Bệnh Gan Nhiễm Mỡ Không Do Rượu và Cách Điều Trị

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu ảnh hưởng chủ yếu đến các đối tượng bị tiểu đường tuýp 2, rối loạn mỡ máu hay người béo phì. Bên cạnh việc sử dụng thuốc điều trị, người bệnh cần tuân thủ một chế độ ăn khoa học kết hợp tập thể dục và kiểm soát cân nặng để nhanh chóng đào thải được lượng mỡ tích tụ trong gan. 

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu là gì?

Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) là hiện tượng lượng mỡ tích tụ vượt quá 10% trọng lượng của gan mà nguyên nhân gây bệnh không phải do rượu. Bệnh được thể hiện thông qua các đặc điểm như sau:

• Trên mô hoặc hoặc trên các xét nghiệm hình ảnh có gan nhiễm mỡ
• Người bệnh thường bị béo phì, rối loạn mỡ máu hoặc bị tiểu đường tuýp 2.

Ngoài ra, các bác sĩ thường không tìm thấy các nguyên nhân bệnh thứ phát khác ở người bị gan nhiễm mỡ không do rượu như:

• Lạm dụng rượu bia
• Viêm gan C
• Bệnh Wilson
• Loạn dưỡng mỡ
• Ăn uống không đầy đủ, thiếu chất dinh dưỡng
•  Sử dụng một số loại thuốc Tây, chẳng hạn như Amiodarone hay Methotrexate
• Gan nhiễm mỡ cấp ở bà bầu
• Khuyến khuyết bẩm sinh về chuyển hóa.

Xem thêm: Các nguyên nhân gây gan nhiễm mỡ phổ biến và cách phòng ngừa

Các đối tượng dễ bị gan nhiễm mỡ không do rượu

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu chủ yếu ảnh hưởng đến người đang gặp các vấn đề về sức khỏe dưới đây:

• Béo phì, dư thừa trọng lượng cơ thể được xác định là nguyên nhân gây gan nhiễm mỡ không do rượu phổ biến nhất.
• Bệnh tiểu đường tuýp 2: Một số nghiên cứu đã chỉ ra, khoảng 1/3 – 2/3 các trường hợp bị tiểu đường tuýp 2 phát sinh bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
• Rối loạn mỡ máu: Tình trạng này được thể hiện thông qua các chỉ số như Triglycerid máu cao hay HDL cholesterol máu thấp. Khoảng 59% bệnh nhân bị rối loạn mỡ máu được phát hiện có mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
• Hội chứng chuyển hóa
• Bệnh buồng trứng đa nang
• Suy giáp
• Hội chứng ngưng thở khi ngủ
• Suy tuyến yên
• Suy tuyến sinh dục
• Cắt tá tràng tụy.

Thống kê cho thấy, số lượng bệnh nhân mắc gan nhiễm mỡ không do rượu là nam giới cao gấp 2 lần so với nữ. Tỷ lệ mắc bệnh có khuynh hướng tăng cao theo tuổi tác, càng lớn tuổi thì nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ không do rượu càng cao. Ngoài ra, yếu tố sắc tộc cũng chi phối đến nguy cơ mắc bệnh do có sự khác nhau về gen.

Quá trình phát triển của gan nhiễm mỡ không do rượu

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu bắt đầu bằng sự tích tụ quá mức của các tế bào mỡ trong gan nhưng chưa có hiện tượng xơ hóa hay sưng viêm gan. Các mô mỡ được tạo thành từ nhiều phân tử mỡ (triglycerid) tích tụ lại bên trong các túi nhỏ nằm rải rác trong tế bào gan.

Bình thường, lượng mỡ trong gan chiếm tỷ lệ rất thấp, chỉ khoảng 2 – 4% trọng lượng của gan. Khi lượng mỡ vượt quá 5% trọng lượng gan thì được xác định là gan nhiễm mỡ. 

Ở giai đoạn nhẹ, gan nhiễm mỡ không do rượu khá lành tính, chưa gây ra tổn thương đáng kể trong gan. Tuy nhiên, nếu bệnh không được kiểm soát tốt có thể tiến triển thành viêm gan nhiễm mỡ. Biến chứng này xảy ra trên 12 – 40% ca bệnh và có thể gây tổn thương cho các tế bào gan và dẫn đến tình trạng xơ gan mất bù.

Xơ gan mất bù chính là giai đoạn nặng nhất và cũng là một biến chứng nghiêm trọng của gan nhiễm mỡ không do rượu. Cuối cùng, khoảng 7% các trường hợp bị xơ gan có thể phát triển thành ung thư gan.

Triệu chứng gan nhiễm mỡ không do rượu

Hầu hết các trường hợp bị gan nhiễm mỡ không do rượu thường không có triệu chứng trong giai đoạn đầu. Bệnh thường được phát hiện một cách tình cờ trong những lần khám sức khỏe định kỳ hay siêu âm bụng chẩn đoán một vấn đề khác. 

Bước vào giai đoạn tiến triển mạnh, bệnh có thể gây ra một số dấu hiệu như:

• Mệt mỏi
• Suy nhược cơ thể
• Tức nặng hoặc đau ở vùng hạ sườn phải
• Chán ăn
• Ăn không ngon
• Buồn nôn
• Đau bụng
• Gan to kín đáo
• Men gan cùng phosphatase kiềm tăng ở mức độ vừa phải

Ngoài ra, tùy theo bệnh lý đi kèm là nguyên nhân gây gan nhiễm mỡ và người bệnh còn có thêm các triệu chứng đặc trưng của căn bệnh đó. Cần theo dõi và nắm rõ các dấu hiệu lâm sàng để làm căn cứ cho quá trình sàng lọc chẩn đoán bệnh.

Xem thêm: Dấu Hiệu Gan Nhiễm Mỡ Độ 1 – Nhận biết sớm, dễ điều trị

Gan nhiễm mỡ không do rượu có nguy hiểm không?

Gan nhiễm mỡ không do rượu là bệnh lý cảnh báo nhiều vấn đề về sức khỏe. Căn bệnh này nếu không được kiểm soát tốt khiến lượng mỡ tích tụ trong gan ngày càng nhiều và gây tổn thương kéo dài cho các tế bào gan khỏe mạnh, từ đó dẫn đến nhiều biến chứng như:

• Tăng men gan:

Tăng men gan là biến chứng thường gặp ở người bị gan nhiễm mỡ không do rượu. Người bị men gan cao thường có các dấu hiệu như chán ăn, buồn nôn, cơ thể mệt mỏi, nổi mẩn ngứa, đau hạ sườn phải…

• Xơ gan:

Các tế bào gan bị tổn thương trong thời gian dài và không có khả năng hồi phục dẫn đến xơ hóa. Biến chứng xơ gan không do rượu thường xuất hiện khi lượng mỡ vượt quá 30% trọng lượng của gan.

Trường hợp nặng có thể gây xơ gan cổ trướng, xơ gan mất bù, chức năng gan không thể phục hồi.

• Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu:

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu kéo dài cũng có thể gây tổn thương, sưng viêm cho các mô khỏe mạnh trong gan. Hầu hết các trường hợp bị viêm gan nhiễm mỡ không do rượu đều không nhận thấy triệu chứng rõ ràng.

Một số bệnh nhân có cảm giác mệt mỏi, khó chịu trong người hoặc tức vùng bụng bên hạ sườn phải. Khoảng 75% bệnh nhân có biểu hiện gan to.

• Ung thư gan:

Biến chứng ung thư gan thường phát triển sau khi bị xơ gan, viêm gan kéo dài do ảnh hưởng của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Người bệnh cần đề phòng khi nhận thấy các dấu hiệu như đau nhiều, chướng bụng, vàng da và mắt, ăn uống kém, giảm cân nhanh, cơ thể gầy yếu…

Bệnh nhân ung thư gan cần phẫu thuật, hóa trị hay xạ trị để kéo dài sự sống.

Chẩn đoán gan nhiễm mỡ không do rượu

Nhiều kỹ thuật được áp dụng để chẩn đoán bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng, khai thác tiền sử và các dấu hiệu người bệnh đang gặp phải để đưa ra những chẩn đoán ban đầu về bệnh.

Ngoài ra, một số xét nghiệm cận lâm sàng có thể được thực hiện nhằm mục đích đánh giá tình trạng gan nhiễm mỡ và các biến chứng gặp phải.

• Siêu âm bụng: Phương pháp này có thể giúp phát hiện được tình trạng gan nhiễm mỡ, sự xuất hiện của khối u hay những thay đổi bất thường trong cấu trúc gan. Chính vì vậy, siêu âm bụng được chỉ định để chẩn đoán gan nhiễm mỡ không do rượu cho hầu hết các trường hợp có dấu hiệu nghi ngờ.
• Controlled attenuation parameter (CAP): Kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh này có thể giúp xác định mức độ nhiễm mỡ trong gan.
• Kiểm tra các chỉ số đánh giá tình trạng gan nhiễm mỡ: Bao gồm SteatoTest , FLI hay NAFLD liver fat score.

Chẩn đoán, đánh giá các biến chứng:

– Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu: 

Tình trạng viêm gan nhiễm mỡ không do rượu thường được phát hiện thông qua dấu hiệu lâm sàng kết hợp với các kỹ thuật chẩn đoán như:

• Xét nghiệm hóa sinh
• Sinh thiết gan
• Chẩn đoán hình ảnh thường không được chỉ định bởi kỹ thuật này không thể giúp phân biệt được tình trạng viêm gan nhiễm mỡ không do rượu với bệnh gan nhiễm mỡ đơn thuần.

– Xơ gan:

• Đánh giá mức độ xơ gan dựa trên các thang điểm NFS, ELF, FibroTest. Trong đó, NFS có thể giúp phân biệt được mức độ nặng nhẹ của xơ hóa gan.
• Đo độ đàn hồi của gan. Đây là một kỹ thuật chẩn đoán không xâm lấn được áp dụng cho các đối tượng có nguy cơ thấp bị xơ gan nặng.
• Theo dõi diễn tiến của tình trạng xơ hóa trong gan.

Tham khảo thêm: Siêu Âm Gan Nhiễm Mỡ và Lưu Ý Khi Thực Hiện 

Cách điều trị gan nhiễm mỡ không do rượu

Các trường hợp bị gan nhiễm mỡ đơn thuần và không có xơ gan thường không cần phải điều trị bằng thuốc. Người bệnh được khuyến cáo nên thay đổi chế độ ăn uống cho phù hợp, đồng thời tăng cường rèn luyện thể chất để đào thải mỡ dư thừa trong gan một cách tự nhiên, tăng cường chức năng hoạt động của gan.

Nếu bị gan nhiễm mỡ do rượu, quá trình điều trị chủ yếu nhắm vào việc khắc phục nguyên nhân gây bệnh, làm giảm triệu chứng và ngăn chặn biến chứng. Dưới đây là các giải pháp đang được lựa chọn:

Giảm cân

Các đối tượng bị gan nhiễm mỡ không do rượu có liên quan đến béo phì cần đề ra mục tiêu giảm từ 7 – 10% trọng lượng cơ thể. Bên cạnh đó, kết hợp sử dụng thuốc hay thực phẩm chức năng hạ men gan, cải thiện mô học gan.

Tập thể dục

Tăng cường các hoạt động thể chất không chỉ giúp kiểm soát tốt trọng lượng cơ thể, hỗ trợ giảm cân, giảm căng thẳng mà còn góp phần tiêu hủy mỡ tích tụ trong gan, hỗ trợ điều trị gan nhiễm mỡ không do rượu.

Tùy thuộc vào sở thích cá nhân, thể trạng và điều kiện thời gian mà người bệnh có thể lựa chọn một hoạt động phù hợp. Tránh tập luyện quá sức.

Duy trì chế độ dinh dưỡng khoa học

Người bị gan nhiễm mỡ không do rượu được khuyến cáo nên hạn chế năng lượng bổ sung và loại bỏ các thực phẩm gây hại cho gan ra khỏi thực đơn.

• Tránh sử dụng các thực phẩm chế biến sẵn, đồ hộp, xúc xích, thức ăn nhanh, đồ chiên rán, mỡ động vật (trừ mỡ cá), các món cay nóng, đồ ngọt, nội tạng hay da động vật.
• Kiêng sử dụng các chất kích thích như bia, rượu, thuốc lá
• Sử dụng dầu thực vật để chế biến món ăn, trừ dầu dừa
• Mỗi bữa ăn của người bị gan nhiễm mỡ không do rượu nên có ít nhất 200g trái cây chín và 300g rau xanh.
• Tăng cường các thực phẩm có khả năng đào thải mỡ và các chất độc cho gan như: Các loại đậu, cần tây, rau má, cà chua, táo, trái cây có múi, rau ngót, trà xanh…

Xem chi tiết: Gan Nhiễm Mỡ Nên Ăn Gì, Kiêng Gì Tốt? Thực Đơn Chuẩn

Sử dụng thuốc điều trị gan nhiễm mỡ không do rượu

Các trường hợp bị gan nhiễm mỡ nặng hoặc có biến chứng xơ hóa gan đáng kể sẽ được bác sĩ kê đơn thuốc điều trị. Thuốc được sử dụng nhằm mục đích giảm lượng mỡ tích tụ trong gan, ngăn chặn quá trình xơ hóa gan.

Bên cạnh đó, các bệnh nhân bị đái tháo đường, men gan cao trong thời gian dài hoặc có hội chứng rối loạn chuyển hóa cũng được khuyến cáo nên sử dụng thuốc nhằm kiểm soát tốt bệnh.

Ngoài việc tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ, người mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu cần tái khám, theo dõi định kỳ để theo dõi tiến triển của bệnh và được bác sĩ tư vấn hướng điều trị phù hợp.

Có thể bạn quan tâm

• 12 cách trị bệnh gan nhiễm mỡ tại nhà hiệu quả nhất
• Top 10 Thuốc Chữa Gan Nhiễm Mỡ Phổ Biến Hiện Nay