Axit dạ dày là gì? Vai trò của axit dạ dày trong hệ tiêu hóa

Axit dạ dày là một khái niệm rất quen thuộc liên quan đến hệ tiêu hóa nhưng không phải ai cũng hiểu rõ. Vậy axit dạ dày là gì? Nó có vai trò như thế nào với hệ tiêu hóa? Bài viết sau đây sẽ khám phá sâu hơn, giải đáp mọi thắc mắc và cung cấp thông tin chi tiết, giúp bạn hiểu rõ hơn về vai trò không thể phủ nhận của nó trong cơ thể.

Axit dạ dày là gì?

Axit dạ dày, hay còn gọi là dịch vị, chứa chủ yếu axit clohydric, là yếu tố quan trọng trong quá trình tiêu hóa thức ăn. Chất này được các tế bào oxyntic trong dạ dày sản xuất, dưới sự điều chỉnh của hệ thần kinh tự trị và các hormone như gastrin, thông qua dây thần kinh phế vị.

Sản xuất dịch tiêu hóa này tuân theo một quy trình nghiêm ngặt, với sự điều tiết từ các yếu tố khuyến khích và các phản ứng tiêu cực, liên quan đến các tế bào chức năng đặc biệt trong dạ dày.

Quá trình tiết axit diễn ra theo ba giai đoạn chính để tối ưu hóa tiêu hóa:

• Giai đoạn cephalic: Trước khi thức ăn đến, mùi và vị thức ăn kích thích não, qua đó kích thích dạ dày tiết ra khoảng 30% lượng axit thông qua dây thần kinh phế vị.
• Giai đoạn dạ dày: Khi thức ăn đến dạ dày, sự co bóp của dạ dày và axit amin trong thức ăn kích thích tiết ra 60% lượng axit cần thiết cho quá trình tiêu hóa.
• Giai đoạn ruột: Khi thức ăn di chuyển xuống ruột non, 10% lượng axit còn lại được tiết ra để hỗ trợ quá trình tiêu hóa cuối cùng.

Tổng hợp, dịch tiêu hóa trong dạ dày đóng vai trò không thể thiếu trong việc phân giải thức ăn, được quản lý qua một hệ thống phức tạp của bộ máy thần kinh và hệ thống hormone.

Tham khảo: Bài thuốc từ lá đu đủ chữa bệnh đau dạ dày hiệu quả 

Vai trò của axit dạ dày trong hệ tiêu hóa

Axit dạ dày mặc dù không phải là enzyme tiêu hóa nhưng lại đóng vai trò vô cùng quan trọng với hoạt động của hệ tiêu hóa. 

1. Làm tăng hoạt tính của pepsin

Đây là một trong những chức năng được cho là rất quan trọng. Nó có thể làm tăng hoạt tính của pepsin thông qua các cơ chế sau đây:

• Hoạt hóa pepsinogen để hình thành nên pepsin.
• Tạo ra môi trường pH thích hợp để pepsin hoạt động.
• Phá vỡ mô liên kết bao bọc xung quanh các khối cơ nhằm giúp pepsin phân giải phần protid của khối cơ. Sự phối hợp giữa acid HCl và pepsin sẽ có tác dụng tiêu hóa protid cực mạnh.

2. Hỗ trợ tiêu hóa thức ăn

Đây là một trong những công dụng chính của axit dạ dày giúp hòa tan một số loại muối khó tan ở trong quá trình ăn uống.

Axit Clohydric còn chính là chất xúc tác của các phản ứng thủy phân để tiêu thụ một số chất trong thực phẩm. Phản ứng thủy phân sẽ biến các chất đạm hay bột đường trong thực phẩm thành những thành phần đơn giản, dễ hấp thụ hơn.

3. Sát khuẩn

Axit Clohydric còn có tính sát khuẩn rất mạnh. Nhờ đó mà có thể tiêu diệt được vi khuẩn hay các mầm bệnh xâm nhập dạ dày thông qua thức ăn. Điều này giúp ngăn ngừa hiệu quả nguy cơ nhiễm trùng.

Các vấn đề thường gặp

Thông thường nồng độ acid HCl trong dạ dày sẽ dao động ở khoảng 0,0001 – 0,001 mol/l. Nếu sự hiện diện của axit Clohydric quá thấp hay quá cao cũng có thể khiến các vấn đề bất thường phát sinh.

Sau đây là 2 vấn đề thường gặp nhất cùng các yếu tố đi kèm:

1. Axit dạ dày thấp

Còn được biết đến với thuật ngữ y học là Hypochlorhydria, đặc trưng bởi tình trạng bao tử không sản xuất đủ axit Clohydric. Những người bị Hypochlorhydria có thể sẽ gặp các vấn đề về tiêu hóa, thiếu hụt dinh dưỡng hay tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiêu hóa.

Nguyên nhân của tình trạng này có thể là:

• Vấn đề tuổi tác
• Căng thẳng kéo dài
• Sử dụng kéo dài thuốc kháng axit hay thuốc ức chế bơm proton
• Nhiễm khuẩn
• Thiếu kẽm
• Phẫu thuật dạ dày

Người bệnh có thể sẽ thường xuyên gặp phải các triệu chứng như đầy hơi, ăn uống khó tiêu. Ngoài ra, một số biểu hiện khác như ợ nóng, đau dạ dày, rụng tóc, móng tay yếu, nhiễm trùng đường ruột… cũng có thể sẽ kích hoạt.

Xem ngay: Thực Phẩm Tốt Cho Người Viêm Dạ Dày – Thức Ăn Tốt Nhất

2. Dư thừa axit dạ dày

Dư thừa axit dạ dày, hay Hyperchlorhydria, là tình trạng lượng axit tiết ra trong dạ dày vượt quá mức bình thường, thường gặp hơn so với tình trạng thiếu axit. Nguyên nhân chủ yếu bao gồm việc tiêu thụ rượu bia quá mức, căng thẳng, thiếu ngủ, và thói quen ăn uống không lành mạnh. Dấu hiệu của tình trạng này bao gồm:

• Cảm giác đầy hơi, sôi bụng
• Ợ chua và vị chua kéo dài trong miệng
• Nước tiểu có màu sẫm
• Rối loạn tiêu hóa như táo bón hoặc tiêu chảy
• Khó tập trung, mệt mỏi, căng thẳng

Axit dư thừa trong dạ dày có thể gây trào ngược dạ dày thực quản, làm tổn thương niêm mạc và thúc đẩy viêm nhiễm, dẫn đến nguy cơ viêm loét và xuất huyết dạ dày thực quản.

Để giảm thiểu rủi ro và kiểm soát lượng axit, việc quản lý stress và điều chỉnh chế độ ăn uống là quan trọng. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc giảm axit như Omeprazole, Lansoprazole, Cimetidine, Ranitidine để kiểm soát tình trạng.

Duy trì lượng axit dạ dày ở mức cân bằng là chìa khóa cho sức khỏe tiêu hóa tốt, phụ thuộc vào lối sống và biện pháp chăm sóc sức khỏe cá nhân.

Qua bài viết này, hy vọng bạn đọc sẽ có cái nhìn tổng quan và những kiến thức cơ bản về tình trạng dư thừa axit dạ dày, một trong những nguyên nhân phổ biến của viêm dạ dày. Từ đó nhận biết được các dấu hiệu và nguyên nhân gây bệnh, tìm ra những biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời để duy trì một hệ tiêu hóa tốt. 

Có thể bạn quan tâm:

• Mẹo chữa trào ngược dạ dày bằng nha đam hay không tưởng
• Phương pháp nội soi dạ dày không đau, thực hiện ở đâu?