giai đoạn quá muộn thì gan hầu như không có khả năng loại bỏ các độc tố ra khỏi máu. Lúc này, độc tố tích tụ nhiều trong cơ thể và theo máu lên não gây biến chứng hội chứng não gan.

Xem thêm: Bệnh Xơ Gan Có Mấy Giai Đoạn? Cách Nhận Biết

Nguyên nhân gây hội chứng não gan

Nguyên nhân gây ra hội chứng não gan có thể được chia thành hai yếu tố bao gồm sự tác động bởi nguyên nhân ngoại sinh và nguyên nhân nội sinh cụ thể như sau:

Nguyên nhân ngoại sinh:

• Bệnh nhân sử dụng quá nhiều protein hoặc hoặc truyền đạm quá nhiều trong một thời gian dài.
• Người bị xuất huyết tiêu hóa nặng.
• Ngộ độc rượu.
• Bệnh nhân xơ gan 
• Người sử dụng các thuốc có thể gây độc cho gan cụ thể như: Tetracycline, thuốc kháng lao, thuốc an thần, thuốc ngủ, thuốc hạ huyết áp,…
• Nhiễm trùng gan, mật, thận, phổi, ruột,…
• Chọc dò báng bụng một hoặc quá nhiều lần làm ảnh hưởng đến quá trình tuần hoàn máu đến gan.

– Nguyên nhân nội sinh:

• Viêm gan do siêu vi bao gồm viêm gan B, viêm gan C, viêm gan tự miễn hoặc hội chứng Reye làm phá hủy tế bào gan.
• Tình trạng viêm gan nhiễm độc, ung thư gan, xơ gan giai đoạn cuối gây tổn thương nặng nề và tác động nhiều đến chức năng của gan.
• Gan bị suy hóa nặng do nối tắt cửa chủ.

Tìm hiểu thêm: Triệu chứng Nhận Biết Và Cách Điều Trị Bệnh Ung Thư Gan

Một số yếu tố khác làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

• Có tiền sử bị xuất huyết tiêu hóa
• Mắc các bệnh lý tại thận
• Bị mất nước, mất cân bằng điện giải
• Sử dụng quá nhiều chất đạm – protein
• Sử dụng một số loại thuốc ức chế thần kinh trung ương
• Từng phẫu thuật tạo shunt cửa-chủ.

Biểu hiện và các giai đoạn của hội chứng não gan

Biểu hiện của hội chứng não gan được thể hiện qua các triệu chứng lâm sàng theo từng giai đoạn cụ thể như sau:

Giai đoạn 1:

• Đây được gọi là giai đoạn báo trước.
• Bệnh nhân có thể có những biểu hiện thay đổi tính tình hoặc rối loạn hành vi nhưng ở thể nhẹ.
• Lúc này, bệnh nhân vẫn còn có thể trả lời chính xác đối với những câu hỏi của các bác sĩ . Tuy nhiên sự phát âm không rõ ràng và hầu như diễn ra khá khó khăn.
• Thông thường, giai đoạn này được kéo dài trong vài ngày hoặc vài tuần triệu chứng đôi khi không quá rõ ràng khiến người bệnh rất chủ quan. 

Giai đoạn 2:

• Các triệu chứng là biểu hiện tiền hôn mê.
• Bệnh nhân có thể xuất hiện các dấu hiệu: Rối loạn giấc ngủ, ý thức kém, rối loạn giảm xúc, nói líu lưỡi, rối loạn viết.
• Ngoài ra, bệnh còn có thể gây ra những hành vi bất thường như ngủ ngáy thậm chí là ảo giác hay sợ hãi.
• Các dấu hiệu thần kinh quan trọng trong giai đoạn này cần được chú ý chính là tăng phản xạ tăng trương lực cơ, cứng cơ, dấu hiệu Parkinson (+).

Giai đoạn 3:

• Thường được gọi là giai đoạn ngủ.
• Bệnh nhân sẽ bị rối loạn thần kinh kéo dài cũng như tinh thần đang trong tình trạng hỗn loạn.
• Người bệnh có thể bị hôn mê nhưng có thể đánh thức được. Tuy nhiên trong việc nhận thức trả lời các câu hỏi thường bị nhầm lẫn và ảo giác.
• Run cũng là triệu chứng thường thấy trong giai đoạn này.

Giai đoạn 4:

• Đây là giai đoạn cuối của hội chứng não gan.
• Bệnh nhân bị hôn mê và hoàn toàn bị mất ý thức.
• Người bệnh có các phản xạ thay đổi khác nhau, từ đó làm giảm trương lực cơ, gây ra rung giật mắt, tổn thương gan.
• Lúc này, bệnh đã trở nên nghiêm trọng khiến cho tình trạng vàng da trở nên rõ ràng.
• Chảy máu tiêu hóa, hơi thở có mùi gan cũng là một trong những biểu hiện cho thấy bệnh đang diễn biến phức tạp và có thể dẫn đến biến chứng nhiễm trùng, phù não.

Theo hệ thống phân loại West Haven, hội chứng não gan lại được chia thành 5 giai đoạn:

• Giai đoạn 0: Triệu chứng thường thấy là thay đổi tính cách, hành vi, suy giảm trí nhớ nhưng ở thể nhẹ.
• Giai đoạn 1: Người bệnh thiếu nhận thức (không đáng kể), giảm khả năng chú ý, mất ngủ, trầm cảm,…
• Giai đoạn 2: Bệnh nhân trở nên thờ ơ, lãnh đạm với những tác động của môi trường xung quanh, bất lịch sự trong hành vi, chứng suy tư thế vận động ngày càng có những biểu hiện rõ ràng. Ngoài ra, bệnh nhân có thể bị run gan (cẳng tay thẳng góc với cánh tay đặt trên giường và run giật không đều do rối loạn trương lực cơ), buồn ngủ, ngủ lịm đi, thay đổi tính cách rõ ràng và mất phương hướng.
• Giai đoạn 3: Thường xuyên ngủ gật nhưng có thể tỉnh được khi kích thích, mất định hướng về thời gian địa điểm.
• Giai đoạn 4: Thường xuyên hôn mê hoặc không có phản ứng bị kích thích khi đau đớn.

Chẩn đoán hội chứng não gan

Việc chẩn đoán và phát hiện sớm bệnh lý não gan sẽ giúp các bác sĩ loại bỏ được các yếu tố nguy cơ như chảy máu tiêu hóa, giảm Kali máu,… đồng thời, giúp bác sĩ xây dựng được phác đồ điều trị hiệu quả cho mỗi bệnh nhân.  Vì thế, bạn nên chủ động đến các cơ sở y tế hoặc bệnh viện gần nhất để được thăm khám và chữa trị từ sớm ngay khi có triệu chứng nghi ngờ phát sinh. 

Các phương pháp chẩn đoán hội chứng não gan thường được áp dụng bao gồm:

• Chẩn đoán xác định: Thực hiện dựa trên việc xem xét, kiểm tra các biểu hiện của bệnh có thể kể đến như run rẩy, thực hiện hành vi không đầy đủ, rối loạn giấc ngủ, NH3 tăng cao,…
• Chẩn đoán phân biệt: Các kỹ thuật cần thiết được tiến hành nhằm phân biệt nguyên nhân gây hội chứng này. Theo đó, bệnh có thể xảy ra do chuyển hóa (bao gồm hạ đường huyết,giảm oxy máu,…), bệnh gan do ngộ độc thuốc – rượu, bệnh gan do nhiễm trùng thần kinh, chấn thương hay đột quỵ,…
• Các kỹ thuật chẩn đoán khác: Xét nghiệm nồng độ amoniac máu, điện não đồ (EEG), test kiểm tra trí thông minh, chẩn đoán hình ảnh (CT scan sọ não, MRI),…

Điều trị hội chứng não gan

Các giải pháp đang được lựa chọn để điều trị hội chứng não gan bao gồm:

• Sử dụng các loại thuốc: Thuốc điều trị nhiễm trùng, thuốc phẫu thuật (kiểm soát chảy máu), thuốc để giúp giảm nồng độ amoniac và các chất độc khác trong máu,…
• Cho bệnh nhân thở oxy, thở máy.
• Phẫu thuật ghép gan cho những trường hợp bị xơ gan nặng, suy giảm chức năng gan nghiêm trọng.

Trong quá trình điều trị, các bác sĩ cũng phải căn cứ vào nguyên nhân, triệu chứng và mức độ nghiêm trọng của từng bệnh nhân mà đưa ra các phương pháp điều trị phù hợp.  Đồng thời, việc lựa chọn giải pháp chữa trị còn phải phụ thuộc vào độ tuổi và sức khỏe tổng thể của từng bệnh nhân.

Hội chứng não gan là một bệnh lý đặc biệt nguy hiểm mà người bệnh cần phải quan tâm và chú trọng điều trị. Quá trình chữa trị cần có sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa. Bệnh nhân cũng cần tái khám định kỳ và tuân thủ tuyệt đối theo hướng dẫn của bác sĩ, kết hợp duy trì chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học để kiểm soát tốt bệnh, tránh phát sinh thêm các biến chứng nguy hiểm khác.

Có thể bạn quan tâm

• TOP 20 thực phẩm tốt cho gan bạn nên bổ sung
• Các Nhóm Thuốc Điều Trị Xơ Gan Hiệu Quả Và Lưu Ý Khi Dùng