Trang chủ » Bệnh gan » Xơ gan » Cách Chăm Sóc Bệnh Nhân Xơ Gan Giúp Nhanh Phục Hồi

Cách Chăm Sóc Bệnh Nhân Xơ Gan Giúp Nhanh Phục Hồi

15:16 - 07/06/2023

Tác giả: Thuốc Dân Tộc

Bác sĩ phụ trách

Bác sĩ Nguyễn Thị Nhuần

Phó Giám đốc Chuyên môn

Xem thêm

Đặt lịch khám

Người bị xơ gan cần được chăm sóc tốt để nhanh phục hồi sức khỏe và nâng cao hiệu quả điều trị. Chính vì vậy, người nhà nên tìm hiểu cách chăm sóc bệnh nhân xơ gan để có sự hỗ trợ tốt nhất cho người bệnh trong ăn uống cũng như đời sống sinh hoạt hàng ngày.

Cách chăm sóc bệnh nhân xơ gan còn bù

Bệnh xơ gan được đặc trưng bởi tình trạng xơ hóa của các mô bị tổn thương và hình thành lên sẹo trong gan. Căn bệnh này được chia thành các dạng gồm xơ gan còn bù và xơ gan mất bù. Mỗi thể bệnh có mức độ nghiêm trọng và triệu chứng khác nhau nên cần có chế độ chăm sóc riêng.

Xơ gan còn bù là giai đoạn nhẹ của xơ gan, các mô bị xơ hóa chưa nhiều và tổn thương trong gan có khả năng phục hồi. Tuy nhiên, người bệnh cũng cần được chăm sóc đúng cách để ngăn chặn quá trình xơ hóa gan và giúp gan có thể khôi phục chức năng hoạt động nhanh hơn.

Cách Chăm Sóc Bệnh Nhân Xơ Gan — Bệnh nhân xơ gan cần được chăm sóc đúng cách để mau phục hồi sức khỏe

Các vấn đề cơ bản cần lưu ý khi chăm sóc cho bệnh nhân xơ gan còn bù là:

Trong sinh hoạt hàng ngày

Để bệnh nhân nghỉ ngơi nhiều. Đi ngủ sớm và ngủ đủ giấc, tránh thức khuya
Lựa chọn công việc phù hợp với sức khỏe của người bệnh. Không lao động quá sức khiến sức khỏe suy giảm và làm chậm quá trình phục hồi của gan.
Khuyến khích người bệnh vận động, tham gia các hoạt động thể dục, thể thao thường xuyên. Lựa chọn các bộ môn phù hợp với sức khỏe và sở thích cá nhân để giảm stress, kiểm soát cân nặng, cải thiện sức đề kháng và tăng cường bơm máu đưa dưỡng chất cùng oxy đến gan, giúp gan nhanh phục hồi.
Tránh để thần kinh bị căng thẳng. Duy trì một tinh thần thoải mái, lạc quan sẽ góp phần giúp bệnh xơ gan còn bù nhanh chóng được đẩy lùi.
Tuân thủ đúng theo phác đồ điều trị của bác sĩ, uống thuốc đủ liều, đủ thời gian quy định. Không tự ý sử dụng thuốc bừa bãi bởi một số loại thuốc có thể gây hại cho gan và làm tình trạng xơ gan trở nên nghiêm trọng hơn.
Vệ sinh không gian sống sạch sẽ. Người bệnh nên tránh đến những nơi có không khí ô nhiễm, nhiều hóa chất và bụi bẩn khiến gan bị tổn thương nghiêm trọng hơn.

Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh xơ gan còn bù

Mặc dù chưa có nhiều triệu chứng rõ ràng nhưng một số bệnh nhân bị xơ gan còn bù có thể cảm thấy chán ăn, ăn uống kém do bệnh xơ gan làm ảnh hưởng đến việc tiêu hóa cũng như chuyển hóa chất dinh dưỡng trong cơ thể. Tình trạng này kéo dài khiến nhiều trường hợp bị giảm cân. Chính vì vậy, khi tìm hiểu cách chăm sóc cho bệnh nhân xơ gan, bạn nên đặc biệt lưu tâm đến chế độ ăn uống hàng ngày dành cho người bệnh. Việc duy trì một khẩu phần ăn khoa học sẽ giúp nâng cao sức khỏe cho người bệnh và đẩy nhanh quá trình phục hồi của gan.

Các nhóm thực phẩm nên có trong thực đơn của người bị xơ gan còn bù bao gồm:

Thực phẩm chứa chất đạm: Đây là một dưỡng chất quan trọng cho quá trình tái tạo các mô khỏe mạnh trong gan, đồng thời tăng cường năng lượng cho cơ thể, giúp người bệnh bớt mệt mỏi. Các thực phẩm bổ sung đạm sinh học tốt cho người bệnh bao gồm thịt ức gà, trứng, các loại cá, sữa tách béo hay các loại đậu. Chúng chứa ít chất béo nên giảm được nguy cơ bị gan nhiễm mỡ cho người bệnh.
Thực phẩm chứa bột đường: Ưu tiên lựa chọn các thực phẩm giàu tinh bột và đường dễ hấp thu như khoai tây, khoai lang, gạo, mật ong hay các loại quả có vị ngọt vừa. Tuy nhiên, người bị xơ gan còn bù cần tránh ăn các thực phẩm chứa nhiều đường hóa học và đường tinh luyện, chẳng hạn như bánh kẹo, mứt hay đồ uống có gas.
Thực phẩm bổ sung chất xơ và vitamin: Chúng giúp hỗ trợ thải độc gan, tăng cường chức năng tiêu hóa và rút ngắn chu kỳ tái tạo của các tế bào gan. Chất xơ và vitamin được tìm thấy nhiều trong các loại rau củ quả như trái cây có múi, đu đủ chín, cà chua, bí đỏ, bơ, dưa hấu hay rau dền…
Tránh sử dụng các thực phẩm sau trong thực đơn của người bị xơ gan: Thịt mỡ, nội tạng động vật, muối, gia vị cay, thức ăn được tẩm ướp nhiều gia vị. Ngoài ra, người bệnh cần kiêng uống bia, rượu, cà phê và các chất kích thích khác.

Khi xây dựng thực đơn chăm sóc cho bệnh nhân bị xơ gan còn bù cần lưu ý chia nhỏ các bữa ăn để giảm áp lực cho gan và dạ dày. Sử dụng nguồn thực phẩm sạch, thường xuyên thay đổi món ăn cũng như cách thức chế biến để tạo cảm giác ngon miệng cho người bệnh. Các món ăn nên được nấu chín kỹ trước khi dùng.

Theo dõi, đánh giá quá trình chăm sóc cho bệnh nhân xơ gan còn bù

Bệnh xơ gan còn bù có thể tiếp tục tiến triển nặng hơn hoặc thuyên giảm tùy theo đáp ứng với điều trị và chế độ chăm sóc hàng ngày. Chính vì vậy, bệnh nhân cũng như người nhà cần theo dõi sát tình trạng sức khỏe cũng như các triệu chứng bệnh. Nếu bệnh có khuynh hướng phát triển nặng hơn, hãy thông báo cho bác sĩ biết ngay. Trường hợp hết thuốc, cần tới bệnh viện tái khám để đánh giá lại kết quả điều trị và điều chỉnh phác đồ chữa xơ gan còn bù cho phù hợp.

Cách chăm sóc bệnh nhân xơ gan còn bù được đánh giá tốt khi bệnh nhân ăn uống được, có sức khỏe tốt hơn và các triệu chứng bệnh thuyên giảm dần theo thời gian.

Cách chăm sóc bệnh nhân xơ gan mất bù

Xơ gan mất bù là giai đoạn nặng của xơ gan, diện tích gan bị xơ hóa phần lớn khiến chức năng hoạt động của gan không còn được duy trì. Chính vì vậy, người bệnh không chỉ bị suy kiệt sức khỏe nghiêm trọng mà còn phải đối diện với nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí ảnh hưởng đến tính mạng. Người nhà cần phải đặc biệt thận trọng trong việc chăm sóc cho bệnh nhân xơ gan mất bù, không chỉ trong các bữa ăn hàng ngày mà còn chăm lo cả đời sống tinh thần của bệnh nhân.

Trong sinh hoạt hàng ngày

Người bệnh cần được nghỉ ngơi nhiều, tránh lao động nặng nhọc
Khi ngủ nên chèn gối phía dưới chân để chân được kê cao hơn so với tim, giúp giảm phù chân.
Thường xuyên theo dõi cân nặng
Dọn dẹp môi trường sống thường xuyên và giữ gìn vệ sinh cá nhân để hạn chế nguy cơ bị nhiễm khuẩn do hệ miễn dịch suy giảm.
Vận động nhẹ nhàng để máu được lưu thông đến gan tốt hơn và nâng cao thể trạng.
Không hút thuốc lá và tránh tiếp xúc với hóa chất, không khí ô nhiễm.
Người nhà nên thường xuyên trò chuyện, động viên để bệnh nhân có tinh thần lạc quan và ý chí chiến đấu với bệnh.

Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh xơ gan mất bù

Tình trạng mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, ăn uống kém thường xuyên xảy ra ở bệnh nhân bị xơ gan mất bù. Nguyên nhân là do chức năng gan bị suy giảm nghiêm trọng, thậm chí là mất hoàn toàn. Người bệnh cần được bổ sung các chất dinh dưỡng có lợi để ngăn chặn tình trạng xơ hóa gan, cải thiện sức khỏe và kéo dài thời gian sống.

Cách chăm sóc bệnh nhân xơ gan mất bù — Chế độ dinh dưỡng để chăm sóc bệnh nhân bị xơ gan mất bù cần đa dạng giữa các nhóm thực phẩm và hạn chế muối

Khi xây dựng thực đơn chăm sóc người bệnh xơ gan mất bù cần lưu ý các điểm quan trọng sau:

Hạn chế các thức ăn chứa nhiều muối như đồ kho, cá muối, dưa muối hay các loại mắm, nước tương. Ăn mặn sẽ khiến nước bị tích tụ nhiều trong cơ thể dẫn đến phù chân, cổ chướng.
Tăng cường ăn cam, chuối hay các thực phẩm giàu kali khác để bổ sung lượng kali bị thất thoát khi người bệnh sử dụng thuốc lợi tiểu điều trị xơ gan mất bù.
Bổ sung các thực phẩm chứa protein quý có các acid amin mạch nhánh để cơ thể hấp thụ tốt hơn. Nhóm thực phẩm chứa nhiều chất này bao gồm cá, đậu nành và các loại đậu khác, thịt nạc lợn, thịt gia cầm.
Bổ sung chất xơ từ rau xanh, trái cây chín để tránh táo bón, giúp duy trì tấn suất đi ngoài khoảng 2 – 3 lần trong ngày.
Hạn chế cho bệnh nhân sử dụng các chất béo có nguồn gốc từ động vật. Sử dụng dầu thực vật (trừ dầu dừa) để thay thế cho mỡ động vật khi chế biến món ăn.
Uống 1 – 1,2 lít nước mỗi ngày.
Sử dụng các loại trà thảo dược có khả năng lợi mật, nhuận gan. Chẳng hạn ngư nước trà xanh, trà atiso hay nước sắc từ cây nhân trần, cây cỏ nhọ nồi…
Kiêng sử dụng thức uống có cồn tuyệt đối. Các chất kích thích khác như cà phê cũng không nên dùng.
Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày với lượng thức ăn ít hơn để tránh cảm giác chán ăn, buồn nôn, đầy bụng và giảm gánh nặng cho gan, dạ dày ruột.
Xây dựng thực đơn đa dạng, ưu tiên sử dụng các thực phẩm có lợi theo sở thích của người bệnh để bệnh nhân ăn uống được nhiều hơn.

Cách chăm sóc bệnh nhân xơ gan có biến chứng

Bệnh nhân bị xơ gan có biến chứng cũng cần có một chế độ chăm sóc chuyên sâu đặc biệt để nhanh phục hồi sức khỏe. Tùy thuộc vào biến chứng người bệnh gặp phải mà nhân viên y tế sẽ hướng dẫn cho người nhà cách chăm sóc đúng cách.

Bệnh nhân bị xơ gan có biến chứng phù chân, cổ trướng

Biến chứng này thường gặp ở bệnh nhân bị xơ gan giai đoạn 3 và xơ gan giai đoạn 4. Do chất lỏng tích tụ nhiều trong cơ thể, người bệnh thường bị phù chân và chướng căng bụng ( cổ trướng). Nếu không được chăm sóc tốt, bệnh nhân thường xuyên phải gánh chịu các cơn đau khó chịu cùng tình trạng khó thở, nghiêm trọng hơn là vỡ động mạch.

Cách chăm sóc cho bệnh nhân xơ gan cổ trướng:

Người bệnh chỉ nên vận động nhẹ nhàng, nghỉ ngơi nhiều
Xây dựng chế độ ăn nhạt, cắt giảm tối đa lượng muối sử dụng
Không uống quá nhiều nước, bổ sung chất lỏng theo hướng dẫn của bác sĩ
Theo dõi số lần đi tiểu và lượng nước tiểu mỗi ngày
Thường xuyên quan sát màu sắc phía trên bụng để nhanh chóng phát hiện ra những sự thay đổi bất thường.
Trường hợp được chọc hút dịch trong ổ bụng nên giữ vệ sinh thân thể tốt để giảm nguy cơ bị nhiễm khuẩn.

Chăm sóc cho bệnh nhân xơ gan có biến chứng xuất huyết tiêu hóa

Người mắc xơ gan giai đoạn cuối có nguy cơ bị xuất huyết tiêu hóa cao do tĩnh mạch cửa bị vỡ. Bệnh nhân thường có các dấu hiệu như nôn ói ra máu, đi ngoài phân đen, đau bụng dữ dội. Nếu các triệu chứng trên xảy ra nghiêm trọng, cần đưa bệnh nhân đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu cầm máu hoặc truyền máu kịp thời.

Cách chăm sóc bệnh nhân xơ gan kèm xuất huyết tiêu hóa như sau:

Người bệnh cần nằm yên nghỉ ngơi tuyệt đối trên giường.
Kê cao gối ở chân để tạo cảm giác thoải mái. Phần đầu có thể gối thấp hơn.
Cho bệnh nhân ăn các thức ăn lỏng, mềm. Nếu không thể ăn được thì truyền dinh dưỡng để nuôi sống cơ thể.
Giữ ấm cho người bệnh và theo dõi huyết áp liên tục
Đặt thuốc catheter nếu cần thiết
Truyền máu đối với các trường hợp bị mất máu quá nhiều
Đặt sonde dạ dày để hút dịch kết hợp rửa dạ dày hoặc tháo thụt phân cho người bệnh, giảm nguy cơ bị hôn mê gan.

Chăm sóc người bị xơ gan có suy tế bào gan

Người mắc bệnh xơ gan F4 (xơ gan giai đoạn cuối) phải đối mặt với nguy cơ bị suy tế bào gan rất cao. Nếu không được xử lý tốt có thể gây nguy hiểm cho tính mạng của người bệnh.

Khi chăm sóc cho bệnh nhân, cần chú ý các điểm sau:

Theo dõi cân nặng cho người bệnh thường xuyên, tránh để giảm cân quá nhanh
Cho người bệnh ăn 6 – 8 bữa nhỏ trong ngày để khắc phục các triệu chứng chán ăn, buồn nôn, khó tiêu.
Kiểm tra lượng nước tiểu thải ra mỗi ngày
Sau khi người bệnh bị chảy máu cam hay chảy máu chân răng, nên dùng nước muối sinh lý vệ sinh sạch sẽ.
Nhắc nhở bệnh nhân uống thuốc đúng giờ, đủ liều
Cho người bệnh uống vitamin hoặc bổ sung bằng đường tiêm theo hướng dẫn của nhân viên y tế.

Cách chăm sóc bệnh nhân xơ gan không khó nhưng có nhiều điểm đòi hỏi người nhà cũng như bản thân người bệnh cần chú ý. Người bệnh nên cố gắng tuân thủ thực hiện đúng những hướng dẫn về chế độ ăn uống cũng như đời sống sinh hoạt hàng ngày để duy trì được sức khỏe tốt.