Bệnh Celiac (không dung nạp Gluten) là gì? Cách điều trị

Bệnh Celiac là rối loạn tự miễn gây ra bởi phản ứng dị ứng với gluten, dẫn đến tổn thương niêm mạc ruột non và gây rối loạn tiêu hóa.

Bệnh Celiac (không dung nạp Gluten) là gì?

Bệnh Celiac, còn được gọi là bệnh không dung nạp Gluten, là một rối loạn tự miễn dịch ảnh hưởng đến ruột non. Khi người bệnh Celiac ăn thực phẩm có chứa gluten, hệ miễn dịch của họ sẽ phản ứng quá mức, tấn công niêm mạc ruột non và gây tổn thương.

Gluten là một loại protein được tìm thấy trong lúa mì, lúa mạch đen và lúa mạch. Gluten cũng có thể được tìm thấy trong một số loại ngũ cốc khác, chẳng hạn như yến mạch (trừ khi được dán nhãn không chứa gluten) và trong một số sản phẩm chế biến sẵn.

Khi người bệnh Celiac ăn thực phẩm chứa gluten, hệ miễn dịch sẽ nhầm lẫn gluten là kẻ xâm nhập và tấn công niêm mạc ruột non, dẫn đến viêm và teo nhung mao.

Nhung mao là những cấu trúc nhỏ giống như ngón tay ở ruột non, giúp hấp thu các chất dinh dưỡng. Việc tổn thương nhung mao khiến cơ thể người bệnh khó hấp thu các vitamin, khoáng chất và các chất dinh dưỡng khác, dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe.

Tham khảo thêm: Bệnh Celiac ở trẻ em: Dấu hiệu, chẩn đoán và điều trị

Nguyên nhân và dấu hiệu bệnh Celiac

Nguyên nhân chính xác của bệnh celiac vẫn chưa được biết đến, nhưng bệnh được cho là do sự kết hợp giữa các yếu tố di truyền và môi trường.

Nguyên nhân:

• Di truyền: Yếu tố chính gây bệnh Celiac là do di truyền. Nếu bố hoặc mẹ mắc bệnh Celiac, con của họ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Yếu tố môi trường: Một số yếu tố môi trường, như chế độ ăn uống, vi khuẩn đường ruột và nhiễm trùng, có thể kích hoạt bệnh Celiac ở những người có gen di truyền nhạy cảm.

Dấu hiệu nhận biết:

Triệu chứng của bệnh Celiac rất đa dạng và có thể khác nhau ở mỗi người. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Tiêu hóa: Tiêu chảy mãn tính, phân lỏng, đầy hơi, chướng bụng, đau bụng, táo bón
• Hấp thu kém: Giảm cân, mệt mỏi, thiếu máu, loãng xương, yếu cơ
• Triệu chứng khác: Rối loạn da (như viêm da dạng bọng nước), tổn thương men răng, thay đổi tâm trạng, trầm cảm

Ở trẻ em, bệnh Celiac có thể gây ra các vấn đề về tăng trưởng và phát triển. Trẻ em có thể bị còi xương, chậm phát triển và thiếu cân.

Bệnh Celiac có nguy hiểm không?

Bệnh Celiac có thể nguy hiểm nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Khi tiếp xúc với gluten, hệ miễn dịch của người bệnh Celiac sẽ tấn công niêm mạc ruột non, dẫn đến viêm và tổn thương.

Điều này có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm:

• Thiếu hụt chất dinh dưỡng: Viêm niêm mạc ruột non có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thu vitamin và khoáng chất của cơ thể, dẫn đến thiếu hụt các chất dinh dưỡng thiết yếu như vitamin B12, sắt, canxi và vitamin D.
• Suy dinh dưỡng: Thiếu hụt chất dinh dưỡng có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, với các triệu chứng như mệt mỏi, sụt cân, yếu cơ và tóc rụng.
• Tăng nguy cơ ung thư: Người bệnh Celiac có nguy cơ cao mắc một số loại ung thư, bao gồm ung thư ruột non, ung thư hạch và ung thư vòm họng.
• Các vấn đề về xương: Thiếu hụt vitamin D và canxi có thể dẫn đến loãng xương, khiến xương dễ gãy hơn.
• Vấn đề về hệ thần kinh: Một số người bệnh Celiac có thể gặp các vấn đề về hệ thần kinh, chẳng hạn như tê bì chân tay, ngứa ran hoặc yếu ở tay và chân.
• Bệnh tự miễn dịch khác: Người bệnh Celiac có nguy cơ cao mắc các bệnh tự miễn dịch khác, chẳng hạn như bệnh tiểu đường loại 1 và bệnh viêm ruột tự miễn.

Tuy nhiên, bệnh Celiac có thể được kiểm soát hiệu quả bằng cách tuân thủ chế độ ăn không gluten. Chế độ ăn này loại bỏ tất cả các thực phẩm có chứa gluten, bao gồm lúa mì, lúa mạch, lúa đen và lúa mạch đen. Việc tuân thủ chế độ ăn không gluten có thể giúp làm lành niêm mạc ruột non, cải thiện triệu chứng và giảm nguy cơ biến chứng.

Có thể bạn quan tâm: Bệnh ung thư dạ dày – Nguyên nhân, dấu hiệu và phương pháp điều trị 

Biện pháp chẩn đoán bệnh Celiac

Có hai bước chính để chẩn đoán bệnh Celiac:

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể tìm thấy các kháng thể mà cơ thể tạo ra để chống lại gluten. Các xét nghiệm máu phổ biến nhất để chẩn đoán bệnh Celiac là xét nghiệm kháng thể transglutaminase mô (tTG) và xét nghiệm kháng thể peptide gliadin deamidated (DGP).
• Sinh thiết ruột non: Nếu xét nghiệm máu của bạn cho thấy kết quả dương tính, bác sĩ có thể sẽ thực hiện sinh thiết ruột non để xác nhận chẩn đoán. Sinh thiết là một thủ thuật lấy một mẫu nhỏ mô từ ruột non của bạn để kiểm tra dưới kính hiển vi.

Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào của bệnh Celiac, điều quan trọng là phải đi khám bác sĩ để được chẩn đoán. Chẩn đoán sớm và điều trị có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng sức khỏe nghiêm trọng.

Biện pháp điều trị bệnh Celiac phổ biến hiện nay

Hiện nay, không có cách chữa khỏi bệnh celiac. Tuy nhiên, hầu hết các triệu chứng đều có thể được cải thiện đáng kể hoặc biến mất hoàn toàn bằng cách tuân thủ chế độ ăn không gluten nghiêm ngặt. 

Chế độ ăn này loại bỏ tất cả các thực phẩm có chứa gluten, bao gồm:

• Lúa mì
• Lúa mạch
• Lúa mạch đen
• Một số loại yến mạch (trừ khi được dán nhãn không chứa gluten)

Nhiều loại ngũ cốc nguyên hạt không chứa gluten, chẳng hạn như gạo, ngô và hạt kê. Ngoài ra, có rất nhiều sản phẩm không chứa gluten thay thế cho các sản phẩm có chứa gluten, chẳng hạn như bánh mì, mì ống và ngũ cốc.

Việc tuân thủ chế độ ăn không gluten có thể khó khăn vào lúc đầu, nhưng nó rất quan trọng để kiểm soát bệnh celiac và ngăn ngừa các biến chứng. Với sự lập kế hoạch và hỗ trợ thích hợp, hầu hết mọi người mắc bệnh celiac đều có thể sống một cuộc sống khỏe mạnh và năng động.

Dưới đây là một số mẹo để giúp bạn tuân thủ chế độ ăn không gluten:

• Tìm hiểu về gluten: Điều quan trọng là phải hiểu gluten là gì và nó được tìm thấy ở đâu. Điều này sẽ giúp bạn đưa ra lựa chọn thực phẩm sáng suốt.
• Đọc nhãn cẩn thận: Gluten có thể được ẩn giấu trong nhiều loại thực phẩm, vì vậy điều quan trọng là phải đọc kỹ nhãn thực phẩm. Tìm kiếm các sản phẩm được dán nhãn “không gluten” hoặc “được chứng nhận không chứa gluten”.
• Nấu ăn tại nhà: Nấu ăn tại nhà là cách tốt nhất để đảm bảo rằng bạn đang ăn thức ăn không chứa gluten. Có rất nhiều công thức nấu ăn không gluten ngon và dễ dàng có sẵn trực tuyến và trong sách dạy nấu ăn.
• Tham gia một nhóm hỗ trợ: Có rất nhiều nhóm hỗ trợ trực tuyến và trực tiếp dành cho những người mắc bệnh celiac. Những nhóm này có thể là nguồn thông tin và hỗ trợ tuyệt vời.

Tham khảo thêm: Người bị đau dạ dày nên ăn gì và kiêng gì?

Bệnh Celiac nên ăn gì?

Người mắc bệnh Celiac nên ăn nhiều loại thực phẩm không chứa gluten, chẳng hạn như:

• Trái cây và rau quả: Tất cả các loại trái cây và rau quả đều không chứa gluten.
• Thịt, cá và trứng: Tất cả các loại thịt, cá và trứng đều không chứa gluten.
• Các loại đậu và các loại hạt: Hầu hết các loại đậu và các loại hạt đều không chứa gluten, ngoại trừ lúa mì, lúa mạch đen và lúa mạch.
• Gạo, ngô và quinoa: Những loại ngũ cốc nguyên hạt này đều không chứa gluten.
• Sữa và các sản phẩm từ sữa: Hầu hết các loại sữa và các sản phẩm từ sữa đều không chứa gluten, ngoại trừ những loại có chứa lúa mạch đen hoặc lúa mạch.
• Các loại dầu và chất béo: Tất cả các loại dầu và chất béo đều không chứa gluten.

Điều quan trọng là phải đọc kỹ nhãn thực phẩm khi mua thực phẩm để đảm bảo rằng chúng không chứa gluten. Nhiều thực phẩm có thể chứa gluten bất ngờ, chẳng hạn như nước sốt, súp và xúc xích.

Ngoài ra, người mắc bệnh Celiac nên bổ sung vitamin D và canxi, vì họ có thể không hấp thụ được những chất dinh dưỡng này cũng như những người không mắc bệnh.

Phòng ngừa bệnh Celiac

Hiện nay, không có cách nào được chứng minh là có thể ngăn ngừa bệnh Celiac. Tuy nhiên, có một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh, bao gồm:

• Có tiền sử gia đình mắc bệnh Celiac
• Bị bệnh tiểu đường loại 1
• Bị hội chứng Down
• Mắc bệnh tự miễn khác

Nếu bạn có bất kỳ yếu tố rủi ro nào trong số này, bạn nên nói chuyện với bác sĩ để được kiểm tra sức khỏe phù hợp. Mặc dù không có cách nào để ngăn ngừa, nhưng bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách tránh gluten khỏi chế độ ăn uống của mình. 

Nếu bạn nghi ngờ mình hoặc ai đó bạn biết có thể mắc bệnh Celiac, điều quan trọng là phải nói chuyện với bác sĩ. Bác sĩ có thể thực hiện các xét nghiệm để chẩn đoán bệnh và tư vấn về cách điều trị.

Có thể bạn quan tâm

• Bệnh đau dạ dày: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị Hiệu Quả Nhất
• Chế độ ăn cho người đau dạ dày từng ngày/tuần