Bệnh Xơ Gan Trong Đông Y và Phương Pháp Điều Trị

Bệnh xơ gan trong Đông y được xếp vào nhóm các chứng hoàng đản, tích tụ hay hiếp thống. Căn bệnh này được chia làm nhiều thể với đặc điểm và phương pháp điều trị khác nhau. 

Nguyên nhân gây bệnh xơ gan trong Đông y

Xơ gan là bệnh lý chỉ tình trạng xơ hóa và chết dần của các tế bào gan dẫn đến suy giảm chức năng hoạt động của cơ quan này. Theo quan niệm của Đông y, bệnh xơ gan thuộc chứng hoàng đản, hiếp thống hay tích tụ.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến xơ gan như:

• Cơ thể người bệnh cảm thụ thấp nhiệt tà dẫn đến những ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng sơ tiết của Can. Tình trạng này kéo dài gián tiếp làm cho Tỳ vị không vận hóa thủy cốc và dẫn đến Thấp và Nhiệt uất kết, từ đó gây ra chứng hoàng đản. Bệnh không chỉ gây hao tổn nguyên khí của Tỳ vị mà còn gây tổn thương cho cơ nhục tứ chi khiến người bệnh bị chướng bụng, mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa, chán ăn, suy kiệt sức khỏe.
• Do ẩm thực thất thường, lạm dụng bia rượu quá độ ảnh hưởng đến công năng của Tỳ Vị.
• Do ảnh hưởng của một số vấn đề về sức khỏe khiến gan bị tổn thương kéo dài và phát triển thành xơ gan.

Xem thêm: Xơ Gan Mất Bù Là Gì? Nguyên Nhân và Cách Điều Trị

Bài thuốc điều trị bệnh xơ gan trong Đông y

Bệnh xơ gan trong Đông y được chia thành nhiều thể với các triệu chứng đặc trưng riêng. Căn cứ vào từng thể bệnh mà các thầy thuốc Đông y sẽ chỉ định thang thuốc và liệu trình điều trị phù hợp với mỗi bệnh nhân.

1. Bài thuốc Đông y chữa xơ gan thể huyết ứ ủng trở

Đặc điểm nhận diện:

• Thường xuyên có cảm giác đau âm ỉ ở hai bên sườn.
• Chảy máu lợi
• Sắc lưỡi tím đỏ, xung quanh rìa lưỡi có ám đen, bề mặt đóng rêu mỏng.
• Mạch nhỏ, mềm.

Bài thuốc trị bệnh:

Với các trường hợp này, Đông y áp dụng phép hoạt huyết hóa ứ sử dụng các vị thuốc nhuyễn kiên tán kết để khắc phục. Tùy theo từng giai đoạn xơ gan mà có thể lựa chọn một trong 3 bài thuốc sau:

+ Bài thuốc Nhuyễn kiên súc tì thang: 

• Thành phần: Nga truật, thoát hạch nhân, xuyên khung, cồ nốc mảnh, thổ nguyên (mỗi vị 9g); Sài hồ, vỏ quýt khô ( mỗi vị 12g); Qui đầu (15g) và đan sâm ( 30g).
• Cách dùng: Sắc kỹ lấy nước uống, ngày dùng 1 thang.

+ Bài thuốc Kiện can sinh hóa thang:

• Thành phần: Chỉ xác (sao), vân quy, quất bì ( mỗi vị 12 gram), bạch truật sao ( 9 – 12g), chính hoài sống và đan sâm ( mỗi vị 30g), đảng sâm (15g), long đởm thảo và xuyên liên ( mỗi vị 6 – 9g), sài hồ (9g).
• Cách dùng: Đều đặn sắc uống 1 thang mỗi ngày. Người bệnh có thể dùng kết hợp với các thuốc trị xơ gan trong Tây y để tăng khả năng bảo vệ gan và nâng cao hiệu quả điều trị.

+ Bài thuốc Súc bì tán:

• Thành phần: Ngũ linh chi (30g), tam lăng và nga truật ( mỗi vị 60g), vẩy tê tê (90g), sài hồ (45g).
• Cách dùng: Tán thuốc thành bột mịn rồi trộn lẫn với nhau cho đều. Mỗi lần uống 6g x 2 lần/ngày. Để đạt được hiệu quả nhanh nên dùng chung với bài thuốc nhuyễn kiên súc tì thang.

2. Xơ gan thể can kinh uất nhiệt và bài thuốc điều trị trong Đông y

Đặc điểm nhận diện:

Bệnh xơ gan trong Đông y còn có thể can kinh uất nhiệt. Trường hợp này người bệnh có thể thấy các triệu chứng như:

• Đau ở vùng gan
• Cảm giác buồn nôn đi kèm với tình trạng đầy bụng
• Ăn uống không ngon miệng
• . Hầu hết bệnh nhân đều bị phù chân nhưng nhẹ
• Lưỡi đóng rêu màu vàng, sắc lưỡi đỏ
• Trong lòng bứt rứt không yên
• Mạch tế huyền hơi sác.

Bài thuốc trị bệnh:

Đông y áp dụng phương pháp cần dưỡng âm nhu can kết hợp sơ can hòa lạc để điều trị bệnh xơ gan thể can kinh uất nhiệt. Trường hợp này có thể áp dụng bài thuốc Nhất quán tiễn gia vị.

• Thành phần: Địa hoàng (15g), quy nhân, quảng uất kim, câu khởi, mạch môn (mỗi vị 9g), xuyên liên (3g), mạch nha, hải cúc, sinh miệt giáp, phấn trư linh ( mỗi vị 12g), xuyên luyện tử, tử đan sâm (mỗi vị 6g).
• Cách dùng: Đem các vị thuốc trên rửa sạch. Bỏ vào ấm sắc chung với nửa thăng nước. Đun sôi và tiếp tục sắc trên lửa nhỏ 15 phút. Gạn thuốc sắc chia uống 3 lần/ngày.

3. Thuốc Đông y chữa xơ gan thể can uất khí trệ huyết ứ

Đặc điểm nhận diện:

• Phần bụng chướng to như phụ nữ mang thai, có nhiều gân xanh nổi rõ.
• Ăn uống lâu tiêu khiến cho dạ dày luôn có cảm giác căng đầy
• Miệng khát và đắng, háo nước
• Khó thở
• Chất lượng giấc ngủ kém
• Sức khỏe yếu ớt
• Hay váng đầu
• Mắt vàng nhạt
• Nước tiểu vàng nhưng số lượng ít
• Bề mặt lưỡi đóng rêu trắng và xuất hiện vết tím xung quanh rìa do ứ huyết
• Chân phù to có vết lõm khi ấn vào
• Mạch trầm huyền.

Bài thuốc điều trị: Lý hóa ứ tiêu thũng thang

• Thành phần: Đình lịch tử, tiêu mục, đào nhân và chỉ xác (mỗi vị 5g), thất tiêu tán (15g), chế quân, phòng kỳ ( mỗi vị 9g), cù mạch (30g), nga truật và xuyên phác ( mỗi vị 6g). Bệnh nhân thể hư cần gia thêm 15g mã tiên thảo và bỏ bớt nga truật. 
• Cách dùng: Mỗi ngày lấy 1 thang sắc với 500ml lấy 200ml. Lọc lấy thuốc sắc chia làm 2 lần uống vào buổi sáng và chiều tối.

Tìm hiểu thêm: Giảm Tiểu Cầu Trong Xơ Gan: Cơ Chế và Điều Cần biết

4. Bài thuốc chữa bệnh xơ gan trong Đông y cho người có thể thấp nhiệt ủng trệ

Đặc điểm nhận diện:

• Sắc mặt vàng vọt
• Xuất hiện nếp nhăn
• Có thể bị chảy máu lợi
• Ăn uống khó khăn
• Nước tiểu sậm đỏ và số lượng ít
• Bề mặt lưỡi đóng rêu vàng bẩn
•  Mạch huyền sác.

Bài thuốc điều trị: Hóa thấp trục ứ tiêu thũng thang

• Thành phần: Tam lăng, xuyên giáp, nga truật ( mỗi vị 6g), phúc bì, bạch linh ( mỗi vị 12g), miết giáp, cù mạch và tiểu kế (mỗi vị 30g), xích thược (10g), sa tiền (20g), trạch tả (18g).
• Cách dùng: Sắc thuốc với 1,5 thăng nước trong 1 tiếng. Chia thuốc sắc thu được thành vài lần uống trong ngày cho hết.

5. Thuốc điều trị bệnh xơ gan thể can uất khí trệ tỳ vị hư tổn trong Đông y

Đặc điểm nhận diện:

• Cơ thể gầy yếu
• Bụng phình to
• Tiểu tiện ít
• Nước tiểu có màu vàng
• Mạch trầm, hoãn.

Bài thuốc trị bệnh:

Dùng bài Thanh oa tán kết hợp Mẫu kê sâm kỳ thang. Các bài thuốc này có tác dụng hành khí lợi thủy và thư can giải uất.

+ Bài thuốc Thanh oa tán:

• Dùng 1 con ếch làm sạch, bỏ nội tạng.
• Lấy 6g sa nhân nhét vào trong bụng ếch, bỏ vào bóng râm đến khi khô.
• Tán thuốc thành dạng bột mịn.
• Mỗi lần dùng 6g x 2 lần/ngày. Ăn chung với cháo đường.

+ Bài thuốc Mẫu kê sâm kỳ thang:

• Trước tiên cần chuẩn bị các vị hoàng kỳ, sa nhân, đảng sâm ( mỗi thứ 30 gram) và 1 con gà mái đẻ đã được sơ chế sạch sẽ ( giữ lại tim gan).
• Bỏ tất cả các vị thuốc vào trong một cái bọc vải rồi nhét vào bụng gà, khâu lại.
• Hầm gà trên lửa nhỏ khoảng 60 phút cho gà chín nhừ.
• Chia làm 2 lần dùng, ăn thịt gà và uống nước hầm. 

6. Điều trị xơ gan thể khí trệ huyết ứ bằng Đông y

Đặc điểm nhận diện:

• Đau tức nhiều ở bên hạ sườn phải
• Chướng bụng
• Lách to
• Cơ thể gầy yếu
• Môi lưỡi có màu sắc tím tái
• Mạch tế.

Bài thuốc điều trị: Hoạt can thang

• Thành phần: Miết giáp, trạch lan ( mỗi vị 10g), trạch tả, hoàng kỳ bà, đan sâm (mỗi vị 15g), kim tiền thảo, bạch linh và sa tiền (mỗi vị 30g).
• Cách dùng: Rửa sạch và bỏ thuốc vào ấm. Sau đó đổ thêm 700 ml nước sắc sắc cạn còn 300ml thì ngưng. Chia thuốc sắc làm 3 lần dùng sau các bữa ăn chính 30 phút.

Ưu nhược điểm của cách điều trị xơ gan bằng Đông y

Cách chữa bệnh xơ gan trong Đông y đã được áp dụng rộng rãi từ rất lâu đời, nhất là trong thời kỳ nền y học hiện đại chưa phát triển. Với tính an toàn cao cùng nhiều ưu điểm nổi trội, phương pháp này được nhiều bệnh nhân lựa chọn để khắc phục bệnh.

Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc Đông y chữa xơ gan vẫn còn tồn tại một số nhược điểm nhất định. Người bệnh nên tìm hiểu kỹ càng để nắm rõ lợi ích và rủi ro có thể gặp phải trước khi áp dụng.

Ưu điểm của cách chữa bệnh xơ gan trong Đông y:

• Tính an toàn cao, ít khi gây tác dụng phụ do được bào chế từ thảo dược thiên nhiên.
• Có thể dùng thuốc Đông y chữa xơ gan liên tục trong thời gian dài
• Thuốc thích hợp với nhiều đối tượng sử dụng. Với các trường hợp có thể chất đặc biệt như phụ nữ mang thai, người cao tuổi hay người mắc xơ gan kèm theo các bệnh lý khác sẽ được thầy thuốc gia giảm, lựa chọn các dược liệu cho phù hợp.
• Ngoài việc kiểm soát các triệu chứng, thuốc Đông y còn chú trọng loại bỏ căn nguyên của bệnh xơ gan và nâng cao thể trạng, sức đề kháng và hồi phục chức năng gan cho người bệnh.

Nhược điểm:

• Thuốc cho tác dụng chậm, hiệu quả đến một cách từ từ.
• Cần uống thuốc trong thời gian dài để cơ thể hấp thụ và phát huy được tác dụng của thuốc Đông y một cách rõ ràng. Nhiều bệnh nhân thiếu sự kiên trì, không chăm chỉ uống thuốc đều đặn hoặc bỏ dở giữa chừng gây tốn kém chi phí và khiến bệnh diễn biến phức tạp hơn.
• Hiệu quả phụ thuộc cơ địa của mỗi bệnh nhân
• Một số bài thuốc có vị đắng, khó uống.
• Các bài thuốc chữa bệnh xơ gan trong Đông y chủ yếu được sử dụng theo hình thức sắc uống cho nên hơi mất thời gian và gây bất tiện cho những người phải ra ngoài làm việc.
• Thuốc Đông y cho tác dụng từ từ nên không thích hợp với người bị xơ gan nặng.

Nếu có ý định áp dụng phương pháp điều trị bệnh xơ gan trong Đông y, người bệnh nên tìm đến các cơ sở khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền uy tín để được bác sĩ bắt mạch, kê đơn. Tránh tự ý bốc thuốc về nhà uống khi chưa biết rõ về tình trạng bệnh của mình.

Có thể bạn quan tâm

• Ghép Tế Bào Gốc Điều Trị Xơ Gan Là Gì? Chi Phí
• TOP 8 Bệnh Viện Chữa Xơ Gan Tại Hà Nội (Bác Sĩ Giỏi)