Điều trị viêm khớp dạng thấp bằng Đông y và lưu ý

Trong một số trường hợp, người bệnh có thể điều trị viêm khớp dạng thấp bằng thuốc Đông y. Đây là giải pháp an toàn, lành tính rất phù hợp khi quá trình kiểm soát bệnh đã bước vào giai đoạn ổn định. 

Bệnh viêm khớp dạng thấp theo Đông y

Viêm khớp dạng thấp được hiểu trong y học hiện đại là một rối loạn tự miễn khiến hệ miễn dịch tấn công vào các mô khớp, gây viêm nhiễm và tổn thương.

Theo Đông y, bệnh này được mô tả qua các phạm trù như “chứng tý”, “hạc tất phong” và “lịch tất phong”, với nguyên nhân chính là sự mất cân bằng của khí huyết và sự xâm nhập của thấp nhiệt. Đông y phân loại bệnh dựa vào nguyên nhân và biểu hiện lâm sàng để chọn phương pháp điều trị, nhấn mạnh vào việc cải thiện lưu thông khí huyết, giảm đau nhức và phục hồi chức năng khớp.

Có nên dùng thuốc Đông y trị viêm khớp dạng thấp?

Sử dụng thuốc Đông y để chữa viêm khớp dạng thấp có thể mang lại lợi ích như giảm triệu chứng, bồi bổ cơ thể và hỗ trợ cải thiện khí huyết.

Với nguồn gốc tự nhiên, thuốc Đông y thân thiện và an toàn, đặc biệt phù hợp với thể trạng của nhiều người. Tuy nhiên, phương pháp này có thể mất thời gian để thấy hiệu quả và kết quả không ngay lập tức rõ ràng như khi sử dụng thuốc Tây y. Thuốc Đông y thích hợp trong giai đoạn bệnh ổn định, hỗ trợ kiểm soát triệu chứng và cải thiện sức khỏe tổng thể. 

Kết hợp thuốc Đông y với y học hiện đại cũng là cách tiếp cận hợp lý, giúp giảm bớt việc phụ thuộc vào thuốc Tây và hạn chế tác dụng phụ lên gan thận.

Tham khảo: Người viêm khớp dạng thấp nên ăn gì, kiêng gì tốt?

Các bài thuốc điều trị viêm khớp dạng thấp bằng Đông y

Cùng tham khảo các bài thuốc dưới đây để hiểu rõ hơn về cách Đông y tiếp cận và mang lại giải pháp điều trị viêm khớp dạng thấp, một bệnh lý mãn tính ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày.

1. Trị viêm khớp dạng thấp thể phong thấp nhiệt tý

Trong Đông y, viêm khớp dạng thấp thể phong thấp nhiệt tý biểu hiện qua sưng nóng, đỏ và đau ở khớp, giảm đau khi chườm lạnh, kèm theo sốt và mạch huyền hoạt sác. Điều trị chủ yếu bằng các bài thuốc trừ thấp, khu phong và thanh nhiệt.

– Bài thuốc số 1:

• Chuẩn bị: 20g tang chi, 20g nhẫn đông đằng, 12g hải đồng bì, 10g tri mẫu, 9g phòng phong cùng với 15g bạch thược.
• Thực hiện: Các dược liệu trên đem rửa sạch. Sau đó cho vào ấm rồi thêm nước và sắc lấy nước đặc. Dùng 1 thang/ ngày.

– Bài thuốc số 2:

• Trường hợp khớp sưng đỏ nặng và đau nhiều về đêm: Chuẩn bị các vị giống bài số 1 nhưng gia thêm 15g xích thược cùng với 15g sinh địa, còn 0,6g bột linh dương thì hòa trực tiếp vào nước sắc để uống.
• Trường hợp miệng khát, lưỡi đỏ, bứt rứt và ít rên: Cũng chuẩn bị các vị thuốc như ở bài thuốc 1 nhưng gia thêm 30g sinh thạch cao đem sắc trước cùng với 10g huyền sâm.

– Bài thuốc số 3:

• Chuẩn bị 5 – 9g quế chi, 6g ngạnh mễ, 30g thạch cao, 9g tri mẫu cùng với 4g cam thảo. Rửa sạch dược liệu rồi cho hết vào ấm. Thêm 1 thăng nước và sắc lấy nước đặc. Dùng 1 thang/ ngày.
• Trường hợp thấp nhiệt hạ chú thì có thể gia thêm thương truật và hoàng bá.
• Trường hợp tân dịch bị hao tổn thì gia thêm huyền sâm, mạch môn và sinh địa.
• Trường hợp bị táo bón thì gia thêm 5 – 8g đại hoàng.
• Trường hợp bị nhiệt thịnh thì gia thêm 8g chi tử cùng với 8g hoàng cầm.

2. Trị viêm khớp dạng thấp thể can thận âm huyết hư

Thể can thận âm huyết hư trong viêm khớp dạng thấp mãn tính gây cứng khớp, khó co duỗi, thậm chí biến dạng khớp. Các triệu chứng bao gồm nốt cục dưới da, đau nhức lưng gối, yếu cơ, mệt mỏi, chóng mặt và lưỡi nhợt nhạt.

Với thể bệnh này, nên ưu tiên dùng các bài thuốc Đông y giúp tư bổ can thận, ích khí dưỡng huyết:

– Bài thuốc số 1:

• Chuẩn bị: 12g thục địa, 12g đương quy, 12g tần giao, 12g tang ký sinh, 12g bạch linh, 12g bạch thược, 6g cam thảo, 15g đảng sâm, 10g xuyên khung, 10g đỗ trọng, 10g ngưu tất, 9g độc hoạt, 9g phòng phong, 3g tế tân, 3g nhục quế.
• Thực hiện: Cho các vị thuốc vào ấm sắc (trừ nhục quế lại). Thêm 1 thăng nước đun sôi 10 phút rồi cho nhục quế vào đun thêm 5 phút nữa. Loại bỏ phần bã, chia nước thuốc làm nhiều lần uống, dùng 1 thang/ ngày.

– Bài thuốc số 2:

• Trường hợp miệng khô, táo bón do âm hư nội nhiệt: Chuẩn bị các vị tương tự như bài thuốc 1 nhưng gia thêm tri mẫu, sinh địa, hà thủ ô, tế tân và nhục quế.
• Trường hợp chân tay đau và co cứng: Cũng chuẩn bị các vị như bài 1 nhưng dùng thêm 6g địa lông cùng với 6g toàn yết.

Đọc thêm: Cách dùng lá lốt chữa viêm khớp dạng thấp tại nhà

3. Trị viêm khớp dạng thấp thể phong hàn thấp tý

Thể bệnh này đặc trưng bởi triệu chứng khớp bị đau nhiều và sưng viêm. Thường biểu hiện rõ ràng hơn khi thời tiết chuyển lạnh. Khi thời tiết ấm lên hay khi chườm nóng thì mức độ đau có xu hướng giảm bớt. Ngoài ra, người bệnh còn có biểu hiện mạch trì khẩn, sắc lưỡi tái nhợt và có rêu trắng.

Với viêm khớp dạng thấp thể phong hàn thấp tý, Đông y ưu tiên dùng các bài thuốc có công dụng tán hàn, khu phong và trừ thấp thông lạc để điều trị:

– Bài thuốc số 1:

• Chuẩn bị: 15g uy linh tiên, 9g tần giao, 9g đương quy, 9g độc hoạt, 9g khương hoạt, 9g xuyên khung, 9g một dược, 9g quế chi cùng với 9g nhũ hương.
• Thực hiện: Các dược liệu trên đem rửa sạch rồi cho vào ấm. Thêm 1 thăng nước vào đun trên lửa nhỏ để lấy nước đặc. Chia đều phần nước thuốc làm 2 lần uống, dùng 1 thang/ ngày.

– Bài thuốc số 2:

• Chuẩn bị: Các vị thuốc tương tự như bài thuốc số 1. Cần gia thêm 10g phòng phong, 10g bạch chỉ.
• Thực hiện: Cho dược liệu vào ấm, thêm nước vào sắc lấy nước đặc. Chia đều làm 2 lần uống, dùng 1 thang/ ngày.
• Trường hợp khớp sưng to và đỏ nhức: Cần gia thêm 12g tỳ giải cùng với 30g ý dĩ.
• Trường hợp khớp đau nhiều do nhiễm hàn: Gia thêm 9g phụ tử chế, 9g xuyên ô đầu cùng với 3g tế tân.

– Bài tập số 3:

• Chuẩn bị: 12g tần giao, 12g đương quy, 12g độc hoạt, 12g khương hoạt, 6g nhũ hương, 6g mộc hương, 4g cam thảo, 10g quế chi, 30g kê huyết đằng, 30g hải phong đằng cùng với 30g tang chi.
• Thực hiện: Các dược liệu trên cho hết vào trong ấm. Thêm 1 thăng nước sắc trên lửa nhỏ đến khi còn khoảng 200ml. Loại bỏ bã, chia phần nước thuốc làm 2 lần uống, dùng 1 thang/ ngày.

Xem ngay: Bệnh viêm khớp dạng thấp ở trẻ em và cách điều trị

4. Trị viêm khớp dạng thấp thể thận dương hư suy

Trong trường hợp viêm khớp dạng thấp thể thận dương hư suy, bệnh nhân sẽ trải qua đau và sưng ở khớp tăng lên khi thời tiết lạnh, cùng với triệu chứng chân tay lạnh, đau lưng, mỏi gối và sợ lạnh. Điều này còn kèm theo tiểu nhiều, tiểu trong, lưỡi nhợt với rêu trắng, mạch trì ngược.

Điều trị bao gồm việc sử dụng các bài thuốc Đông y giúp tán hàn, thông lạc và bổ thận dương.

– Bài thuốc số 1:

• Chuẩn bị: 15g uy linh tiên, 15g bạch truật, 15g tiên linh tỳ, 9g quế chi, 9g phụ tử chế, 9g sơn thù, 12g ngưu tất, 12g ba kích thiên, 12g phục linh cùng với 12g cẩu tích.
• Thực hiện: Các dược liệu trên cần được rửa sạch trước khi cho vào ấm. Thêm vào 800ml nước và đun trên lửa nhỏ để lấy phân nửa. Chia đều phần nước thuốc làm 2 – 3 lần uống, dùng 1 thang/ ngày.

– Bài thuốc số 2:

• Trường hợp khớp bị dị dạng và co cứng: Chuẩn bị các vị giống bài thuốc số 1. Gia thêm 9g địa long, 9g xuyên sơn giáp cùng với 6g bạch giới tử.
• Trường hợp khớp đau nhức nhiều: Cũng chuẩn bị các vị thuốc tương tự bài 1. Gia thêm 9g tô mộc, 9g hồng hoa cùng với 9g xuyên ô (cần sắc trước khi thêm vào).
• Trường hợp khớp bị sưng to và cơ thể mệt mỏi nhiều: Chuẩn bị các vị như ở bài thuốc 1. Gia thêm 30g hoàng kỳ cùng với 30g ý dĩ nhân.

5. Chữa viêm khớp dạng thấp thể hành tý

Bệnh viêm khớp dạng thấp thể hành tý thường khởi phát do phong, hàn và thấp cùng xâm nhập vào cơ thể. Trong đó, các thầy thuốc Đông y cho biết phong chính là nguyên nhân chủ yếu.

Thể bệnh này đặc trưng bởi tình trạng khớp bị đau nhiều khi trời lạnh. Cơn đau thường âm ỉ và tiến triển chậm nhưng lại rất dai dẳng. Với thể hành tý, bệnh viêm khớp dạng thấp thường được điều trị bằng bài thuốc phòng phong thang nhằm giúp khu phong, trừ thấp và tán hàn.

– Bài thuốc Phòng phong thang:

• Chuẩn bị: 12g khương hoạt, 12g phòng phong, 12g tần giao, 10g hạnh nhân, 10g bạch linh, 20g cát căn, 16g đương quy, 8g quế chi, 4g cam thảo và 3 – 5 lát sinh khương.
• Thực hiện: Các vị thuốc trên đem rửa cho sạch rồi cho vào ấm. Thêm 1 thăng nước đun trên lửa nhỏ lấy 300ml. Loại bỏ phần bã đi, chia đều nước thuốc thu được làm 2 lần uống. Dùng 1 thang/ ngày và chú ý nên uống thuốc xa bữa ăn.

Xem ngay: Bệnh Viêm Khớp Dạng Thấp Huyết Thanh Dương Tính

6. Bài thuốc đông y trị viêm khớp dạng thấp thể hàn tý

Để chữa viêm khớp dạng thấp thể hàn tý, thường dùng bài thuốc Đông y Ngũ tích tán, với tác dụng chính là xua tan hàn khí, giúp giải biểu, ấm trung, tiêu tích và tán hàn, đáp ứng nhu cầu điều trị các triệu chứng như đau âm ỉ, tay chân lạnh, thân nhiệt giảm và cơ thể xanh xao.

– Bài thuốc Ngũ tích tán:

• Chuẩn bị: 12g cát cánh, 12g thương truật, 12g xuyên khung, 12g bạch chỉ, 8g hậu phác, 8g quê chi, 8g chỉ xác, 4g ma hoàng, 4g chích cam thảo, 4g bán hạ chế, 4g can khương, 10g phục linh, 16g đương quy và 16g xích thược.
• Thực hiện: Các dược liệu đã chuẩn bị đem đi rửa sạch trước khi cho vào ấm. Thêm 1 thăng nước vào sắc lấy nước đặc. Bỏ bã và chia đều phần nước thuốc thu được làm 2 lần uống. Dùng 1 thang/ ngày.

7. Trị viêm khớp dạng thấp thể phong hàn thấp tý kèm huyết hư

Trong trường hợp viêm khớp dạng thấp thể phong hàn thấp tý kèm huyết hư, bệnh nhân không chỉ chịu đựng các triệu chứng đau nhức tại khớp mà còn gặp phải mệt mỏi, chóng mặt, ăn kém và sụt cân nhanh chóng. Điều này thường do khí huyết bị tổn thương nặng do bệnh kéo dài.

Bài thuốc Đông y được sử dụng trong trường hợp này là Độc hoạt ký sinh thang, giúp giải quyết tình trạng phong hàn, thấp tý, đồng thời bổ can thận và hoạt huyết.

– Bài thuốc Độc hoạt ký sinh thang:

• Chuẩn bị: 16g đương quy, 16g bạch thược, 16g thục địa, 16g đảng sâm, 14g tang ký sinh, 12g phòng phong, 12g độc hoạt, 12g đỗ trọng, 10g xuyên khung, 10g ngưu tất, 10g tần giao, 10g phục linh, 8g tế tân cùng với 4g cam thảo.
• Thực hiện: Đem các vị thuốc nêu trên rửa qua cho sạch rồi cho vào ấm. Thêm 1 thăng nước vào đun trên lửa nhỏ để lấy khoảng 300ml. Chia đều nước thuốc thu được làm 2 lần uống, dùng 1 thang/ ngày.

8. Bài thuốc trị thể phong hàn thấp tý kèm khí huyết đều hư

Bên cạnh những tổn thương tại khớp thì ở thể bệnh phong hàn, khí huyết còn bị hư tổn, bất thông. Từ đó làm cho cơ thể luôn ở trong tình trạng mệt mỏi và suy nhược. Người bệnh ăn uống kém, thường xuyên bị hoa mắt, chóng mặt, tinh thần uể oải.

Với thể bệnh này, Đông y thường dùng bài thuốc Tam tý thang để điều trị. Do bài thuốc này có hiệu quả trong việc bồi bổ khí huyết, dưỡng can thận và bài trừ phong thấp.

– Bài thuốc Tam tý thang:

• Chuẩn bị: 10g ngưu tất, 10g bạch linh, 10g xuyên khung, 12g độc hoạt, 12g phòng phong, 12g sinh địa, 12g tục đoạn, 12g tần giao, 8g tế tân, 4g cam thảo, 16g đương quy, 16g đảng sâm, 16g bạch thược, 14g hoàng kỳ, 6g quế chi cùng với 3 – 5 lát sinh khương.
• Thực hiện: Cho hết các vị thuốc đã chuẩn bị vào ấm. Thêm 1 thăng nước rồi đun trên lửa nhỏ để lấy nước đặc. Chia đều thành 2 lần uống, dùng 1 thang/ ngày.

9. Các bài thuốc Đông y trị viêm khớp dạng thấp khác

Ngoài những bài thuốc thông dụng được đề cập ở trên thì còn nhiều bài thuốc Đông y chữa viêm khớp dạng thấp khác cũng được lưu truyền rộng rãi. Phải kể đến một số bài thuốc sau đây:

– Bài thuốc số 1:

• Chuẩn bị: 8g phụ tử, 8g quế chi, 8g tri mẫu, 4g ma hoàng, 4g cam thảo, 10g phòng phong, 10g sinh khương, 6g thược dược cùng với 12g bạch truật.
• Thực hiện: Các vị thuốc trên cho vào ấm. Đổ thêm nước rồi sắc lấy nước đặc. Bỏ bã, chia nước thuốc làm 2 lần uống/ ngày. Bài thuốc này giúp giả biểu, thanh nhiệt, thông kinh lạc. Đặc biệt phù hợp khi khớp đã giảm sưng.

– Bài thuốc số 2:

• Chuẩn bị: 100g đại đậu, 100g hoàng quyên, 100g quế chi, 100g dương quy, 70g a giao, 70g nhân sâm, 300g sơn dược, 120g địa hoàng, 280g cam thảo, 30g can khương, 60g hạnh nhân, 60g bạch thược, 60g mạch môn, 60g phòng phong, 60g xuyên khung, 60g bạch truật, 50g cát canh, 50g sài hồ, 50g phục linh, 20g bạch liễu và 100 quả đại táo.
• Thực hiện: Các vị thuốc trên đem tán thành bột mịn. Sau đó trộn đều và luyện mật làm hoàn. Mỗi lần lấy 9g uống với nước sôi ấm hoặc 1 ít rượu. Dùng tần suất 2 lần/ ngày.

– Bài thuốc đông y số 3 trị viêm khớp dạng thấp:

• Chuẩn bị: 12g hà thủ ô, 12g bạch linh, 12g bạch thược, 12g quy đầu, 16g thổ phụ linh. 20g thục địa, 4g quế tâm, 14g đỗ trọng, 10g phòng phong, 10g tần giao, 10g độc hoạt, 14g ngưu tất, 6g tế tân, 8g xuyên khung, 8g phụ tử cùng với 6g cam thảo.
• Thực hiện: Các vị thuốc trên đây cho hết vào ấm. Thêm nước và sắc lấy nước đặc. Loại bỏ phần bã, chia nước thuốc làm nhiều lần uống, dùng 1 thang/ ngày. Bài thuốc này có tác dụng phòng ngừa bệnh tái phát rất tốt.

– Bài thuốc số 4:

• Chuẩn bị: 12g phòng phong, 12g bạch hoa xà, 12g mộc qua, 12g hoắc hương, 12g tầm cốt phong, 12g hổ trượng, 9g độc hoạt, 9g quế chi, 9g xuyên khung cùng với 9g khương hoạt.
• Thực hiện: Các vị thuốc đã chuẩn bị đem cho hết vào ấm. Thêm 1 thăng nước vào sắc lấy phân nửa. Chia đều làm 3 lần uống, dùng 1 thang/ ngày.

– Bài thuốc số 5:

• Chuẩn bị: Các vị thuốc ô dược, tần giao, quế chi, địa long, tô ngạnh, nhũ hương, hồng hoa, đào nhân, hương phụ, một dược, đương quy, thương truật và mộc qua mỗi vị 10g; 30g ý dĩ cùng với 18g xuyên khung.
• Thực hiện: Những vị thuốc này đem cho hết vào ấm sắc. Thêm 1 thăng nước vào đun trên lửa nhỏ 15 phút. Bỏ phần bã, chia thuốc làm nhiều lần uống, dùng 1 thang/ ngày.

– Bài thuốc số 6:

• Chuẩn bị: 9g xuyên khung, 9g bạch thuộc, 9g dương quy, 9g thục địa, 6g phụ tử cùng với 3g can khương.
• Thực hiện: Cho hết các vị thuốc này vào ấm sắc. Thêm 600ml nước sắc lấy 200ml. Loại bã, chia nước thuốc làm 2 lần uống, dùng 1 thang/ ngày.

– Bài thuốc đông y số 7 trị viêm khớp dạng thấp:

• Chuẩn bị: 15g nhân trần, 15g khương hoạt, 15g chích cam thảo, 9g tri mẫu, 9g trư linh, 9g trạch tả, 9g hoàng cầm, 9g đương quy, 9g phòng phong, 6g thăng ma, 6g nhân sâm, 6g thương truật, 6g khổ sâm cùng với 6g cát căn.
• Thực hiện: Các vị thuốc trên đem tán lấy bột thô. Sau đó trộn đều lại với nhau. Mỗi ngày chỉ cần dùng 30g đem sắc lấy nước uống.

Việc điều trị viêm khớp dạng thấp bằng Đông y đã mở ra một hướng tiếp cận tích cực, mang lại lợi ích cho nhiều bệnh nhân. Tuy nhiên, cần lưu ý tìm đến các bác sỹ và thầy thuốc Đông y có chuyên môn để được tư vấn và chẩn đoán chính xác, đồng thời kết hợp linh hoạt giữa Đông y và Tây y để đạt được kết quả điều trị tối ưu.

Có thể bạn quan tâm

• Cơ chế bệnh sinh viêm khớp dạng thấp
• Tại sao viêm khớp dạng thấp gây thiếu máu? Bác sĩ giải đáp