Cây bán chi liên và bạch hoa xà – Bộ đôi thần dược?

Cây bán chi liên và bạch hoa xà là hai vị dược liệu được y học cổ truyền sử dụng làm thuốc chữa bệnh từ rất lâu đời. Thế nhưng trong thời gian gần đây có nhiều lời đồn về tác dụng kỳ diệu của hai loại thảo dược này trong điều trị ung thư, thậm chí chúng còn được ví như bộ đôi thần dược. Những thông tin dưới đây sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về công dụng chữa bệnh của cây bán chi liên và bạch hoa xà.

Tìm hiểu về cây bán chi liên và bạch hoa xà

Cây bán chi liên và bạch hoa xà là hai vị thảo dược được sử dụng làm thuốc khá phổ biến trong y học cổ truyền. Đặc biệt các dược liệu này còn được cho là có khả năng phòng ngừa và điều trị nhiều căn bệnh ung thư trong cơ thể như ung thư dạ dày, cổ tử cung, ung thư mũi họng hay thực quản…

Dưới đây chúng ta sẽ lần lượt đi sâu vào tìm hiểu đặc điểm của từng cây thuốc:

1. Bán chi liên

• Tên gọi khác: Hoàng cầm râu, Thủy hàn tín, Thông kinh thảo, Cỏ đa niên, Thuẩn râu, Tử liên thảo…
• Tên khoa học: Scutellaria barbata D.Don 
• Họ: Hoa môi – Lamiaceae

– Đặc điểm của cây bán chi liên

• Bán chi liên là cây thân cỏ, sống lâu năm. Cây mọc bò ở phía dưới gốc, thân có 4 góc, phía trên ngọn hơi mảnh, chiều cao trung bình của cây từ 15 – 20 cm. Toàn cây phủ một lớp lông ngắn.
• Lá cây mọc đối xứng hai bên cành. Những lá ở trên thường không thấy cuống, lá phía dưới có cuống ngắn, mảnh, mỗi lá dài từ 1 – 2cm.
• Hoa cây bán chi liên thường nở vào mùa xuân, có màu tím. Tràng hoa màu xanh, bên trong có 4 nhị nằm bên trong không thò ra ngoài.

– Phân bố:

Bán chi liên thường mọc hoang ngoài ruộng, rãnh nước hoặc những khu đất bỏ hoang ẩm ướt. Cây ưa sống ở nơi có ánh sáng và được tìm thấy chủ yếu ở các tỉnh miền Bắc nước ta

– Bộ phận dùng, thu hái, sơ chế

Tất cả các bộ phận của cây đều được làm thuốc. Toàn cây được thu hoạch vào mùa xuân hoặc mùa hè, đem về rửa sạch, cắt khúc ngắn phơi ra ngoài nắng hoặc sấy cho khô.

• Scutellarin
• Scutellarein
• Phenol
• Carthamidin
• Alcaloid
• Isocarthamidin
• Sterol
• Tanin

– Tác dụng dược lý

+ Theo y học hiện đại:

Nghiên cứu hiện đại cho thấy, hoạt chất flavonoid scutellarein được tìm thấy trong cây bán chi liên thể hiện được khả năng ức chế đối với hoạt động của protein kinase C trong não của chuột bạch được thí nghiệm.

Một số thử sàng lọc cũng ghi nhận, chiết xuất từ bán chi liên có khả năng ức chế tế bào máu ung thư nhưng ở mức độ nhẹ.

+ Theo y học cổ truyền:

Đông y ghi nhận, dược liệu bán chi liên có tính mát, vị đắng nhẹ. Vị thuốc này có tác dụng giải nhiệt, tiêu trừ độc tố, thông tiểu, giảm sưng đau, chống lại sự phát triển của khối u tân sinh. 

Chủ trị:

• Áp xe phổi
• Xơ gan cổ trướng
• Ung thư
• Viêm gan
• Đau ruột thừa
• Trị rắn độc, sâu bọ cắn
• Mụn nhọt sưng đau
• Viêm vú
• Đòn ngã tổn thương, viêm da có mủ.

– Liều lượng và cách sử dụng:

Liều dùng thông thường là 20 – 40g/ngày. Liều tối đa không được vượt quá 80g. Dùng thuốc dưới dạng sắc uống, giã đắp hoặc nấu nước rửa bên ngoài.

2. Bạch hoa xà

• Tên gọi khác: Nhị diệp lục, Giáp mãnh thảo, Xà châm thảo, Bạch hoa xà thiệt thảo, Cây lữ đồng, Cỏ lưỡi rắn trắng
• Tên khoa học: Hedyotis diffusa Willd
• Họ: Cà phê – Rubiaceae

– Đặc điểm của cây bạch hoa xà

• Bạch hoa xà thuộc dạng thân thảo, sống hàng năm. Cây mọc bò, lớp ngoài vỏ thân có màu nâu nhạt, phía dưới gốc hình tròn, phần thân non phía trên có 4 cạnh. 
• Cây phân nhiều cành nhỏ có lá hình mũi mác, thuôn dài, mang 1 gân chính ở giữa lá, không có cuống.
• Hoa mọc ra từ các nách lá, riêng lẻ từng bông hoặc hai bông . Kích thước hoa nhỏ, có cánh màu trắng được bao bọc bởi 4 lá đài hình giáo, nhọn.
• Quả bế chứa nhiều hạt nhỏ bên trong.

– Phân bố: 

Cây bạch hoa xà mọc hoang trên các sườn đồi hoặc bờ ruộng. Ở nước ta thảo dược này được tìm thấy ở khắp nơi từ miền bắc cho tới miền nam.

– Bộ phận dùng, thu hái, sơ chế

Toàn cây được sử dụng làm dược liệu. Người dân thường thu hái cây vào mùa hạ. Khi mang về rửa qua nhiều lượt nước cho sạch đất cát. Dùng tươi hoặc phơi sấy khô bảo quả dùng dần.

+ Theo y học hiện đại:

• Chiết xuất từ cây giúp cải thiện khả năng miễn dịch trên thỏ trong phòng thí nghiệm
• Tác dụng kháng khuẩn mạnh đối với tụ cầu vàng và trực khuẩn lỵ
• Ức chế sự phát triển của khối u trên cơ thể chuột
• Ngăn chặn quá trình phân chia của tế bào ung thư
• Làm giảm sản xuất tinh dịch ở nam giới
• Giải độc rắn cắn

+ Theo y học cổ truyền

Đông y cho rằng bạch hoa xà có vị ngọt, tính mát, hơi nhạt và đắng nhẹ. Dược liệu này có công dụng giải nhiệt, tiêu độc, giảm sưng, kích thích lưu thông máu, lợi thấp.

Chủ trị:

• Các chứng sưng đau do ung thư
• Nhiễm trùng đường tiết niệu
• Viêm phổi
• U bướu, ung nhọt
• Viêm thanh quản
• Rắn độc cắn
• Viêm amidan
• Viêm gan vàng da cấp tính
• Bệnh sỏi mật
• Chảy máu cam ở trẻ em
• Bệnh kiết lỵ cấp tính…

– Liều lượng và cách sử dụng: 

• Dạng tươi: Sắc uống hoặc giã đắp bên ngoài tổn thương. Liều lượng 60 – 320g/ngày
• Dạng khô: Sắc uống với liều lượng 40 – 80g/ngày.

– Kiêng kỵ:

Cây không chứa độc nhưng cần tránh dùng cho phụ nữ có thai

Bài thuốc chữa bệnh sử dụng bán chi liên bạch hoa xà

Cây bán chi liên và bạch hoa xà được y học cổ truyền kết hợp trong nhiều bài thuốc điều trị ung thư. Tùy theo vị trí mắc bệnh mà cân nhắc điều chỉnh liều lượng hoặc bổ sung thêm các dược liệu khác cho phù hợp.

1. Bài thuốc chữa ung thư mũi họng

Dùng 30g bạch hoa xà, 30g tử thảo, 30g huyết căn, 60g bán chi liên, 60g cam cổ đằng, 12g can thiềm bì, 12g cấp tính thử, 6g thiên long, 6g củ chóc (bán hạ), 6g quốc lão, 6g mã tiền tử. Tất cả sắc uống mỗi ngày 1 thang.

2. Điều trị ung thư phổi bằng bán chi liên bạch hoa xà

Chuẩn bị các thành phần thuốc: 50g bạch hoa xà, 30g bán chi liên, 30g sa sâm bắc, 30g chính hoài, 30g ngư tinh thảo, 9g dây tóc tiên, 9g mạch môn, 9g khổ thái, 9g tri mẫu, 9g keo lừa (a giao), 9g tang diệp, 12g bạch phục linh, 15g địa hoàng, 3g tam thất, 3g quốc lão.

Tất cả hợp thành một thang sắc uống đều đặn mỗi ngày để cải thiện các triệu chứng của bệnh ung thư phổi.

3. Điều trị bệnh ung thư gan

Kết hợp cây bán chi liên và bạch hoa xà mỗi vị 20g, 15g cườm thảo mềm, 15g tiểu kim bất hoán. Tất cả cho vào ấm sắc kỹ lấy nước đặc chia làm 3 lần uống. Đều đặn dùng mỗi ngày một thang để giảm nhẹ các triệu chứng do ung thư gan gây ra.

4. Bài thuốc chữa u bướu và mụn ung nhọt

Chuẩn bị: 120g bạch hoa xà và 60g bán biên liên. Đem cả hai dược liệu đã chuẩn bị sắc uống mỗi ngày 1 thang. Kết hợp lấy dược liệu tươi giã đắp vào vị trí bị đau để đạt được hiệu quả tốt hơn.

5. Chữa ung thư thực quản

Bệnh nhân bị ung thư thực quản có thể kết hợp bán chi liên bạch hoa xà với các thảo dược khác để điều trị bệnh theo hướng dẫn sau:

Dùng 16g bán chi liên, 20g mạch môn, 16g bạch hoa xà, 16g địa hoàng, 20g huyền sâm, 16g bắc sa sâm, 20g diếp hoang, 16g nam sa sâm, 12g chi tử, 20g tần quy, 12g hạ thảo khô, 20g vi kinh tươi, 12g bạch anh, 20g tỳ bà diệp tươi, 8 – 10 g thượng thảo (hoàng liên).

Dùng thuốc theo hình thức sắc uống giúp cải thiện tình trạng khó nuốt, khô miệng và họng, giảm cảm giác đau rát ở lưng ngực, giải nhiệt, thông tiện.

6. Điều trị bệnh ung thư trực tràng và ung thư phổi trong giai đoạn đầu

Dùng cây bán chi liên và bạch hoa xà thiệt thảo mỗi thứ 60g. Mỗi ngày lấy 1 thang sắc chia làm 2 – 3 lần uống.

7. Bài thuốc điều trị bệnh ung thư dạ dày

Bệnh nhân bị ung thư dạ dày thường có các biểu hiện đau bụng, chán ăn, đầy bụng, sụt cân, nôn ra máu, đi ngoài phân đen… Để cải thiện chức năng tiêu hóa và giảm nhẹ các triệu chứng khó chịu ở trên có thể dùng bài thuốc sau:

Bạch hoa xà thiệt thảo và rễ cỏ tranh dùng mỗi vị 60g, cườm thảo (hạt bo bo) và đường đỏ mỗi loại 40g. Đầu tiên cho ba vị dược liệu vào ấm, đổ ngập nước và sắc trong khoảng 30 phút. Sau đó gạn lấy thuốc sắc, thêm đường đỏ vào quậy tan. Chia uống vài lần trong ngày.

8. Bài thuốc chữa bệnh ung thư xoang hàm

Áp dụng bài thuốc: Thạch kiến xuyên 30g, bạch hoa xà 30g, thử vĩ cầm 30g, bán chi liên 30g, địa hoàng 30g, lộc trường 30g, mẫu lệ 30g, hải cúc trườn 10g, diếp hoang 10g, đại hoàng 10g, 5- 10g cúc hoa, 5 – 10g nạt nặm (bạc hà). Mỗi ngày lấy 1 thang sắc uống. Thuốc sắc xong uống hết trong ngày, không để qua đêm.

9.Chữa bệnh ung thư tụy

Bạch hoa xà 30g, đương quy 12g, 15g đảng sâm, thiết thúc diệp 30g, 15g hải đới, tả sác 30g, 9g xuyên luyện tử, 15g hải tảo, 18g đan sâm, 15g thiết sắc thảo (hạ khô thảo), lậu lô 12g, 9g uất kim, 15g bạch phục linh, 12g bạch truật, 12g thược dược. Dùng thuốc theo đường uống, sắc mỗi ngày 1 thang chia làm 2 – 3 lần dùng.

10. Bài thuốc điều trị bệnh ung thư mũi họng, bệnh hạch lymphô cổ to, giảm ho nhiều đờm nhầy, nghẹt mũi, chảy nước mũi lẫn máu

12g bạch hoa xà, 12g bán chi liên, 10g đông qua nhân, 12g rễ cỏ tranh, 8g đại kế, 12g hoàng cầm, 8g tiểu kế, 12g đại liên tử, 12g thiên trùng, 12g hạ khô thảo, 10g đào nhân, 12g thổ bối mẫu, 12g cây rắn cắn, 10g bạch anh, 12g thổ phục linh, 12g khoai trời, 8g nam tinh lúi, 8g củ chóc chế gừng, 10g ý dĩ. Sắc uống mỗi ngày 1 thang.

11. Điều trị ung thư cổ tử cung bằng bán chi liên bạch hoa xà

– Bài 1: 

Bạch hoa xà 24g, toàn yết 6g, bán chi liên 24g, 15g phục linh, hải đới 24g, hải tảo 24g, 15g bạch thược, vân quy 24g, 15g hương phụ, sâm nam 24g, 3 con ngô công, 9g trúc diệp sài hồ. Sắc thuốc uống đều đặn một thang mỗi ngày để kiểm soát được bệnh.

– Bài 2: 

30g bạch hoa xà, 15g bán chi liên, 12g sinh ý dĩ, 9g xích thược, 30g thổ phục linh, 15g độc cước, liên, 9g mao truật, 6g hoàng bá, 9g biển súc. Trường hợp bị bệnh do thấp nhiệt độc thịnh có thể dùng bài thuốc này sắc uống để điều trị bệnh.

– Bài 3:

30g bạch hoa xà, 15g hạn liên thảo, 5g hoàng bá, 12g địa hoàng, 9g trạch tả, 15g thiết đăng đài, 15g hoài sơn, 9g tri mẫu. Dùng thuốc sắc uống chữa ung thư tử cung trong các trường hợp bị bệnh do can thận âm hư.

12. Bài thuốc bổ thận, tiêu độc, ngăn ngừa ung thư, tăng khả năng miễn dịch

Kết hợp cây bán biên liên và bạch hoa xà với hoàng kỳ và đương quy lượng bằng nhau. Tất cả phơi khô, tán bột mịn uống hàng ngày theo liều lượng được thầy thuốc hướng dẫn.

13. Chữa ung thư xương

Dùng 10g bạch hoa xà, 9g một dược, 15g kê huyết đằng, 10g địa miết trùng, 12g hoàng kỳ, 15g thục địa, 9g thiên trạch hương, 10g đương quy, 6g chích cam thảo, 10g từ trường liễu, 3g thiên long, 12g đảng sâm, 6g phòng phong. Ngày dùng 1 thang bằng cách sắc uống.

14. Bài thuốc điều trị bệnh ung thư dạ dày thực quản, ung thư trực tràng hay ung thư cổ tử cung

30g bạch hoa xà, 30g bán chi liên, 30g hoạt thái, 30g bạch anh, 30g bán biên liên, 30g trương ương. Sắc mỗi ngày 1 thang chia làm vài lần uống.

15. Chữa bệnh ung thư bàng quang 

Cây bán chi liên và bạch hoa xà mỗi vị 15g, 12g bạch anh, 12g thổ tỳ giải, 12g long đởm thảo, 12g mộc ban sao, 12g thử vĩ cầm, 10g mộc thông, 12g sài hồ, 20g hoạt thạch, 12g địa hoàng, 16g biển súc, 12g mã đề thảo, 10g cù mạch, 12g trạch tả. Mỗi ngày lấy 1 thang sắc uống nhằm kiểm soát tốt các triệu chứng của bệnh ung thư bàng quang.

Lưu ý khi sử dụng cây bán chi liên và bạch hoa xà chữa bệnh

Ngoài việc tham khảo ý kiến thầy thuốc và các bác sĩ chuyên khoa ung bướu trước khi sử dụng cây bán chi liên bạch hoa xà điều trị bệnh, bạn cũng lần lưu ý các vấn đề sau:

• Hạn chế dùng các thực phẩm như rau muống, đậu xanh, chè khô trong quá trình dùng thuốc. Những thực phẩm này có thể tương tác, làm giảm tác dụng của dược liệu
• Tránh sử dụng để điều trị cho phụ nữ đang có thai
• Nên sử dụng thuốc lúc bụng đang trống rỗng để thuốc được hấp thu nhanh. Thời điểm tốt nhất là trước khi ăn 1 giờ hoặc sau khi dùng bữa 2 tiếng.
• Thực hiện theo đúng hướng dẫn của thầy thuốc về liều dùng, cách sắc thuốc, thời điểm uống thuốc 
• Kiên trì uống thuốc đều đặn hàng ngày, đủ liệu trình
• Cứ sau thời gian từ 1 – 2 tháng nên tới bệnh viện khám để kiểm chứng được hiệu quả của thuốc.
• Bài thuốc từ cây bán chi liên và bạch hoa xà có thể không cho tác dụng tốt đối với các trường hợp bị ung thư nặng hoặc không phù hợp cơ địa. Bệnh nhân không được tự ý thay thế thuốc hoàn toàn cho phương pháp điều trị tại bệnh viện khi chưa được sự đồng ý của bác sĩ. Trong quá trình sử dụng, nếu thấy bệnh vẫn tiếp tục diễn tiến xấu hơn thì nên quay trở lại bệnh viện để được bác sĩ trực tiếp chăm sóc, điều trị.

Có thể bạn quan tâm:

• Dây Bông Xanh – Công dụng, cách dùng và lưu ý