Bệnh phong ngứa: Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

Phong ngứa là bệnh lý về da rất phổ biến, đặc trưng bởi tình trạng nổi mẩn đỏ, ngứa ngáy. Trong những trường hợp nặng và không được điều trị, bệnh có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như sốc phản vệ, ngạt thở.

Thế nào là bệnh phong ngứa?

Phong ngứa là thuật ngữ dùng để chỉ tình trạng dị ứng gây nổi mẩn đỏ, da ẩn sưng lên những vết tròn và ngứa ngáy. Ở nhiều vùng, tình trạng này được gọi là nổi mề đay.

Các thể phong ngứa

Bệnh phong ngứa được phân thành 2 thể cấp tính và mãn tính:

• Thể cấp tính: Chiếm khoảng 90% trường hợp mắc bệnh phong ngứa. Tình trạng này có những triệu chứng bùng phát đột ngột và kéo dài dưới 6 tuần. Hầu hết các trường hợp có triệu chứng tự biến mất sau khoảng 2  -3 tuần.
• Thể mãn tính: Bệnh phong ngứa kéo dài trên 6 tuần, thường xuyên tái phát.

Ngoài ra thể phong ngứa cũng được chia thành những thể dưới đây dựa trên nguyên nhân gây bệnh và yếu tố kích thích:

• Do tiếp xúc: Những tổn thương da và tình trạng ngứa ngáy chỉ xuất hiện trên những vùng da thực sự tiếp xúc với chất gây kích ứng. Chẳng hạn như phong ngứa ở môi sau khi ăn thức ăn có protein, ở những vùng da tiếp xúc với nước bọt hoặc lông chó.
• Do ăn thức ăn có phụ gia: Bệnh xảy ra khi tiêu thụ hai loại phụ gia gồm bezoat (có trong chất bảo quản), tartrazin của các loại thuốc nhuộm, được tìm thấy trong đồ uống có màu vàng, màu da cam.
• Do các thuốc giải phóng histamin: Bệnh phong ngứa có thể bùng phát khi dùng một số thuốc có khả năng giải phóng histamin như codein, morphin, indomethacin và aspirin.
• Do yếu tố vật lý: Một nhóm đối tượng nhỏ có các lằn mề đay khi có đè ép, gặp nóng/ lạnh và ánh sáng.
• Do liên quan đến các vấn đề nội khoa: Bệnh nhân bị nhiễm ký sinh trùng, nhiễm trùng mãn tính ở đường tiết niệu, xoang mũi có thể phát triển bệnh mề đay. Tình trạng này cũng có thể gặp ở những người có u lympho, nhiễm độc tuyến giáp và lupus ban đỏ hệ thống.
• Do phù mạch di truyền: Chứng phù mạch di truyền được di truyền từ bố mẹ sang con cái bởi gen trội trên nhiễm sắc thể thường, dẫn đến thiếu chất ức chế enzyme C1 esterase ở những trường hợp nặng, người bệnh bị phù lớn và có thể gây nguy hiểm. Trong một số ít trường hợp, một phần ruột non bị phù đột ngột dẫn đến đau tức và tắc ruột cấp, cần điều trị ngay lập tức.
• Không rõ nguyên nhân: Trong nhiều trường hợp bệnh nhân bị phong ngứa không rõ nguyên nhân. 

Nguyên nhân gây ra bệnh phong ngứa

Hiện nay chưa thể biết chính xác nguyên nhân nào gây ra căn bệnh phong ngứa. Tuy nhiên nhiều nghiên cứu đã chỉ ra một vài yếu tố có thể là nguyên nhân làm khởi phát căn bệnh này như:

Yếu tố di truyền: Khi trong gia đình có người bị mắc bệnh phong ngứa thì các thế hệ sau bị mắc phải bệnh này có tỉ lệ cao hơn. Di truyền là nguyên nhân chính gây ra các bệnh về phong ngứa. Khi mang thai nếu mẹ ăn quá nhiều chất đạm cũng có thể khiến bé dễ bị mắc bệnh phong ngứa, tuy nhiên điều này còn tùy thuộc vào cơ địa của mỗi trẻ.

Mắc bệnh do nhiễm khuẩn: Những bệnh nhân bị mắc các bệnh viêm gan B, viêm gan C hoặc nhiễm khuẩn ở một số cơ quan trong cơ thể như tai – mũi – họng, đường tiêu hóa, nội tạng,…thường có nguy cơ bị phong ngứa rất cao.

Dị ứng với một số thuốc gây phong ngứa: Các loại thuốc được sử dụng trong điều trị bệnh thường có một số tác dụng phụ khi sử dụng, dễ gây ra tình trạng phong ngứa như: Pennicillin, thuốc hạ nhiệt, thuốc điều trị cao huyết áp, xương khớp, thuốc ngủ, gây mê,… Bệnh thông thường sẽ xuất hiện sau 5 – 10 ngày tính từ khi bạn dùng thuốc lần đầu.

Giảm chức năng gan: Khi cơ thể tiếp nhận nhiều chất độc hại vào trong cơ thể sẽ làm ảnh hưởng đến chức năng giải độc của gan. Lúc này, chất độc không được thải hết ra ngoài, tích tụ dưới da gây ngứa 

Yếu tố thời tiết: Nhiều người rất dễ bị dị ứng khi thời tiết có sự thay đổi đột ngột, trời quá nóng hoặc là quá lạnh, độ ẩm không khí cao. Ngoài ra, những tác nhân quen thuộc xung quanh chúng ta cũng dễ gây ra bệnh như: phấn hoa, lông động vật, nấm mốc, môi trường bị ô nhiễm

Dị ứng với thức ăn, thực phẩm: Đây là một nguyên nhân gây ra tình trạng phong ngứa thường gặp nhất. Những người có cơ địa nhạy cảm, khi sử dụng những loại thực phẩm gây dị ứng sẽ rất dẫn đến tình trạng phong ngứa như: hải sản, tôm, cua, ghẹ, thịt bò,… Một số loại thực phẩm cay nóng, chứa nhiều chất bảo quản, thực phẩm chế biến sẵn,… cũng dễ dẫn đến dị ứng, phong ngứa ngoài da.

Ảnh hưởng của cơ địa: Những người có cơ địa mẫn cảm, sức đề kháng yếu, luôn ở trong trạng thái căng thẳng, stress,… cũng dễ khiến cơ thể bị mắc phải bệnh phong ngứa. 

Triệu chứng của bệnh phong ngứa

Khi bị mắc bệnh phong ngứa, cơ thể người bệnh thường sẽ xuất hiện những triệu chứng sau đây:

• Trên da xuất hiện những nốt mẩn màu hồng hoặc trắng gây ngứa ngáy. Những nốt mẩn đỏ nhỏ sau đó to dần và xuất hiện khắp cơ thể
• Càng gãi tình trạng ngứa càng dữ dội, có thể gây đau rát do da bị tổn thương. Cơn ngứa sẽ có dấu hiệu tăng dần vào buổi chiều, tối hoặc có thể là sáng. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh mà cơn ngứa sẽ kéo dài khác nhau. Sau khi hết bệnh, sắc tố da lại trở về như ban đầu.
• Ngứa sẽ xuất hiện theo từng cơn sau đó tự biến mất. Mỗi cơn ngứa thường sẽ kéo dài trong vài giờ và không quá 24 giờ
• Khi phong ngứa xuất hiện ở những vùng da nhạy cảm như: môi, mí mắt, cơ quan sinh dục,… thì nên đến cơ sở y tế để được khám và điều trị nhanh chóng
• Nếu bệnh kéo dài quá 6 tuần mà không có dấu hiệu thuyên giảm rất dễ chuyển sang mãn tính. Nếu tình trạng này cứ kéo dài thì bệnh sẽ càng nặng gây tổn thương đến da và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày
• Trẻ em thường rất dễ mắc bệnh phong ngứa cấp tính, phụ nữ mang thai lại dễ bị bệnh mãn tính.

Bệnh phong ngứa có nguy hiểm không?

Phong ngứa là căn bệnh rất phổ biến, không gây nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên, bệnh gây ngứa ngáy kéo dài, đặc biệt là vào ban đêm dẫn đến mất ngủ, ngủ không sâu. Khi gãi gây ra những vết thương ngoài da, dễ dẫn đến viêm nhiễm, gây đau và để lại sẹo. Điều này cũng làm tăng nguy cơ bội nhiễm.

Ở những trường hợp mãn tính, những triệu chứng của bệnh phong ngứa kéo dài, thường xuyên tái phát làm ảnh hưởng đến tâm lý của người bệnh, bệnh nhân dễ căng thẳng, cáu gắt. Nhiều trường hợp mất ăn, mất ngủ, ảnh hưởng lớn tới sức khỏe và công việc.

Trong một số trường hợp, phong ngứa gây ra các triệu chứng ở cổ họng, khí quản. Tình trạng này tái phát nhiều lần có thể gây khó thở, buồn nôn, lo lắng, ngạt khí… Dị ứng nặng gây sốc phản vệ và ảnh hưởng đến tính mạng.

Cách điều trị bệnh phong ngứa hiệu quả

Bệnh phong ngứa là một loại phản ứng dị ứng ngoài da nhưng không quá nghiêm trọng. Người bệnh nên điều trị sớm và dứt điểm để tránh bệnh trở nên dai dẳng, biến chứng thành mãn tính sẽ gây ra nhiều phiền toái cho cuộc sống hàng ngày. Một số cách điều trị phong ngứa phổ biến mà người bệnh có thể tham khảo như:

1. Điều trị bằng các bài thuốc dân gian

Với những nguyên liệu đơn giản và quen thuộc ở nhà, bệnh nhân cũng có thể áp dụng các bài thuốc dân gian để kiểm soát căn bệnh phong ngứa này.

Chữa phong ngứa bằng lá tía tô

Theo đông y, lá tía tô có tính ấm, vị cay, không độc. Mọi bộ phận đều có thể sử dụng làm thuốc chữa bệnh. Trong y học hiện đại đã chỉ ra trong lá tía tô có chứa các loại vitamin A, C, các chất sắt, canxi,…dồi dào. Khi sử dụng lá tía tô để chữa bệnh phong ngứa mang lại hiệu quả khá tốt.

Các thực hiện: 

• Lấy 50g lá tía tô tươi, xanh, rửa sách bằng nước muối
• Giã nát phần lá đã chuẩn bị, vắt lấy nước cốt để uống
• Sử dụng phần bã để vào mảnh vải mỏng, chà xát vào vùng da bị nổi mẩn ngứa

Chữa phong ngứa bằng lá hẹ

Lá hẹ được biết đến với công dụng thanh nhiệt, cải thiện tình trạng ngứa ngáy bên ngoài da. Cách sử dụng lá hẹ để chữa phong ngứa rất đơn giản:

Cách thực hiện:

• Lấy khoảng 100g lá hẹ tươi, rửa sạch và để ráo nước
• Đem cắt thành khúc 2 – 3cm
• Bỏ lá hẹ vào nồi đun với 1/2 lít nước đến khi sôi
• Lấy nước đó lau lên da giúp làm sạch da, giảm tình trạng khô, ngứa ngáy.

Chữa phong ngứa bằng lá khế

Trong lá khế có chứa nhiều chất oxi hóa giúp cải thiện làn da, giảm bớt cảm giác khó chịu do các bệnh về da gây ra. Sử dụng lá khế để giảm phong ngứa theo các bước sau đây:

Cách thực hiện:

• Lấy một nắm lá khế tươi, đem rửa sạch để ráo nước.
• Để lá khế vào chảo rang ấm lên
• Cho lá khế mới sao vào miếng gạt, chà lên vùng da bị ngứa
• Thực hiện cách này nhiều lần để mang lại hiệu quả

Chữa phong ngứa bằng rau tần

Rau tần hay còn được gọi là húng chanh. Theo Đông y, rau tần giúp bổ phế trừ đàm, giải cảm, thông khí, giải độc, trị ho, nghẹt mũi, cảm cúm, mất tiếng, và chữa phong ngứa rất hiệu quả.

Cách thực hiện:

Đối với rau khô

• Lấy 15g rau tần khô, đem đun cùng 2 chén nước
• Để nước sôi cạn còn khoảng 1 chén thì ngừng đun
• Chia nước ra uống 3 lần/ ngày

Đối với rau tươi

• Lấy một nắm rau tần rửa sạch
• Đem giã nát cùng với một ít muối
• Dùng hỗn hợp này đắp lên vùng da bị phong ngứa
• Thực hiện cách này 1 – 2 lần/ngày
• Kiên trì thực hiện theo cách này sẽ mang lại hiệu quả

Tuy nhiên, phương pháp dân gian chỉ nên dùng trong trường hợp phong ngứa ở mức độ nhẹ, bởi các cách này không giúp điều trị dứt điểm bệnh. Với những trường hợp bệnh nghiêm trọng hơn, bệnh nhân nên thăm khám và điều trị với bác sĩ chuyên khoa.

2. Điều trị phong ngứa bằng thuốc Tây

Các thuốc Tây được sử dụng để chữa phong ngứa thường là những loại thuốc chống dị ứng, thuốc corticoid và một số thuốc chống mẫn cảm trên da. Tùy theo tình trạng của bệnh mà bác sĩ sẽ kê đơn và chỉ định sử dụng thuốc khác nhau

Thuốc chống dị ứng

Thuốc chống dị ứng thường được sử dụng là thuốc chống histamin giúp làm giảm ngứa ngáy, phát ban, mề đay,…Thuốc có hai dạng:

• Thuốc uống: Gồm các loại Loratadin, Cetirizin,…
• Thuốc xịt, nhỏ mũi: một số loại như Olopatadin, Azelastin,…

Thuốc giúp ngăn chặn cơ thể tiết ra histamin – hoạt chất thúc đẩy phản ứng dị ứng. Thuốc dược sử dụng trong hầu hết các dạng dị ứng, có thể dùng đơn lẻ hoặc kết hợp với thuốc khác để tăng hiệu quả điều trị.

Thuốc trị phong chứa Corticoid

Thuốc chứa corticoid thường được sử dụng trong các trường hợp dị ứng vừa và nặng. Tác dụng của thuốc là giảm viêm trên những vùng da bị tổn thương. Các loại thuốc corticoid hầu hết đều có tác dụng mạnh, có thể thấy hiệu quả của thuốc trong thời gian ngắn

Các loại thuốc corticoid thường được sử dụng:

• Thuốc dạng mũi như: Budesoinide, mometason,…
• Thuốc dạng hít: Budesonid, Fluticason,…
• Thuốc dạng nhỏ: Fluorometholon, Prenisolon,…
• Thuốc kem bôi: Flucina, Triamcinolon,…
• Thuốc uống

Các loại thuốc chứa corticoid là loại thuốc mạnh nên thông thường bác sĩ chỉ cho sử dụng trong thời gian ngắn, không quá 7 ngày. Nên sử dụng thuốc thận trọng để tránh mang lại ảnh hưởng xấu cho sức khỏe và tác dụng phụ không mong muốn.

Thuốc ngăn ngừa mẫn cảm

Thuốc ngăn ngừa mẫn cảm được sử dụng để điều trị phong ngứa có vai trò kìm hãm sản sinh dị ứng. Thuốc có tác dụng giúp bất hoạt các kháng thể lgE tự do, giảm nồng độ kháng thể trong máu.

Các loại thuốc ngăn ngừa mẫn cảm thường được sử dụng là:

• Các loại thuốc kháng IgE
• Các loại thuốc kháng Thromboxane A2
• Các thuốc kháng Cytokine của tế bào Lympho

Tùy theo tình trạng của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng các loại thuốc trị phong ngứa khác nhau.

Lưu ý: Các loại thuốc Tây đều tiềm ẩn nguy cơ tác dụng phụ. Do đó, khi sử dụng thuốc Tây để điều trị bệnh phong ngứa bệnh nhân cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ để tránh được những biến chứng không mong muốn trong quá trình điều trị.

Những lưu ý khi điều trị bệnh phong ngứa

Bệnh nhân cũng nên để ý những điều sau để việc điều trị bệnh nhanh chóng mang lại hiệu quả, tránh làm tình trạng da bị xấu đi:

• Không nên gãi khi ngứa để tránh làm da bị tổn thương, gây viêm và để lại sẹo.
• Khi bị bệnh không nên tắm với nước lạnh sẽ khiến tình trạng ngứa nặng hơn.
• Nên ở nơi kín gió, tránh sự thay đổi thất thường của thời tiết.
• Cung cấp cho cơ thể vitamin C giúp tăng cường sức đề kháng, chống lại các tác nhân gây bệnh.
• Khi bệnh có chuyển biến nặng nên đến gặp bác sĩ, hạn chế bệnh gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
• Sử dụng thuốc để điều trị bệnh cần có chỉ dẫn của bác sĩ, không tự ý thay đổi liều dẫn đến nhờn thuốc.

Bệnh phong ngứa kiêng ăn gì để nhanh phục hồi?

Chế độ ăn uống có ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình điều trị bệnh phong ngứa. Bởi căn bệnh này chủ yếu do phản ứng dị ứng của cơ thể với tác nhân bên ngoài môi trường gây nên. Vì thế, khi ăn uống người bệnh cần thận trọng, tránh xa những thực phẩm mà bản thân bị dị ứng. Nếu không biết bị dị ứng với loại thức ăn nào, nên ăn thử từng món và theo dõi phản ứng của cơ thể.

Bên cạnh đó, người bệnh cần hạn chế những loại thực ăn sau:

• Các món ăn giàu chất đạm như thịt bò, trứng, sữa bò.
• Hạn chế tiêu thụ đường.
• Những thực phẩm quá nhiều dầu mỡ như thức ăn nhanh, các món chiên xào.
• Thực phẩm dễ gây dị ứng như hải sản, đậu phộng…

Cách phòng tránh bệnh phong ngứa

Để phòng ngừa bệnh phong ngứa, bên cạnh việc tìm hiểu nguyên nhân thì bạn cũng nên lưu ý những điều sau:

• Nên có các biện pháp chăm sóc cơ thể khi thời tiết thay đổi đột ngột, giữ ấm cơ thể khi trời lạnh.
• Dọn dẹp vệ sinh nhà cửa sạch sẽ, xây dựng chế độ ăn uống hợp lý, đầy đủ chất dinh dưỡng. Nên ăn nhiều trái cây và các loại rau xanh
• Hạn chế sử dụng các loại thực phẩm dễ gây dị ứng như hải sản, chất kích thích,…
• Tăng cường luyện tập thể dục, thể thao để tăng sức đề kháng, giúp quá trình bài tiết đào thải độc tố diễn ra hiệu quả hơn.
• Cẩn thận khi phải tiếp xúc với các loại hóa chất, tránh gây kích ứng cho da.

Hy vọng với những chia sẽ ở trên sẽ giúp bạn có kiến thức cơ bản về bệnh phong ngứa. Từ đó có biện pháp chăm sóc sức khỏe bản thân cũng như gia đình được tốt hơn. Để biết được tư vấn chính xác về tình trạng bệnh phong ngứa và phác đồ điều trị phù hợp nhất, bệnh nhân nên tới thăm khám trực tiếp tại các cơ sở y tế gần nhất trên toàn quốc.

Thông tin hữu ích:

• Mề đay mẩn ngứa ở trẻ sơ sinh và cách điều trị hiệu quả
• Mẩn ngứa khi trời nóng vào mùa hè và cách xử lý hiệu quả