Bệnh mề đay trong đông y và các bài thuốc điều trị hiệu quả nhất

Các bài thuốc chữa mề đay bằng Đông y tập trung vào việc khắc phục nguyên nhân và triệu chứng gặp phải. Người bệnh có thể sử dụng các bài thuốc sắc phối hợp với thuốc ngâm rửa ngoài da để nhanh khắc phục bệnh.

Nguyên nhân gây bệnh mề đay theo quan niệm của Đông y

Nổi mề đay là hiện tượng nổi sẩn đỏ hoặc các nốt hồng ban có kích thước không đồng đều trên bề mặt da, gây ngứa ngáy dữ dội. Bệnh xảy ra khi cơ thể tiếp xúc với các yếu tố dị nguyên.

Trong Đông y, chứng mề đay có tên gọi là Phong chẩn khối hoặc Tẩm ma chẩn. Bệnh thường khỏi phát do không khí lạnh xâm nhập vào cơ thể. Các trường hợp tiếp xúc với môi trường có nhiệt độ cao cũng dẫn đến chứng phong nhiệt thúc đẩy bệnh mề đay bùng phát.

Nguyên nhân khác:

• Chức năng đào thải độc tố của gan, thận bị suy giảm khiến chất độc tích tụ nhiều trong cơ thể. Từ đó gây phản ứng dị ứng dưới da.
• Do vệ khí bất hòa, khả năng tuần hoàn máu kém, các yếu tố ngoại tà xâm nhập vào cơ thể uất tích ở bì phu khiến da bị nổi mẩn đỏ, ngứa ngáy khó chịu.
• Sức đề kháng suy giảm khiến vi khuẩn, virus dễ dàng tấn công vào cơ thể, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh mề đay phát triển.
• Môi trường sống bị ô nhiễm, nhiều hóa chất, bụi bẩn, khói thuốc lá.
• Chế độ dinh dưỡng không đảm bảo.
• Do cơ địa nhạy cảm quá mức với sự thay đổi của thời tiết hay thành phần protein có trong hải sản và một số thực phẩm khác.

Các dạng bệnh mề đay trong Đông y

Căn cứ vào nguyên nhân và triệu chứng, đông y chia bệnh mề đay thành các thể chính gồm:

• Thể phong nhiệt

Đây là một dạng nổi mề đay cấp tính thường gặp ở trẻ em. Bệnh có đặc trưng là những nốt chẩn đỏ tươi trên bề mặt da, gây cảm giác nóng rát và ngứa ngáy dữ dội. Dấu hiệu khác: Sốt hoặc không sốt, hay khát nước, sợ lạnh, niêm mạc họng sưng đỏ, lưỡi đóng rêu trắng hoặc vàng, táo bón…

• Thể phong hàn

Nổi mề đay thể phong hàn có các triệu chứng gồm: Da nổi sẩn màu trắng, ngứa nhiều, sắc lưỡi nhợt đóng rêu trắng, mạch phù . Khi gặp điều kiện lạnh, bệnh sẽ bùng phát nặng hơn và ngược lại.

• Thể huyết hư phong táo

Đây là dạng mề đay mãn tính, bệnh có tính chất kéo dài và hay tái phát. Triệu chứng gồm: Khô miệng, lưỡi đỏ, nóng ở lòng ban tay bàn chân, rêu lưỡi ít, ngứa da, trong người mệt mỏi, tính tình thay đổi thất thường, dễ nổi nóng, mạch đập yếu.

• Thể di thực

Bệnh mề đay thể di thực xảy ra khi bị dị ứng với thức ăn. Bên cạnh triệu chứng nổi sẩn ngứa, người bệnh còn có biểu hiện buồn nôn, ói mửa nhiều, đau bụng, ăn lâu tiêu, chán ăn, đầy hơi.

Các bài thuốc uống chữa bệnh mề đay bằng đông y

Bệnh nhân chủ yếu được dùng các bài thuốc uống để chữa mề đay bằng đông y. Việc điều trị sẽ dựa trên thể bệnh.

1. Điều trị mề đay thể phong nhiệt bằng Đông y

Phép chữa: Thanh nhiệt, sơ phong. Các dược liệu có tính mát sẽ được ưu tiên lựa chọn.

– Bài 1:

• Chuẩn bị: 10g lá đơn, 10g lộc cửu, 10g liên kiều, 10g địa hoàng, 10g bèo cái, 10g lá cây đại thanh (đại thanh diệp ), 10g ngưu bàng, 10g nhẫn đông, 6g phòng phong, 6g xác ve sầu (thuyền thoái), 6g kinh giới, 6g quốc lão.
• Cách dùng thuốc: Sắc tất cả trên lửa nhỏ với 500ml nước cho cạn còn 3 bát. Gạn nước sắc, chia đều uống vào các buổi sáng, trưa, tối mỗi ngày 1 thang.

– Bài 2:

• Chuẩn bị: 20g ngưu tâm thảo, 20g tầm tang, 20g nhẫn đông hoa, 12g bạch thược, 12g đỗ phụ, 12g sài hồ, 12g quốc lão, 16g thạch xương bồ, 16g tang ký sinh, 16g thương nhĩ (quả ké).
• Cách dùng thuốc: Sắc kỹ mỗi ngày 1 thang chia uống 2 – 3 lần.

– Bài 3:

• Chuẩn bị: 16g cát căn, 12g hoàng cầm, 16g bồ công anh, 12g liên kiều, 16g rau má, 12g chi tử, 16g hạ khô thảo, 12g nhẫn đông hoa, 16g kinh giới, 16g khúc khắc, 16g nam hoàng bá, 16g ké đầu ngựa.
• Cách dùng thuốc: Sắc thuốc vá uống tương tự như các bài trên để cải thiện các triệu chứng của bệnh mề đay.

2. Thuốc Đông y chữa mề đay thể phong hàn

Phép chữa: Khu phong, tán hàn. Dùng các dược liệu có tính ấm.

– Bài 1:

• Chuẩn bị: Quả ké đầu ngựa 
• Cách sử dụng: Ké đầu ngựa phơi khô, nghiền bột mịn. Mỗi lần lấy từ 1 – 2 gram bột thuốc hòa cùng nước đun sôi để nguội uống. Ngày dùng 3 lần cho đến khi mề đay khỏi hẳn.

– Bài 2: 

• Chuẩn bị: 8g đỗ nhược, 8g quế chi, 16g lá đơn tướng quân, 16g thương nhĩ tử, 16g ý dĩ, 12g đan sâm, 16g kinh giới tuệ, 12g phòng phong.
• Cách sử dụng: Tất cả các dược liệu ở trên đem rửa sạch, gộp chung thành một thang sắc với 600ml nước. Mỗi thang thuốc khi sắc xong, để còn hơi ấm ấm, chia uống đều đặn 3 lần mỗi ngày.

– Bài 3: 

• Chuẩn bị: 10g tía tô, 10g kinh giới, 6g ngọc thụ, 8g sinh khương, 15g hành củ
• Cách dùng thuốc: Sắc tất cả với 800ml nước cho cạn còn phân nửa. Chỗ thuốc thu được chia đều làm 2 phần uống vào buổi sáng và buổi chiều. Dùng khi bụng đang đói.

– Bài 4:

• Thành phần: 12g tiêu lốt, 16g xương bồ, 12g độc hoạt, 12g chiết căn, 16g thương nhĩ, 10g thiên niên kiện, 12g tế tân, 12g quốc lão, 8g quế, 12g nghiệt bì, 16g kinh giới. 
• Cách sử dụng: Sắc uống 1 thang mỗi ngày.

3. Chữa mề đay bằng Đông y cho thể huyết hư phong táo

Pháp chữa: tán phong, trừ tà, tư âm, nhuận huyết.

– Bài 1: 

• Chuẩn bị: 12g sơn dược, 9g mã đề nước, 12g sơn thù, 9g đan bì, 24g địa hoàng thán, 9g bạch linh.
• Cách dùng thuốc: Cho dược liệu vào cối giã nhuyễn, rây lấy bột mịn. Trộn bột thuốc chung với lượng mật ong vừa đủ vo thành viên hoàn nhỏ cất vào hũ dùng dần. Để trị mề đay, mỗi ngày uống 8 – 12g với nước muối nhạt. Ngày dùng 2 – 3 lần.

– Bài 2: 

• Chuẩn bị: 15g bồ công anh, 15g song hoa, 6g thổ hoắc hương, 6g quốc lão, 6g vỏ quýt (trần bì), 10g hoạt thạch, 6g hậu phác, 10g hoàng cầm, 10g phục linh bì, 10g thược dược, 10g bội lan.
• Cách sử dụng: Sắc thuốc uống mỗi ngày 1 thang, mỗi thang chia làm 3 lần dùng.

4. Chữa mề đay thể thực tích bằng Đông y

Bên cạnh việc sàng lọc và ngưng sử dụng các thực phẩm gây dị ứng, người bệnh có thể sử dụng bài thuốc Đông y dưới đây:

• Chuẩn bị: 10g địa phu tử, 15g bạch tiễn bì, 10g tiêu tân lang, 12g ngân hoa, 6g chỉ xác, 10g lúc mạch, 10g màng mề gà (kê nội kim), 10g cúc hoa, 10g bạch phục linh.
• Cách sử dụng: Sắc thuốc với 1/2 lít nước. Đun sôi kỹ khoảng 20 phút rồi gạn ra chia uống 3 lần mỗi ngày.

Thuốc đông y chữa bệnh mề đay dạng đắp rửa ngoài da

Bệnh mề đay gây ra nhiều triệu chứng khó chịu trên da. Để đẩy nhanh hiệu quả điều trị, đông y thường kết hợp thuốc uống với các bài thuốc ngâm rửa tại chỗ.

– Bài 1: 

• Chuẩn bị: Lá dâu, lá bơ tòng, cây ngũ sắc, lá nam dương sâm, lá kinh giới, lá cây cù đèn. Dùng lượng bằng nhau, mỗi thứ khoảng 1 nắm.
• Cách thực hiện: Tất cả thảo dược đã chuẩn bị cần rửa sạch. Sau đó đun sôi kỹ với 1 lít nước trong 10 phút. Gạn ra chậu, hòa thêm ít nước lạnh vào cho đủ tắm. Dùng cho các trường hợp bị nổi mề đay toàn thân hoặc bội nhiễm.

– Bài 2: 

• Chuẩn bị: 50g lôi công thảo (rau má), 50g lá gấc
• Cách thực hiện: Sau khi rửa sạch, đem cả hai giã chung với vài hạt muối biển. Đắp thuốc lên khu vực da bị nổi mề đay mỗi ngày 2 lần có tác dụng làm mát da, chống ngứa, giảm nổi sẩn. Áp dụng bài thuốc chữa mề đay bằng đông y này cho các trường hợp phát bệnh do nóng, có phạm vi da bị ảnh hưởng nhỏ.

– Bài 3:

• Chuẩn bị: Sinh khương (gừng tươi) 2 củ
• Cách dùng: Sinh khương giã nát, bỏ vào nồi nấu cùng 2 lít nước và 2 thìa muối ăn. Chờ cho nước nguội lấy rửa vùng da bị ngứa hoặc pha nước tắm nếu bị nổi mề đay toàn thân do lạnh.

Chữa mề đay bằng phương pháp châm cứu trong Đông y

Bên cạnh các bài thuốc từ thảo dược, đông y còn ứng dụng châm cứu vào trong điều trị bệnh mề đay mẩn ngứa. Liệu pháp này được chỉ định chủ yếu cho các trường hợp bị mề đay mãn tính để thúc đẩy lưu thông tuần hoàn máu, nuôi dưỡng khí huyết, sơ tán phong tà.

Các vị trí huyệt đạo được tác động bao gồm:

• Huyệt Túc tam lý
• Huyệt Tam âm giao
• Huyệt Đại chùy
• Huyệt Khúc trì

Quy trình châm cứu được thực hiện tại các phòng khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền hoặc tại nhà dưới sự trợ giúp của thầy thuốc có kinh nghiệm. Trước tiên, cần xác định và day ấn để làm nóng huyệt đạo. Sau đó, thầy thuốc tiến hành dùng kim châm đã được tiệt trùng châm vào huyệt đạo trong một khoảng thời gian nhất định. 

Bệnh nhân lưu ý tránh tự mình châm cứu tại nhà khi không có kinh nghiệm chuyên môn. Châm cứu không đúng cách hoặc không đảm bảo vệ sinh sẽ gây phản tác dụng, thậm chí dẫn đến tổn thương thần kinh và khiến da bị nhiễm trùng

Chữa mề đay bằng Đông y có hiệu quả không?

Các phương pháp trị mề đay trong Đông y chú trọng vào việc loại bỏ căn nguyên của bệnh và giải quyết các triệu chứng liên quan. Nếu phù hợp cơ địa thì sẽ cho hiệu quả tốt và lâu dài. Đặc biệt các bài thuốc đều sử dụng dược liệu 100% từ tự nhiên nên có độ an toàn cao, không gây kích ứng da.

Tuy nhiên thuốc Đông y không cho tác dụng ngay giống như thuốc tân dược. Bệnh nhân cần kiên trì áp dụng theo hướng dẫn của thầy thuốc.

Khi lựa chọn cách chữa mề đay bằng Đông y người bệnh cũng cần lưu ý:

• Không tự ý bốc thuốc về sắc uống. Thận trọng lựa chọn các cơ sở Đông y khám chữa bệnh uy tín để được thầy thuốc bắt mạch, chẩn đoán xác định rõ thể bệnh và dùng thuốc theo đơn.
• Trong một số trường hợp, thuốc Đông y có thể không mang lại hiệu quả như mong đợi do không phù hợp cơ địa. Nếu bệnh mề đay vẫn tiếp tục diễn tiến phức tạp, cần thông báo với thầy thuốc để điều chỉnh hướng chữa trị cho phù hợp hơn.
• Xác định và loại bỏ nguyên nhân gây bệnh. Tránh tiếp xúc với các yếu tố dị nguyên sẽ giúp nâng cao hiệu quả của thuốc Đông y, hạn chế nguy cơ tái phát bệnh mề đay.
• Phối hợp chặt chẽ giữa cách chữa mề đay bằng Đông y với các phương pháp chăm sóc da tại nhà như vệ sinh da thường xuyên, tránh để da đổ nhiều mồ hôi, ngưng sử dụng mỹ phẩm… Đồng thời, cố gắng uống nhiều nước, ăn nhiều rau xanh, trái cây để thải độc, làm tăng sức đề kháng cho da và thúc đẩy các vết mề đay nhanh lặn. 
• Trường hợp có biểu hiện bị sốc phản vệ như khó thở, choáng váng, ngất xỉu, sưng môi miệng nếu áp dụng cách chữa mề đay bằng Đông y sẽ không thể kiểm soát được bệnh. Bệnh nhân nên tìm đến các cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu, tránh để kéo dài gây suy hô hấp và có thể dẫn đến tử vong.

Mọi băn khoăn về phương pháp điều trị bệnh mề đay trong Đông y, người bệnh và bạn đọc quan tâm vui lòng liên hệ với Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc. Hoặc chia sẻ vấn đề gặp phải với bác sĩ Nguyễn Lệ Quyên – Trưởng khoa Da liễu Trung tâm Thuốc dân tộc để được tư vấn chi tiết.

Bạn nên tìm hiểu thêm

• Tiêu ban Giải độc thang – Giải pháp “vàng” cho bệnh nhân mề đay mẩn ngứa
• 20 cách trị nổi mề đay tại nhà đơn giản, nhanh chóng