Đau tai: Nguyên nhân, chẩn đoán và cách chữa trị hiệu quả

Đau tai là triệu chứng rất phổ biến, có thể bắt gặp ở bất cứ đối tượng nào, kể cả người lớn và trẻ em. Triệu chứng này thường do rất nhiều nguyên nhân gây ra, đôi khi nó là hệ quả của những bệnh lý nghiêm trọng. Cần theo dõi sát sao để có cách can thiệp kịp thời, tránh ảnh hưởng đến sức khỏe.

Những nguyên nhân chính khiến bạn bị đau tai

Tình trạng đau tai có thể ảnh hưởng đến một hoặc cả 2 bên tai. Mức độ đau là âm ỉ, sắc nét hay nóng rát còn phụ thuộc vào các nguyên nhân gây ra nó. Có rất nhiều nguyên nhân gây ra triệu chứng này, trong đó dưới đây được xem là những nguyên nhân chủ yếu:

1. Viêm tai giữa

Đây là bệnh lý liên quan trực tiếp đến những cơn đau tai mà bạn có thể gặp phải. Bệnh viêm tai giữa mô tả tình trạng nhiễm trùng trong đó chất lỏng và mô viêm tích tụ ở không gian giữa màng nhĩ và cửa sổ hình bầu dục của tai trong. Trước khi gặp một cơn đau sâu bên trong tai, người bệnh có thể bị ho hay nghẹt mũi.

Ngoài ra, bệnh viêm tai giữa có tràn dịch (có sự hiện diện của dịch mủ nhưng không có dấu hiệu nhiễm trùng) cũng có thể là nguyên nhân. Đau tai do bệnh lý này thường kích hoạt ở mức độ nhẹ và liên quan nhiều đến cảm giác đầy tai hay giảm thính lực.

2. Chặn ráy tai

Ráy tay được sản sinh ra nhằm mục đích bảo vệ ống tai khỏi nước, vi khuẩn hay chấn thương. Tuy nhiên trong nhiều trường hợp ráy tai được sản xuất quá nhiều và bị đẩy lùi quá sâu vào ống tai thì các vấn đề rủi ro cũng có thể xuất hiện.

Lúc này, bạn thường sẽ thấy có cảm giác đầy tai hay tắc nghẽn trong ống tai. Các vấn đề về thính giác hay có âm thanh ù ù, đôi khi còn gây đau ngứa có thể là do tắc nghẽn ráy tai gây ra.

3. Viêm tai ngoài

Viêm tai ngoài đặc trưng bởi tình trạng nhiễm trùng ở ống nhĩ tai. Nó thường gây ra các triệu chứng đầy tai, ngứa ngáy hay đau tai, nhất là khi kéo dái tai. Dịch tai màu vàng hay trong suốt có thể chảy ra cùng với biểu hiện giảm thính lực và sưng ống tai.

Viêm tai ngoài thường phát triển khi có nước bị kẹt lâu ở trong ống tai. Một thủ phạm gây bệnh khác liên quan đến việc thường xuyên sử dụng tăm bông khiến ống tai bị trầy xước.

Bệnh lý này có thể dẫn đến biến chứng hoại tử, nhiễm trùng ống tai sẽ lây lan đến đáy hộp sọ. Tình trạng này phổ biến hơn ở người lớn tuổi đang sống chung với bệnh đái tháo đường.

4. Tắc nghẽn ống Eustachian

Ống Eustachian là một đường hầm hẹp nối tai giữa với cổ họng trên. Nó có tác dụng điều chỉnh áp xuất không khí trong, đồng thời hút chất lỏng dư thừa từ tai giữa.

Tắc nghẽn ống Eustachian thường là do dị ứng hay nhiễm trùng. Tình trạng này có thể gây ra các triệu chứng như đau tai, trong tai xuất hiện âm thanh ù ù, mất thính lực, chóng mặt…

5. Vấn đề về da tai

Trong nhiều trường hợp, tình trạng đau tai có thể bắt nguồn từ các vấn đề về da tai. Điển hình là các vấn đề sau:

• Viêm da tai: Thường gây ngứa, bong tróc và sưng vùng da ở trong ống tai. Nguyên nhân có thể là do phản ứng dị ứng (viêm da tiếp xúc) hay do một vấn đề da tiềm ẩn (bệnh vảy nến, viêm da tiết bã…).
• Viêm mô tế bào màng ngoài tim: Khiến da tai bị nhiễm trùng dẫn đến tai đỏ, nóng và rất mềm. Tình trạng này có thể đi kèm với một cơn sốt.
• Bệnh zona tai: Gây đau tai nghiêm trọng đi kèm với phát ban mụn nước. Trường hợp hiếm gặp thì liệt mặt có thể xảy ra cùng với đau tai và phát ban ở trong hội chứng Ramsay Hunt.

6. Viêm màng ngoài tim

Tình trạng này sẽ phát sinh do nhiễm trùng sụn tai dẫn đến đau, sưng và đỏ ở trên da. Một cơn sốt và kèm theo đó là một dạng áp xe cũng có thể sẽ xuất hiện.

Nếu không được điều trị kịp thời thì viêm màng ngoài tim có thể dẫn đến biến dạng tai. Do nhiễm trùng sẽ cắt đứt nguồn cung cấp máu đến sụn, khiến sụn bị phá hủy.

Bệnh lý này thường dễ xuất hiện ở những người mắc bệnh tự miễn, nhất là bệnh u hạt hay viêm đa giác mạc. Ngoài ra, những người gặp chấn thường sụn tai (xỏ lỗ tai trên, va chạm thể thao hay bỏng) cũng sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

7. Bệnh Meniere

Bệnh Meniere gây ra bởi chính sự tích tụ chất lỏng dư thừa tại tai trong. Tuy nhiên, đến nay các nhà nghiên cứu vẫn chưa tìm ra được nguyên nhân chính xác đằng sau sự lưu giữ chất lỏng này.

Chóng mặt, có tiếng ù trong tai và mất thính giác chính là ba triệu chứng đặc trưng nhất của bệnh lý này. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, người bệnh còn cảm thấy đau hay nặng tai rất khó chịu.

8. Khối u

Mặc dù không phổ biến nhưng khối u lành tính hay ác tính đều có thể là nguồn cơn của tình trạng đau tai ở nhiều người. Điển hình như ung thư vòm họng có thể gây đầy tai, ù tai, mất thính giác hay nhiễm trùng tai tái phát.

Về khối u lành tính có thể kể đến 2 trường hợp phổ biến như:

• U thần kinh âm thanh: Là khối u lành tính phát triển ngay trên dây thần kinh tiền đình.
• Cholesteatoma: Đặc trưng bởi tình trạng tăng trưởng da lành tính xuất hiện bên trong tai giữa.

9. Các nguyên nhân thứ phát khác

Ngoài những nguyên nhân chính nêu trên thì còn một số yếu tố khác cũng có thể kích hoạt tình trạng đau tai. Phải kể đến như:

• Viêm xoang: Là tình trạng nhiễm trùng xảy ra ở khoảng rỗng nằm sau mũi, giữa mắt, trong xương gò má và trán dưới. Viêm xoang có thể là do virus hay dị ứng, trường hợp nhỏ là do vi khuẩn. Nó thường gây ra một loạt triệu chứng như đau hay đầy tai, nghẹt mũi, đau nhức đầu, sốt…
• Vấn đề nha khoa: Chẳng hạn như sâu răng, răng bị nứt hay áp xe răng cũng có thể gây đau tai. Cơn đau thường trở nên tồi tệ hơn khó có các kích thích như cắn hay ăn, tiếp xúc với nhiệt độ quá nóng hoặc quá lạnh.
• Rối loạn khớp thái dương hàm (TMJ): Khớp này có tác dụng kết nối hàm dưới với xương thái dương của hộp sọ. Rối loạn TMJ khiến khớp hàm đau âm ỉ liên tục, nhức đầu và đau xung quanh ống tai cũng rất phổ biến.
• Viêm xương chũm: Thường là hệ quả của bệnh nhiễm trùng tai giữa không được điều trị triệt để. Viêm xương chũm thường gây đau, đỏ và sưng ở phía sau tai.
• Viêm động mạch tế bào khổng lồ: Là động mạch lớn nằm ở cổ. Tình trạng viêm này có thể gây đau ở ống tai hay tai ngoài. Sốt, mệt mỏi, chán ăn, giảm thị lực cũng có thể là những triệu chứng khác đi kèm.

Đau tai có nguy hiểm không?

Tình trạng đau tai trong nhiều trường hợp có thể tự khỏi mà không cần đến điều trị y tế. Nếu cơn đau kích hoạt ở mức độ nhẹ, tạm thời và sau đó tự biến mất thì không có gì đáng nghiêm trọng.

Tuy nhiên, nếu tình trạng đau kéo dài kèm theo các triệu chứng khác thì bạn cần lưu ý. Lúc này nó thường là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý cần sớm được quan tâm. Nếu không điều trị kịp thời rất dễ phát sinh các biến chứng nghiêm trọng.

Lúc này, mức độ nguy hiểm của tình trạng đau tai phụ thuộc phần nhiều vào nguyên nhân kích hoạt ra nó. Đáng chú ý nhất là các vấn đề nhiễm trùng tai.

Nhiễm trùng tai nếu phát triển thành mãn tính sẽ rất dễ phát sinh biến chứng. Điển hình nhất là khiếm thính hay tình trạng viêm nhiễm lan rộng ra các cơ quan khác. Nguy hiểm nhất là gây tổn thương dây thần kinh mặt, áp xe ngoài mang cứng, viêm não, áp xe não… có thể đe dọa cả tính mạng.

Để ngăn ngừa các vấn đề nguy hiểm, nên chủ động tìm đến bác sĩ khi:

• Đau tai kèm theo sốt hay đau họng
• Đau mạnh hơn khi giật dái tai
• Có dịch chảy ra từ trong tai
• Chóng mặt, mất thính lực
• Đổ chuông trong tai, ù tai
• Sưng hay phát ban trong ống tai hoặc ngoài dái tai

Chẩn đoán tình trạng đau tai

Đầu tiên, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn trả lời một số câu hỏi liên quan trực tiếp đến cơn đau mà bạn đang gặp phải:

• Cảm giác đau ra sao?
• Cơn đau chỉ tạm thời, đến rồi đi hay kéo dài?
• Những triệu chứng đi kèm?
• Gần đây bạn có bị ốm hay gặp chấn thương nào trên mặt và tai hay không?

Tiếp đến, bác sĩ sẽ sử dụng ống soi tai để kiểm tra tai ngoài, ống tai và cả màng nhĩ. Đồng thời mũi, miệng và xoang cũng sẽ được kiểm tra. Thêm vào đó, bác sĩ có thể ấn vào khớp thái dương hàm để kiểm tra răng hàm. Ngoài ra, việc kiểm tra cổ để tìm hạch bạch huyết mở rộng hay các khối u cũng được cho là cần thiết.

Ngoài ra, để hỗ trợ chẩn đoán thì một số xét nghiệm hình ảnh cũng có thể sẽ được chỉ định. Phổ biến như chụp X-quang, chụp cắt lớp hay chụp cộng hưởng từ. Trong một số trường hợp nghi ngờ nhiễm trùng nặng, bác sĩ có thể sẽ tiến hành xét nghiệm máu để đồng thời loại trừ các mối lo ngại khác.

Hướng dẫn một số cách chữa đau tai nhanh

Thông thường, tình trạng đau tai nặng sẽ cần phải điều trị y tế để có thể khắc phục triệt để. Nhưng nếu đau tai không nghiêm trọng hoặc đang trong thời gian chờ điều trị y tế có hiệu lực thì bạn có thể áp dụng các cách khắc phục tại nhà.

Dưới đây là một số cách chữa đau tai nhanh mà bạn có thể tham khảo:

1. Sử dụng thuốc không kê đơn

Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) được cho là có thể tạm thời làm giảm cơn đau tai. Người bệnh có thể thử một số thuốc như:

• Acetaminophen
• Ibuprofen
• Aspirin

Nên nhớ là với thuốc aspirin không nên sử dụng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Bởi nó có thể gây ra hội chứng Reye đe dọa cả tính mạng của trẻ. Đối với người lớn thì việc tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất cứ loại thuốc nào cũng là điều nên làm.

2. Tác dụng nhiệt nóng

Nhiệt từ một miếng đệm điện hay túi chườm nóng có thể sẽ giúp làm giảm viêm và đau tai. Nên áp dụng một miếng đệm nóng lên tai trong khoảng 20 phút. Để nhận được kết quả tốt nhất, bạn nên để miếng đệm chạm vào cả vùng cổ.

Nên chú ý đến nhiệt độ của miếng đệm, tránh để nóng quá. Tuyệt đối không để trẻ sử dụng túi chườm nóng khi không có sự giám sát của người lớn.

3. Chườm lạnh

Thực tế cho thấy rằng, một túi chườm lạnh có thể làm giảm đáng kể cảm giác đau tai. Bạn hãy thử bọc đá trong túi chườm, sau đó áp lên tai và vùng dưới tai trong khoảng 20 phút.

Tránh sử dụng đá chườm trực tiếp lên tai mà không bọc lại hay cho vào túi chườm. Trong một số trường hợp, áp dụng chườm nóng và chườm lạnh xen kẽ có thể đem lại kết quả khả quan hơn.

4. Thuốc nhỏ tai

Thuốc nhỏ tai có tác dụng làm giảm áp lực trong tai do ráy tai hay chất lỏng. Bạn cần đọc kỹ hướng dẫn và trao đổi trực tiếp với bác sĩ trước khi dùng thuốc nhỏ tai cho trẻ em.

Các loại thuốc nhỏ tai thông thường sẽ không thể thay thế cho thuốc nhỏ tai theo toa của bác sĩ hay thuốc kháng sinh. Chính vì vậy phương án này chỉ nên sử dụng ngắn hạn trong vài ngày. Nếu không có kết quả khả quan hay triệu chứng quay trở lại thì hãy sớm tìm đến bác sĩ.

5. Massage

Phương pháp này phù hợp nhất với tình trạng đau tai xuất phát từ vùng hàm hay răng, hoặc đi cùng với những cơn đau đầu do căng thẳng. Bạn có thể xoa bóp trực tiếp lên khu vực bị đau cũng như những cơ xung quanh. Nếu khu vực phía sau tai đau thì hãy thử xoa bóp các cơ ở vùng hàm và vùng cổ.

Massage cũng đem lại tác dụng giảm đau do nhiễm trùng tai:

• Xoa bóp theo chuyển động tròn đi xuống, áp dụng ngay sau tai và đi dần xuống cổ.
• Tiếp tục xoa bóp xuống dần và từ từ tiến về phía trước của tai.

Cách massage này sẽ giúp làm thoát nước thừa ra bên ngoài tai. Đồng thời được cho là có thể ngăn ngừa cơn đau trở nặng.

6. Sử dụng tỏi

Tỏi tử lâu đã là một loại vị thuốc giảm đau được sử dụng phổ biến trong y học dân gian. Một số nghiên cứu minh chứng rằng nó có đặc tính kháng khuẩn và có thể phát huy tác dụng chống nhiễm trùng rất tốt.

Tuy nhiên, bạn không nên sử dụng tỏi để thay thế cho kháng sinh mà bác sĩ đã chỉ định. Thay vào đó, chỉ nên dùng tỏi như một biện pháp kết hợp để hỗ trợ tăng tốc độ giảm đau.

Để ngăn ngừa nhiễm trùng tai, bạn có thể thử ăn một vài tép tỏi tươi mỗi ngày. Hoặc có thể sử dụng tỏi để làm nước nhỏ tai cũng có thể giúp giảm đau và ngăn ngừa nhiễm trùng trở nên tồi tệ hơn.

Chỉ cần sử dụng vài ba tép tỏi tươi và nấu trong hai muỗng canh dầu mè hoặc dầu mù tạt cho đến khi có màu nâu. Sau đó lọc để loại bỏ cặn bã và áp dụng 1 – 2 giọt cho mỗi bên tai trong ngày.

7. Sử dụng hành tây

Cũng giống như tỏi, hành tây là loại nguyên liệu có thể giúp giảm đau và chống nhiễm trùng. Tuy nhiên, nó cũng sẽ không thay thế được các biện pháp chăm sóc y tế.

Bạn có thể làm nóng hành tây trong lò vi sóng trong một vài phút. Sau đó lọc lấy phần nước và nhỏ vài giọt vào trong tai. Nên nằm yên trong 10 phút rồi để chất lỏng chảy ra khỏi tai.

8. Sử dụng sữa mẹ

Sữa mẹ từ lâu đã được biết đến với đặc tính kháng khuẩn rất tốt. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, sữa mẹ có thể làm thay đổi hoạt động của các loại vi khuẩn mà bé tiếp xúc.

Điều này cho thấy, phương pháp sử dụng sữa mẹ để chữa đau tai sẽ phù hợp nhất với đối tượng trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, một số thông tin cho rằng, sữa mẹ thậm chí còn giúp làm giảm triệu chứng ở cả người lớn. Có thể thử nhỏ một vài giọt sữa mẹ vào mỗi tai và lặp lại sau vài giờ khi thấy cần thiết.

Nói tóm lại, bạn nên đề cao cảnh giác khi những cơn đau tai xuất hiện. Bởi trong không ít trường hợp, nó chính là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng, nhất là khi đi kèm với nhiều triệu chứng khác. Tình trạng đau tai đôi khi có thể khắc phục bằng cách chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên, nhiều trường hợp phải điều trị theo toa thuốc từ bác sĩ, thậm chí là phải can thiệp phẫu thuật.

Có thể bạn quan tâm

• Cách chăm sóc trẻ bị viêm tai giữa từ A-Z
• Đau tai phải khi nuốt nước bọt là bị gì?