Nguồn gốc bài thuốc Định tâm An thần thang đặc trị mất ngủ

Bài thuốc Định tâm An thần thang là liệu pháp điều trị mất ngủ, rối loạn tiền đình và nhiều bệnh lý thần kinh nổi danh được đông đảo người bệnh tin dùng. Để có bài thuốc với hiệu quả hoàn chỉnh như hiện nay đội ngũ bác sĩ tại Trung tâm Thuốc dân tộc đã trải qua quá trình sưu tầm, nghiên cứu đầy gian nan. Hãy cùng chúng tôi nhìn lại quá trình “đãi cát tìm vàng” tìm về nguồn gốc bài thuốc để thấy được giá trị thực sự về hiệu quả điều trị bệnh mất ngủ.

Kỳ 1: Khám phá bí ẩn bài thuốc “giấu” giúp trẻ già người TÀY ngon giấc nơi rẻo cao

Ít ai biết rằng, để tìm ra được công thức thuốc hoàn hảo, nhiều thế hệ đội ngũ chuyên gia YHCT Trung tâm Thuốc dân tộc đã có những chuyến đi khảo sát thực địa tại nhiều vùng miền của Tổ quốc. Những vị thuốc, công thức thuốc quý của người bản địa trong cộng đồng 54 dân tộc anh em được sưu tầm, nghiên cứu và phục dựng. Trong đó, đáng nhớ nhất là chuyến “về nguồn” tới Hà Giang để tìm được bài thuốc “giấu” nơi rẻo cao giúp trẻ già người Tày ngon giấc mỗi đêm. 

Bác sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan – Nữ danh y từng có nhiều năm công tác tại bệnh viện YHCT Trung ương, nhiều chuyến công tác thăm khám chữa bệnh cho nhân dân ghi dấu chân ở khắp mọi miền Tổ quốc. Trong chuyến đi thiện nguyện vào năm 2010 tại Hà Giang, bác sĩ Lan tình cờ biết được nhiều bài thuốc chữa bệnh bí truyền của người Tày cổ được kế tục nhiều đời. Trong những bài thuốc được dân trong bản truyền tai nhau có bài thuốc giúp xua tan mệt mỏi, khỏi đau đầu, dễ ngủ, ngủ ngon hơn, không bị hoa mắt, chóng mặt. 

Tuy nhiên hồi đó quay về Hà Nội mà bác sĩ Lan chưa kịp xin lại công thức của bài thuốc. Trong suốt những năm công tác sau này nhận thấy người miền xuôi đang gặp nhiều khó khăn trong việc điều trị dứt điểm chứng mất ngủ, rối loạn tiền đình, suy nhược thần kinh nên bác sĩ Tuyết Lan quyết tâm quay trở lại Hà Giang. Chuyến trở lại này, bác sĩ mong muốn được xin lại công thức của bài thuốc bí truyền với hy vọng sẽ tìm ra được công thức thuốc chữa mất ngủ hoàn chỉnh. 

Một đề tài nghiên cứu sưu tầm và ứng dụng YHCT vào trị bệnh mất ngủ được thành lập. Chủ nhiệm đề tài là Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan cùng cộng sự gồm 5 bác sĩ, chuyên gia khác. Bước đầu tiên là sưu tầm công thức thuốc bí truyền bản địa và địa điểm lựa chọn là y học bản địa của người Tày – Hà Giang.

Rừng núi điệp trùng, dốc đồi hiểm trở cũng không ngăn được lòng người

Là một tỉnh thuộc vùng núi Tây Bắc, Hà Giang hiện lên thật đẹp, thật lạ với sự hòa quyện bởi màu sắc thiên nhiên yên bình, những dãy núi đá điệp trùng nhấp nhô cùng nhiều căn nhà đã bạc màu theo năm tháng. Những con đường hiểm trở thử thách tay lái, có đoạn dốc khúc khuỷu quanh co, nhìn sát bên là vực sâu hiểm trở mà bất kỳ ai cũng phải thót tim. Ấy vậy mà cả đoàn ai cũng mang tâm thế hào hứng với hy vọng sẽ tìm được điều kỳ diệu tại mảnh đất này.

Cuộc hành trình gần 200km đường đèo hiểm trở lên phía Bắc, cuối cùng đoàn nghiên cứu cũng đã đến được Hà Giang. Vì từng có thời gian đi thiện nguyện chữa bệnh cứu người tại nơi đây nên bác sĩ Lan có được sự giúp đỡ của người dân, trưởng bản. Qua cuộc nói chuyện, đoàn nghiên cứu đã biết đến chú Nguyễn Văn Lý chuyên bốc thuốc cho dân bản, được dân làng quý mến. 

Câu chuyện về mối lương duyên trời định của anh lính quân y với nghề bốc thuốc chữa bệnh cứu người

Hầu hết mọi người trong bản ai bị chứng đau đầu, đêm không ngủ được, hay bị chóng mặt đều tới nhà chú Lý xin bốc thuốc. Đặc biệt, đoàn nghiên cứu nhận thấy trong bản ai nấy thần sắc đều tốt, không có ai bị khó ngủ, mất ngủ kể cả là người già.

Được biết chú Lý không phải là người gốc Tày, trước kia chú là lính quân y đóng quân trên đây thời đất nước còn chiến tranh. Do nặng tình thương với những người dân bản nên anh quyết định ở lại giúp dân giữ làng, chữa bệnh. Là bộ đội Cụ Hồ nên chú Lý được dân bản yêu quý, chú được một thầy lang truyền lại cho bài thuốc quý chữa mất ngủ hiệu quả bằng cây thuốc nam.

Chú Lý kể: “Biết tới nghề lang bốc thuốc có lẽ là nhờ mối lương duyên trời định. Là lính quân y thời chiến nhưng là do tôi được cử đi học chứ gia đình chú dưới xuôi không ai làm nghề bốc thuốc cứu người cả. Khi đến với mảnh đất Hà Giang này, tôi đã được bố nuôi là già làng Nông Ma Chiêm truyền lại nghề bốc thuốc nam cứu người”.

Già Nông Ma Chiêm là một thầy lang nổi tiếng trong bản thế nhưng năm ấy không hiểu tại sao sức khỏe yếu đi nhanh lắm, không còn đủ sức để vào rừng tìm thuốc nữa. Lúc ấy Già chỉ biết nhờ cậy vào bộ đội Cụ Hồ. Chú Lý kể thêm: “Hồi đó cứ cách 5 – 7 ngày là Già lại ra nhờ tôi lên rừng hái thuốc, không phải Già chỉ có một mình mà do con cái của Già không ai theo nghề lang bốc thuốc cả. Thế rồi một lần Già hỏi chú Lý có muốn theo nghề bốc thuốc chữa bệnh không. Tôi thưa muốn và được ông cụ truyền dạy lại một số bài thuốc”.

Chú Lý còn nhớ mãi cái nắm tay rưng rưng nước mắt của già như hai người đã có nhau từ lâu lắm rồi. Một năng lượng kỳ diệu kết nối giữa 2 người một già – một trẻ. Thế là từ đó chú Lý trở thành con nuôi của Già làng Nông Mạ Chiêm. Chú Lý kể, bố nuôi Nông Mạ Chiêm không chỉ truyền dạy những kiến thức về cây thuốc hay, bài thuốc quý mà còn cho anh cảm hứng thiêng liêng về văn hóa của dân tộc Tày trên mảnh đất Hà Giang 4 mùa tươi đẹp.

“Thần rừng” linh thiêng cùng người con nuôi với tấm lòng thơm thảo gìn giữ bài thuốc quý

Bãi đá cổ Nấm Dẩn nơi ẩn náu của những viên đá có niên đại hàng ngàn năm hay về một thung lũng Sủng Là với những con đèo xinh đẹp uốn lượn quanh co huyền diệu tại Hà Giang. Đặc biệt khi nhắc về hang Nặm Pạu nằm trong lòng khu rừng già nguyên sinh, già Mạ Chiêm kể ở đó còn chứa đựng những điều bí ẩn. Ông kể không phải ai cũng có thể bước vào được nếu không có người địa phương dẫn đường và làm lễ xin Thần rừng. 

Tại hang Nặm Pạu có rất nhiều cây thuốc kỳ lạ, biết đi đến đúng hướng với cái tâm thì Thần rừng sẽ cho mình lấy thuốc về. Còn nếu tâm không hướng thiện, đi sai hướng thì khi đến nơi cây thuốc sẽ tự cháy lụi thành than. 

Chú Lý dự kiến cũng sẽ đi đến đó không phải để kiểm chứng mà để thấy được sự huyền diệu để cảm được mình có thể chạm vào “thế giới” của già Chiêm, cũng như mối quan hệ keo sơn vô thủy vô chung của đồng bào và thiên nhiên nơi đây.

Từ xa xưa, nghề truyền thuốc Nam của người Tày chỉ thực hiện trong nội bộ gia đình, dòng họ. Người dân cũng như thầy thuốc ở đây thường tin rằng Trời Đất, Thần linh đã trao cho họ sự hiểu biết, kinh nghiệm. Vì vậy, họ luôn tự nhắc nhở về những trọng trách, cách thức vận dụng cây thuốc để cứu người từ báu vật của thiên nhiên, cây cỏ. Họ sợ sự bất cẩn trong truyền dạy hay sự thiếu đạo đức, thiếu nỗ lực của người học sẽ bị Thần rừng, thần thuốc nam quở trách mà trừng phạt.

Tuy nhiên có những mối cơ duyên đến thật tự nhiên giữa cuộc sống đời thường. Trời đất bỗng dưng đưa tới cho các thầy lang những con người đầy thiện tâm để tiếp nối những tinh hoa của dân tộc, của dòng họ. Và chú Lý, người con nuôi quê hương xứ Bắc với cái tâm và sự cam kết cao sẽ gắn bó trọn đời mình với sự nghiệp bảo tồn cây thuốc nam cứu người đã thực sự được già Nông Ma Chiêm tin tưởng. Chú Lý đã may mắn được Già truyền đạt lại một phần trong kho tàng cây thuốc nam cứu người.

Khi được hỏi về bài thuốc chữa đau đầu, mất ngủ, chú Lý nói rằng hồi xưa người dân nơi đây không nghĩ đó là bệnh. Người ta cho rằng không thể ngủ hay đang ngủ bị tỉnh giấc là do con ma nó làm. Thế nhưng vốn là bộ đội Cụ Hồ, người lính quân y, hơn nữa bố nuôi là già Nông Ma Chiêm đã có nhiều đời bốc thuốc cứu người nên chú Lý hiểu được không có con ma nào khiến người ta bị như vậy.

Chú Lý làm theo hướng dẫn của già Chiêm lên rừng hái thuốc về bốc cho dân làng sử dụng. Một người rồi hai người, dần dần càng nhiều người trong bản biết tới bài thuốc chữa mất ngủ, đau đầu, người choáng váng, bồn chồn. Lật lại cuốn sổ “nhật ký chữa bệnh” có ghi đầy đủ tên tuổi, ngày và tháng đã bốc thuốc, chú Lý cũng không thể đếm hết đã có bao nhiêu người dùng thuốc của anh mà đã lấy lại được giấc ngủ ngon.

Vượt núi cao, rừng thiêng tìm thấy “tiên dược” Phục thần

Sau khi bác sĩ Tuyết Lan ngỏ ý muốn xin lại bài thuốc bí truyền, chú Lý có phần băn khoăn vì nhớ lại lời căn dặn của bố nuôi Chiêm: “Nếu truyền bài thuốc sai mục đích có thể sẽ bị thần rừng trừng phạt”. Nhớ tới câu chuyện thần rừng sẽ trân trọng những người có tâm đức, chú Lý gợi ý đoàn vào khu vực hang Nặm Pạu tìm một số cây thuốc quý có trong bài thuốc.

Đoàn nghiên cứu không ngần ngại mà tức tốc lên đường, phần cũng muốn khảo sát những cánh rừng nguyên sinh nơi đây, phần cũng muốn chứng minh về sự khát khao cháy bỏng muốn phục dựng và phát triển bài thuốc chữa mất ngủ của dân tộc Tày. Đích đến của đoàn chuyên gia là hang Nặm Pạu nằm sâu trong rừng già, đi được 1 quãng khoảng 50 phút thì xe máy không thể đi nổi nữa. Đoàn quyết định bỏ xe máy lại dọc đường và tiếp tục đi bộ.

Băng qua vài đoạn đường lầm đầy đất, lội qua vài con suối nhỏ để đi tìm thảo dược quý. Cuối cùng, đoàn nghiên cứu cũng đã tìm ra vị thuốc Phục thần – Chủ dược quan trọng trong những thảo dược chú Lý nói. Được biết, Phục thần là vị thuốc an thần đặc biệt quý hiếm. Vị thuốc này được tìm thấy là phần nấm Phục linh ôm trọn bên trong đoạn rễ của cây thông nằm dưới sâu dưới mặt đất khoảng 20 – 30cm.

Sau khi trở về, chú Lý mỉm cười và đã tin tưởng giao tận tay bản ghi chép bài thuốc bí truyền của già Nông Ma Chiêm với hy vọng các chuyên gia có thể phục hưng và phát triển bài thuốc quý chữa bệnh cứu người.

Trước khi đoàn trở về Hà Nội, chú Lý không quên gửi gắm những tâm tư của mình. Điều chú lo ngại nhất lúc này đó là nghề bốc thuốc đang có nguy cơ mai một vì cây thuốc nam hiện nay rất hiếm. Chú Lý ánh mắt đầy hy vọng đặt niềm tin nơi đoàn công tác về những cánh rừng thảo dược sạch được phát triển và bảo tồn.

Nắm giữ được bài thuốc quý, bác sĩ Tuyết Lan cùng các cộng sự đảm nhận trên vai một trọng trách lớn. Đoàn nghiên cứu trở lại Hà Nội với một niềm tin mãnh liệt về 1 liệu pháp giải quyết bệnh lý mất ngủ, đem lại giấc ngủ ngon cho nhân dân.

Xem tiếp:

• Kỳ 2: Phục dựng thành công bài thuốc chữa mất ngủ hàng trăm năm tuổi của người Tày