Tâm lý tuổi dậy thì – Những thay đổi Ba Mẹ cần nắm bắt

Tâm lý tuổi dậy thì ở cả nam và nữ có những thay đổi lớn và dễ bị tác động bởi các yếu tố xã hội, môi trường. Do đó, cha mẹ cần nắm bắt những thay đổi này để có biện pháp hỗ trợ và ngăn ngừa những hành vi nghiêm trọng. 

Những thay đổi phổ biến về tâm lý tuổi dậy thì

Ở tuổi dậy thì, cả nam và nữ đều có sự thay đổi lớn về mặt thể chất và tâm lý. Về mặt tâm lý, trong suy nghĩ của trẻ có những thay đổi như:

• Sự thay đổi về cơ thể và lòng tự trọng: Ở tuổi dậy thì, thanh thiếu niên luôn muốn được chấp nhận và cố gắng hòa nhập với bạn bè đồng trang lứa. Trong khi đó, cơ thể bắt đầu có sự thay đổi dẫn đến một số cảm nhận khác biệt và tự ý thức được về những thay đổi này. Do đó, đa số thanh thiếu niên nữ quan tâm đến việc giảm cân, trong khi nam giới tập trung vào việc tăng khối lượng cơ bắp.
• Tâm trạng không ổn định: Tuổi dậy thì là thời gian phát triển các Hormone và dẫn đến những thay đổi mạnh mẽ về tâm lý. Tâm trạng của thanh thiếu niên ở độ tuổi dậy thì có thể dao động giữa hưng phấn, tức giận, lo lắng và trầm cảm. Tuy nhiên, nữ giới thường có xu hướng lo lắng nhiều hơn nam giới.
• Khẳng định sự độc lập: Trong giai đoạn dậy thì, thanh thiếu niên nhận ra cơ thể đang trưởng thành. Trong thời gian này, hầu hết thanh thiếu niên có một mong muốn mạnh mẽ là tách bản thân khỏi cha mẹ và khẳng định cá tính riêng của mình.
• Bắt đầu có ham muốn tình dục: Trước khi bước vào tuổi dậy thì, thanh thiếu niên ít bị ảnh hưởng bởi giới tính và xúc cảm tình dục. Khi Hormone thay đổi trong tuổi dậy thì, thanh thiếu niên bắt đầu cảm nhận giới tính ở một khía cạnh khác và bắt đầu trải nghiệm hưng phấn tình dục. Trong thời gian này, thanh thiếu niên bắt đầu có các mối quan hệ lãng mạn và thử nghiệm các hành vi thể chất, chẳng hạn như hôn và thậm chí là quan hệ tình dục là điều bình thường.

Ở tuổi dậy thì, thanh thiếu niên thường có xu hướng phát triển sở thích cá nhân và tìm hiểu về giới tính. Một số thanh thiếu niên có thể cảm thấy xấu hổ về sự tò mò về cơ thể và chức năng tình dục đang phát triển. Trong khi một số khác có thể bị chi phối với những suy nghĩ cá nhân và muốn khẳng định bản thân. Điều này có thể dẫn đến những suy nghĩ tiêu cực hoặc trầm cảm tuổi dậy thì. Vì vậy, lúc này cha mẹ hoặc người chăm sóc cần ở bên cạnh tâm sự và hướng trẻ đến sự phát triển toàn diện.

1. Tâm lý tuổi dậy thì ở con gái

Ở nữ giới, tuổi dậy thì có thể dẫn đến những thay đổi cụ thể trong tâm lý như:

• Trưởng thành hơn trong suy nghĩ: Điều này có nghĩa là về cơ bản, nữ giới bắt đầu suy nghĩ như một người trưởng thành. Lúc này, nữ giới có thể thay đổi về mặt nhận thức xã hội và sở thích cá nhân.
• Bắt đầu biết cách biểu hiện cá nhân tốt hơn: Điều này có nghĩa là nữ giới có thể bày tỏ tâm trạng vui hoặc buồn tốt hơn nam giới cùng tuổi. Ở tuổi dậy thì, nữ giới cũng phát triển về tính tự giác trong các hoạt động cá nhân và bắt đầu có những nhận thức khác biệt về giới tính.
• Dễ bị xúc động: Ở tuổi dậy thì, Hormone được sản xuất mạnh mẽ và dẫn đến thay đổi về mặt tâm trạng. Ngoài ra, nhiều phụ nữ trở nên dễ tức giận hơn trước chu kỳ kinh nguyệt. Sự thay đổi tâm trạng xảy ra trong suốt tuổi dậy thì. Do đó, thay vì lo lắng nữ giới cần học một số cách thư giãn và làm dịu tâm trạng.
• Trở nên yếu đuối và dễ khóc: Đôi khi nữ giới ở tuổi dậy thì có thể khóc mà không cần lý do. Điều này là do sự phát triển của Hormone khiến cho nữ giới cảm thấy muốn khóc. Đây là một phần của tuổi dậy thì và xảy ra ở hầu hết các trường hợp. Nếu cảm thấy khó khăn, hãy tâm sự với mẹ hoặc người thân trong gia đình.
• Trở nên nữ tính hơn: Nữ giới ở tuổi dậy thì thường có xu hướng thích làm đẹp, làm tóc, trang điểm hoặc giảm cân.
• Bắt đầu có sự rung động: Nữ giới ở tuổi dậy thì thường dễ bị rung động và nhầm lẫn giữa tình bạn và tình yêu.

2. Những thay đổi tâm lý tuổi dậy thì ở nam

Ở tuổi dậy thì, nam giới thường có xu hướng trở nên trầm tính và ít nói hơn so với nữ giới. Bên cạnh đó, tâm lý tuổi dậy thì ở nam có những thay đổi cụ thể như:

• Thích lãng mạn: Nam giới thường có xu hướng phát triển tình cảm cá nhân và bắt đầu có bạn gái hoặc một mối quan hệ lãng mạn ngoài tình cảm bạn bè.
• Thay đổi tâm trạng: Hormone và những thay đổi trong não có thể dẫn đến những thay đổi về tâm trạng. Nam giới đôi khi có thể có những lo lắng, buồn bã vô căn cứ. Điều này là hoàn toàn bình thường. Tuy nhiên, cha mẹ nên chú ý đến tâm trạng của trẻ để tránh các vấn đề nghiêm trọng hơn như trầm cảm.
• Lo lắng về thay đổi cơ thể: Lo lắng hay phấn khích về những thay đổi cơ thể là điều phổ biến ở tuổi dậy thì của nam giới. Một số nam giới có thể hạnh phúc với việc phát triển cơ bắp, ria mép, râu và dương vật.
• Không muốn tâm sự, tiếp xúc với cha mẹ: Bước vào tuổi dậy thì, nam giới thường có xu hướng tự khép kín bản thân và thích tự tìm hiểu về những thay đổi. Điều này là bình thường nhưng cha mẹ cũng nên thường xuyên nói chuyện với trẻ như người trưởng thành để tránh các sai lầm trong tuổi dậy thì.

Làm thế nào để hỗ trợ trẻ vượt qua tâm lý tuổi dậy thì?

Chú ý đến những thay đổi về thể chất và tâm trạng của trẻ là cách tốt nhất để hỗ trợ trẻ vượt qua tuổi dậy thì. Dành thời gian để trò chuyện và chú ý đến thái độ của trẻ để có lời khuyên hợp lý, kịp thời. Ngoài ra, cha mẹ có thể lưu ý một số vấn đề bao gồm:

Đối với bé gái:

• Trao đổi, hỗ trợ giúp đỡ trẻ trong lần đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt. Chuẩn bị một ít dụng cụ vệ sinh cá nhân, băng vệ sinh và giải thích cho trẻ về cách sử dụng.
• Chuẩn bị tâm lý cho trẻ về những cơn đau bụng kinh. Hướng dẫn trẻ cách giảm đau đúng cách và trao đổi với bác sĩ về cách loại thuốc giảm đau an toàn. Ngoài ra, nếu trẻ chưa có kinh nguyệt khi đã 16 hoặc 17 tuổi, hãy trao đổi với bác sĩ.
• Tâm sự về những thay đổi trong tâm lý như người trưởng thành. Chuẩn bị sẵn câu trả lời trung thực cho những câu hỏi về giới tính hoặc rung động.

Đối với bé trai:

• Giúp trẻ nhận thức được thay đổi sinh lý, dương vật, tinh hoàn là điều bình thường. Nếu tinh hoàn của trẻ không phát triển hoặc không xuất hiện ở bìu, hãy đưa trẻ đến bệnh viện.
• Giải thích cho trẻ hiểu về kích thước dương vật không quan trọng và không ảnh hưởng đến chức năng tình dục. Ngoài ra, hãy cho trẻ biết mộng tinh và sự cương dương không tự chủ là điều bình thường và xuất hiện ở tất cả nam giới trong tuổi dậy thì.
• Trò chuyện về những cảm xúc cá nhân và nhu cầu tình dục một cách trung thực. Điều này cực kỳ quan trọng trong sự phát triển về nhận thức và tình dục trong tương lai.

Tuổi dậy thì là độ tuổi khó khăn cho mỗi thanh thiếu niên. Tuy nhiên, một số thanh thiếu niên có thể gặp nhiều vấn đề hơn người khác. Do đó, chú ý đến sự thay đổi của trẻ là cách tốt nhất để hỗ trợ về tinh thần và có biện pháp xử lý phù hợp. Nếu trẻ có xu hướng quá khích, nổi loạn hoặc trầm cảm, hãy đưa trẻ đến bệnh viện hoặc trao đổi với chuyên gia tâm lý.