Hội chứng ruột kích thích – Nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị

Hội chứng ruột kích thích (IBS) hay còn được biết với tên gọi viêm đại tràng co thắt, viêm đại tràng cơ năng… Bệnh lý này có tiến triển mãn tính và đặc trưng bởi triệu chứng đau bụng, tiêu chảy, táo bón, đầy hơi…

Hội chứng ruột kích thích (IBS) là gì? Có nguy hiểm không?

Chứng ruột kích thích (IBS) là một dạng rối loạn chức năng tiêu hóa, gây ra các triệu chứng như đau bụng, đầy hơi, thay đổi thói quen đại tiện (táo bón hoặc tiêu chảy)…

Nguyên nhân chính của hội chứng vẫn chưa được hiểu rõ, nhưng nó được cho là liên quan đến sự mất cân bằng trong việc điều chỉnh các tín hiệu giữa não và ruột, cũng như có thể do yếu tố di truyền, stress, dị ứng thức ăn… gây ra.

Mặc dù IBS có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, nhưng nó không gây ra các biến chứng nghiêm trọng như ung thư hoặc viêm nhiễm ruột, thường được quản lý thông qua điều chỉnh chế độ ăn uống, lối sống, sử dụng thuốc…

Triệu chứng của hội chứng ruột kích thích

Triệu chứng của hội chứng kích thích ruột đa dạng và phụ thuộc vào mức độ rối loạn, độ tuổi và thể trạng của từng người. Các triệu chứng điển hình gồm:

• Đau bụng: Thường không đặc trưng về mức độ, vị trí hay thời gian xuất hiện. Thường kéo dài từ 1 – 3 ngày và tái phát nhiều lần trong tháng.
• Rối loạn đại tiện (táo bón/ tiêu chảy): Thường xuyên bị tiêu chảy hoặc táo bón, phân thường không lẫn máu nhưng có chất nhầy.
• Bụng nổi cục: Thấy những cục lớn nổi lên dọc khung đại tràng do co thắt của đại tràng.
• Bất thường về phân: Phân lỏng, nát, không có khuôn, đôi khi có chất nhầy. Không đi đại tiện ra máu.

Những triệu chứng này gây đau đớn và khó khăn trong cuộc sống. Để hạn chế, cần nắm rõ nguyên nhân và thực hiện biện pháp phòng bệnh hơn là chữa bệnh.

Nguyên nhân gây hội chứng ruột kích thích

Nguyên nhân của chứng ruột kích thích vẫn chưa được rõ ràng, nhưng có thể liên quan đến:

• Căng thẳng thần kinh: Có thể kích thích phản ứng thái quá của đường ruột, dẫn đến đau bụng, táo bón và tiêu chảy. Căng thẳng thần kinh trung ương cũng có thể gây rối loạn dây thần kinh trong cơ quan tiêu hóa và phát sinh bệnh viêm đại tràng co thắt.
• Rối loạn miễn dịch: Số lượng tế bào miễn dịch trong ruột già của bệnh nhân IBS có thể tăng lên bất thường, gợi ý về mối liên quan với rối loạn của hệ miễn dịch.
• Yếu tố khác: Bao gồm nhiễm khuẩn đường tiêu hóa nghiêm trọng, yếu tố di truyền, tác dụng phụ của việc sử dụng kháng sinh kéo dài, chế độ ăn uống không khoa học…

Hội chứng kích thích ruột cũng xuất hiện nhiều hơn ở các nhóm đối tượng sau:

• Có người thân mắc các vấn đề về đường ruột.
• Nữ giới (nguy cơ cao hơn nam giới gấp đôi).
• Độ tuổi dưới 45.
• Tình trạng tinh thần không ổn định và lo âu cao.
• Làm việc hoặc học tập trong môi trường áp lực.

Đối tượng thường mắc hội chứng ruột kích thích 

Có hai đối tượng đặc biệt có thể mắc bệnh lý hội chứng SBI đó là: trẻ em và phụ nữ có thai.

1. Hội chứng kích thích ruột ở trẻ em

Trẻ em mắc chứng ruột kích thích thường có các triệu chứng như đau bụng kèm táo bón hoặc tiêu chảy sau khi ăn, cảm giác đầy hơi và phân kẹt bên trong. Triệu chứng thường xuất hiện sau khi ăn, đặc biệt là sau khi trẻ bú sữa mẹ hoặc bú bình. Điều trị có thể áp dụng các biện pháp:

• Thay đổi thực đơn ăn uống phù hợp.
• Sử dụng thuốc dành cho trẻ em.
• Bổ sung Probiotics.
• Liệu pháp tâm lý.

2. Hội chứng viêm ruột kích thích khi mang thai

Hội chứng viêm ruột kích thích khi mang thai có các triệu chứng giống người bình thường, do hormone progesterone tăng cao, làm cho nhu động ruột yếu đi và co thắt đại tràng. Thai phụ cần cẩn trọng với việc sử dụng thuốc, vì vậy, nên thực hiện phương pháp điều trị bảo tồn:

• Ăn uống hợp lý.
• Vận động nhẹ và nghỉ ngơi đúng cách.
• Nếu cần, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa để điều trị bằng thuốc không ảnh hưởng đến thai nhi.

Ngoài những đối tượng trên, hội chứng IBS còn ảnh hưởng đến nhiều người khác, bao gồm:

• Có người thân mắc các vấn đề về đường ruột.
• Nữ giới (nguy cơ cao hơn nam giới gấp đôi).
• Người dưới 45 tuổi.
• Trạng thái tinh thần không ổn định và lo âu cao.
• Làm việc hoặc học tập trong môi trường áp lực.

Chẩn đoán hội chứng viêm ruột kích thích Rome 4

Tiêu chuẩn Rome 4: Chẩn đoán hội chứng IBS dựa vào dấu hiệu đặc trưng là đau bụng ít nhất 1 ngày/tuần, kéo dài liên tục 3 tháng. Ngoài ra còn kết hợp 3 yếu tố sau: Số lần đại tiện, mức độ đại tiện tăng hay giảm, hình dạng phân…

Để chẩn đoán chính xác hơn, IBS được phân loại thành 4 mô hình Rome IV: IBS-táo bón, tiêu chảy, hỗn hợp và không xác định. Bác sĩ có thể thực hiện các biện pháp xâm lấn như nội soi, xét nghiệm vi khuẩn, chụp X-Quang… để đánh giá mức độ bệnh. 

Hội chứng ruột kích thích có chữa khỏi được không?

Hội chứng kích thích ruột là bệnh mãn tính không thể điều trị hoàn toàn, nhưng không gây nguy cơ ung thư hoặc đe dọa tính mạng. Bằng cách thiết lập chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt hợp lý, bạn có thể kiểm soát triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Ở một số bệnh nhân duy trì lối sống lành mạnh, triệu chứng có thể không tái phát trong thời gian dài.

Các phương pháp điều trị hội chứng kích thích ruột

Bệnh nhân có các triệu chứng nghiêm trọng, bác sĩ có thể sử dụng thuốc làm giảm triệu chứng hoặc thuốc tác động trực tiếp đến hoạt động co thắt của ruột già.

1. Thuốc Tây y điều trị viêm ruột kích thích

Các loại thuốc tân dược có thể sử dụng bao gồm:

• Thuốc trị tiêu chảy: Loperamid, Colesevelam, Cholestyramine,…
• Thuốc kháng cholinergic: Giảm co thắt ruột để giảm đau bụng và tiêu chảy.
• Thuốc giảm đau: Gabapentin và các loại khác có thể được sử dụng nếu đau bụng nghiêm trọng.
• Thuốc điều trị đặc hiệu IBS: Alosetron, Rifaximin, Eluxadoline, Lubiprostone.

3. Mẹo chữa hội chứng viêm ruột kích thích tại nhà

Ngoài việc sử dụng thuốc, bạn có thể cải thiện cơn đau đại tràng bằng các phương pháp điều trị như:

• Châm cứu: Tăng cường tuần hoàn máu, điều hòa nhu động và co thắt của ruột già.
• Ngồi thiền/Yoga: Giảm căng thẳng thần kinh và cải thiện triệu chứng của IBS.
• Bạc hà: Chống co thắt và thư giãn cơ trơn đường ruột.

Ưu điểm là có thể tự điều trị tại nhà, giúp tiết kiệm thời gian và nhanh chóng giảm triệu chứng. Tuy nhiên, không thể chữa dứt điểm bệnh.

3. Phác đồ điều trị hội chứng ruột kích thích bằng thuốc Nam

Việc chữa chứng ruột kích thích bằng thuốc Nam có nhiều ưu điểm như:

• Nguyên liệu từ tự nhiên, an toàn, không gây tác dụng phụ.
• Điều trị dứt điểm và triệt để tận gốc nguyên nhân bệnh.
• Bồi bổ cơ thể, tăng sức đề kháng, phòng ngừa tái phát hiệu quả.
• Sử dụng được cho nhiều đối tượng khác nhau.
• Giá cả phải chăng và dễ tìm kiếm tại các trung tâm khám chữa bằng Đông y.

Hội chứng ruột kích thích nên ăn gì? Kiêng gì? 

Trong trường hợp nhẹ, bác sĩ có thể khuyến nghị kiểm soát IBS bằng cách:

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt hợp lý, giảm căng thẳng thần kinh.
• Bổ sung chất xơ: Giúp làm mềm phân và giảm táo bón. 
• Ăn đúng giờ: Điều hòa hoạt động của đường ruột và giảm phản ứng thái quá.
• Ăn chậm nhai kỹ: Giảm áp lực lên dạ dày và đường ruột, điều hòa nhu động ruột.
• Uống đủ nước: Giảm nguy cơ táo bón và duy trì lượng chất lỏng trong đường ruột.

Bài viết đã tổng hợp những thông tin liên quan đến hội chứng ruột kích thích, một vấn đề sức khỏe phổ biến nhưng vẫn còn nhiều điều cần khám phá. Hiểu biết sâu sắc về các triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp điều trị sẽ giúp người bệnh có thêm kiến thức để quản lý tình trạng sức khỏe của mình tốt hơn.

Có thể bạn quan tâm:

• Khám đại tràng không cần nội soi được không, khám ở đâu?
• Viêm đại tràng cấp tính là gì? Dấu hiệu và cách xử lý