Nấm candida miệng là gì? Dấu hiệu và cách điều trị

Nấm candida miệng là một dạng nhiễm trùng có điểm đặc trưng là sự xuất hiện của các tổn thương màu trắng kem ở bất kỳ vị trí nào trong khoang miệng. Người bệnh có thể gặp khó khăn khi nhai nuốt thức ăn, nghiêm trọng hơn còn có dấu hiệu đau và chảy máu ở khu vực tổn thương khi bị ma sát mạnh. Sử dụng thuốc kháng nấm kết hợp với các mẹo tự nhiên chính là phương pháp đang được áp dụng để điều trị nấm candida miệng.

Nấm candida miệng là gì?

Nhiễm nấm candida miệng là tình trạng nhiễm trùng, tổn thương tại một hay nhiều vị trí trong khoang miệng do vi nấm Candida gây ra. Loại nấm này có thể xâm nhập vào cơ thể và phát triển mạnh khi sức đề kháng bị suy giảm. Chúng tấn công vào lưỡi, niêm mạc hai bên má, nướu hay vòm miệng và gây ra những mảng tổn thương màu trắng.

Bất cứ ai cũng có thể bị nấm candida miệng, trẻ sơ sinh cũng không ngoại lệ. Nếu không được kiểm soát tốt, nấm candida có thể phát triển nhanh về số lượng gây nhiễm trùng cho toàn bộ khoang miệng. Trường hợp bị nặng, nhiễm trùng có thể lan xuống đường ruột hoặc lây lan ra toàn thân khiến người bệnh chịu ảnh hưởng nặng nề về sức khỏe.

Xem thêm: Trẻ bị mảng trắng trong miệng – Nguy hiểm nên gặp bác sĩ ngay

Nguyên nhân gây nấm candida miệng

Một cá nhân có thể bị nhiễm trùng nấm candida miệng vì một trong những nguyên nhân thông thường hoặc do ảnh hưởng của một số vấn đề về y tế. Cụ thể như sau:

– Các nguyên nhân thông thường:

• Tác dụng phụ của thuốc: Sử dụng thuốc kháng sinh hay hít thuốc corticosteroid với liều cao hoặc dùng liên tục trong một thời gian dài có thể gây mất cân bằng hệ vi sinh vật trong khoang miệng. Điều này có thể tạo điều kiện thuận lợi cho vi nấm phát triển.
• Suy giảm hệ miễn dịch: Người ốm yếu, sức đề kháng suy giảm nên không có khả năng tự phòng vệ khi bị nấm candida tấn công. Chúng có thể phát triển nhanh chóng về số lượng và gây nhiễm trùng miệng.
• Hút thuốc lá: Các chất độc trong khói thuốc lá không chỉ làm tăng nguy cơ mắc ung thư mà còn được xác định là một trong những yếu tố nguy cơ của bệnh nấm candida miệng.
• Vệ sinh răng miệng kém: Việc không chú trọng vệ sinh răng miệng, không đánh răng thường xuyên sẽ tạo ra môi trường lý tưởng cho nấm, vi khuẩn cùng các tác nhân gây bệnh phát triển.
• Gắn răng giả: Bệnh nấm candida ở miệng cũng ảnh hưởng đến không ít các trường hợp đeo răng giả.
• Khô miệng: Niêm mạc miệng thường xuyên bị khô, ít tiết nước bọt thường dễ bị nhiễm nấm candida.

– Nguyên nhân bệnh lý:

Nhiễm trùng nấm candida miệng có thể khởi phát sau khi bạn mắc các bệnh lý sau:

• Nhiễm nấm candida âm đạo: Phụ nữ bị nhiễm nấm candida âm đạo có thể lây nhiễm mầm bệnh cho con trong quá trình sinh thường. Đây chính là nguyên nhân gây nấm candida miệng ở trẻ sơ sinh.
• Bệnh tiểu đường: Ở những người mắc bệnh tiểu đường, hàm lượng đường trong nước bọt thường khá cao. Khi nước bọt được tiết ra khoang miệng, chất ngọt sẽ trở thức ăn lý tưởng cho nấm candida phát triển.
• Nhiễm HIV/AIDS: Virus HIV khiến khả năng miễn dịch của cơ thể bị suy giảm trầm trọng. Người bệnh dễ bị nhiễm trùng nấm candida miệng hơn do thiếu hụt miễn dịch. Trong một số trường hợp nhiễm nấm miệng cũng là dấu hiệu cảnh báo ban đầu cho các trường hợp bị nhiễm HIV/AIDS.
• Ung thư: Sự tấn công của các tế bào ung thư cùng các phương pháp được áp dụng trong điều trị bệnh, chẳng hạn như xạ trị, hóa trị đều có thể khiến bệnh nhân bị suy giảm hệ miễn dịch, từ đó làm tăng nguy cơ bị nhiễm nấm candida miệng.

Dấu hiệu nấm candida miệng

Khi mới tấn công vào trong khoang miệng, nấm candida có thể phát triển một cách từ từ hoặc ồ ạt gây nhiễm trùng miệng. Bệnh có thể kéo dài trong nhiều ngày, thậm chí là nhiều tháng liền. Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng nhiễm nấm candida miệng tùy thuộc vào nguyên nhân cũng như thời điểm phát hiện bệnh.

 Bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng sau:

• Xuất hiện các mảng có màu trắng kem trên bề mặt tổn thương. Hiện tượng này có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trong khoang miệng, tùy thuộc vào nơi bị nấm tấn công. Chẳng hạn như mặt trên lưỡi, hai bên má, vòm miệng, lợi. Đôi khi các mảng trắng còn được tìm thấy ở cả amidan.
• Tổn thương do nấm candida gây ra trông khá giống với miếng pho mát
• Vùng tổn thương có biểu hiện viêm đỏ, dễ chảy máu khi ăn các thức ăn cứng hoặc chà sát
• Bệnh nhân có cảm giác đau nhức khó chịu trong miệng
• Gặp khó khăn khi nhai nuốt thức ăn
• Có dấu hiệu nứt, đỏ ở khoa miệng. Triệu chứng này thường gặp ở những bệnh nhân đeo răng giả.
• Bệnh nhân luôn có cảm giác như đang ngậm bông trong miệng
• Giảm vị giác, ăn uống không ngon miệng
• Mất vị giác.

Không chỉ người lớn mà trẻ sơ sinh cũng có thể bị nấm candida miệng, thường là do bị lây từ mẹ trong quá trình sinh nở do người mẹ bị nhiễm mầm bệnh trong âm đạo. Bên cạnh các triệu chứng trên, mẹ cần chú ý đề phòng với căn bệnh này nếu thấy trẻ thường xuyên quấy khó, bỏ bú hoặc gặp khó khăn khi bú sữa, ăn cháo.

Khi trẻ sơ sinh bị nhiễm bệnh, mầm bệnh có thể lây truyền từ miệng bé qua bầu ngực của mẹ. Nấm candida có thể gây tổn thương cho vú mẹ dẫn đến một số triệu chứng như: Nứt, ngứa, sưng đỏ núm vú bất thường, đau vú khi cho trẻ bú, vùng da xanh quanh núm vú có biểu hiện bong tróc.

Khi nào bạn nên đi khám bác sĩ?

Nấm candida miệng có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho khoang miệng và lan rộng nếu không được phát hiện sớm. Chính vì vậy, ngay khi miệng xuất hiện các mảng màu trắng hoặc có bất kì dấu hiệu nào nghi ngờ bị nhiễm nấm, bạn nên đi khám bác sĩ ngay để được điều trị kịp thời.

Tác hại của nấm candida miệng

Bệnh nhiễm nấm candida miệng nếu được kiểm soát tốt sẽ không đáng lo ngại. Mặc dù vậy, bạn cũng không nên chủ quan bởi nếu không được điều trị sớm nhiễm trùng nấm có thể lan rộng từ miệng xuống dưới thực quản và đường ruột. Nhiễm nấm candida xảy ra ở đường tiêu hóa không chỉ khiến bạn gặp khó khăn khi nuốt thức ăn mà còn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng tiêu hóa.

Đặc biệt, nếu bạn có hệ miễn dịch yếu hoặc bị nấm miệng trong thời gian điều trị các bệnh lý như ung thư, HIV/AIDS, nhiễm trùng nấm candida có thể lan rộng ra toàn thân và kéo theo một số biến chứng nghiêm trọng khác.

Nấm candida miệng được chẩn đoán bằng cách nào?

Bệnh nấm candida miệng thường được chẩn đoán thông qua các dấu hiệu lâm sàng. Để chắc chắn hơn, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện thêm một số xét nghiệm nhằm xác định sự hiện diện của nấm.

Trước tiên, bác sĩ sẽ kiểm tra khoang miệng của bạn, ghi nhận các tổn thương và dấu hiệu tại chỗ. Bạn cũng được đề nghị trả lời một số câu hỏi có liên quan như:

• Các triệu chứng bệnh bắt đầu xuất hiện từ khi nào? Bao lâu rồi?
• Khả năng nhai nuốt thức ăn?
• Tiền sử mắc bệnh
• Bạn có đang sử dụng loại thuốc tây nào không?…

Sau đó, bác sĩ tiến hành lấy mẫu bệnh phẩm ở khu vực tổn thương đem vào phòng thí nghiệm. Quan sát dưới kính hiển vi có thể thấy được hình ảnh của nấm candida. 

Trường hợp bị nhiễm nấm candida miệng nặng, bác sĩ có thể đề nghị thực hiện thêm một số xét nghiệm hình ảnh khác để sàng lọc tổn thương bên trong thực quản, dạ dày. Bao gồm:

• Nội soi dạ dày, thực quản bằng ống mềm
• Chụp X-quang thực quản

Cách điều trị nấm candida miệng

Những sự lựa chọn trong điều trị bệnh nhiễm trùng nấm candida miệng bao gồm:

1. Chữa nấm candida miệng tại nhà bằng mẹo tự nhiên

Trong dân gian có nhiều mẹo trị nấm candida miệng từ các nguyên liệu thiên nhiên. Chúng có thể giúp hỗ trợ tiêu diệt nấm, làm giảm triệu chứng bệnh và kích thích tái tạo tổn thương ở vùng bị nhiễm nấm candida. Điều này có thể giúp giảm thiểu sự lệ thuộc vào các loại thuốc tây có hại.

Bạn có thể tham khảo một số cách dưới đây và cân nhắc áp dụng để khắc phục bệnh tại nhà. Tuy nhiên, luôn luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thực hiện để đảm bảo lựa chọn được một mẹo an toàn và cho hiệu quả thật sự, đồng thời ngăn ngừa được phản ứng tương tác ngoài ý muốn với thuốc bác sĩ kê đơn.

– Ăn tỏi:

Thành phần của tỏi có chứa nhiều lưu huỳnh, đặc biệt là các hoạt chất allicin hay alliin. Chúng có đặc tính kháng sinh thực vật, khi được  hấp thu sẽ hoạt động mạnh mẽ trong việc tiêu diệt vi nấm candida gây bệnh tưa miệng. Bạn nên sử dụng tỏi tươi thay vì bột tỏi.

Hãy thêm 4 – 5 tép tỏi tươi vào chế độ ăn hàng ngày, tốt nhất là nhai sống trực tiếp. Nếu lo lắng mùi hăng của tỏi khiến hơi thở phát sinh mùi hôi khó chịu, hãy dùng tỏi nấu chín hoặc uống 2 – 3 tách trà tỏi mỗi ngày.

– Súc miệng với dầu dừa:

Dầu dừa chứa chất béo lành mạnh có khả năng ức chế nấm candida gây nhiễm trùng ở khoang miệng, thanh lọc độc tố do nấm tạo ra, làm dịu kích ứng , đồng thời đẩy nhanh tốc độ tái tạo tổn thương . Bạn có thể dùng dầu dừa súc miệng mỗi ngày để tạm thời giảm nhẹ các triệu chứng khó chịu cho nấm candida gây ra.

Cách thực hiện:

• Đầu tiên hãy đánh răng cho sạch sẽ
• Bỏ 1 muỗng dầu vào trong miệng ngậm khoảng 5 – 10 phút
• Súc nhẹ để dầu có thể tiếp xúc với mọi ngóc ngách trong khoang miệng, bao gồm cả mặt dưới lưỡi, lợi và cả trên vòm miệng
• Cuối cùng nhổ dầu ra và lấy nước muối pha loãng súc lại cho sạch
• Duy trì áp dụng cách trị nấm candida miệng bằng dầu dừa trong 5 ngày liên tục. Thời điểm tốt nhất để súc miệng là khi bụng đang rỗng vào buổi sáng và buổi tối trước lúc lên giường ngủ

Ngoài dầu dừa, bạn có thể thay thế bằng dầu ô liu cũng cho hiệu quả tương tự. 

– Cách chữa nấm candida miệng tại nhà bằng tinh dầu tràm trà:

Nghiên cứu cho thấy, tinh dầu tràm trà có khả năng ức chế tốt đối với các loại vi nấm, vi khuẩn gây bệnh. Chính vì vậy mà nguyên liệu này cũng được dân gian tin dùng làm thuốc trị nấm candida miệng.

Cách sử dụng:

• Vệ sinh răng miệng sạch sẽ
• Lấy 1 – 2 giọt tinh dầu tràm trà pha loãng với nước theo tỷ lệ 1:1
• Dùng tăm bông thấm hỗn hợp vừa tạo thoa vào vùng niêm mạc miệng bị tổn thương
• Để khoảng 15 – 20 phút rồi mới súc miệng lại với nước muối

– Sử dụng giấm tạo diệt nấm candida miệng

Chứa nhiều axit được sản sinh trong quá trình lên men tự nhiên, giấm táo có khả năng sát trùng, diệt nấm candida và cải thiện các triệu chứng khó chịu trong khoang miệng.

Ở dạng nguyên chất, giấm táo có nồng độ axit khá đậm đặc. Bạn nên pha loãng giấm táo với nước đun sôi để nguội trước khi sử dụng. Có thể dùng súc miệng hay uống đều được.

Cách sử dụng:

• Súc miệng bằng giấm táo: Pha loãng một ít giấm táo với nước theo tỷ lệ 1:1. Dùng hỗn hợp này súc miệng khoảng 3 – 5 phút rồi nhổ ra. Tráng miệng lại bằng nước sạch.
• Uống giấm táo: Lấy 1 muỗng giấm táo pha chung với 240 ml nước. Uống trước khi ăn giúp tiêu diệt nấm candida trong miệng và trong đường ruột.

– Súc miệng bằng nước muối ấm:

Nước muối ấm có tác dụng tích cực trong việc sát trùng, giảm ngứa, ức chế sự sinh sôi của nấm candida. Bạn có thể pha nước muối ấm để súc miệng mỗi ngày nhằm ngăn chặn không cho nhiễm trùng lan rộng.

Cách thực hiện:

• Lấy 1/2 thìa cà phê muối ăn đem hòa chung với 240 ml nước ấm
• Dùng thìa khuấy cho muối tan hoàn hoàn
• Dùng súc miệng 2 – 3 lần trong ngày

– Bài thuốc từ lá trầu không

Trong lá trầu không chứa các hoạt chất kháng sinh có tác dụng diệt khuẩn, kháng nấm tự nhiên. Nó giúp hỗ trợ tiêu diệt nấm candida trong khoang miệng, làm nhanh lành các tổn thương do nấm gây ra.

Cách sử dụng:

• Hái 1 nắm lá trầu đem rửa sạch. Sử dụng lá bánh tẻ sẽ thu được các chất có nồng độ hoạt tính cao nhất
• Bỏ lá trầu vào nồi nấu chung với 1 lít nước
• Đun sôi trong 10 phút là được
• Dùng nước vừa nấu ngậm và súc miệng 2- 3 lần trong ngày

2. Điều trị nấm candida miệng bằng thuốc Tây

Để điều trị nấm candida ở miệng, bác sĩ có thể kê đơn các thuốc kháng nấm. Bao gồm một số loại thông dụng như:

• Miconazole
• Clotrimazole
• Nystatin

Các thuốc trên được sử dụng để điều trị nấm candida miệng ở mức độ nhẹ đến trung bình. Thuốc có thể được bào chế dưới dạng viên ngậm hay thuốc uống. Thời gian điều trị thường kéo dài trong khoảng 7 – 14 ngày tùy theo mức độ bệnh. 

Trong trường hợp bị nhiễm trùng nấm candida ở miệng nghiêm trọng, bác sĩ có thể thay thế các thuốc trên bằng Fluconazole hay Amphotericin B. Thuốc được sử dụng theo đường uống và có tác dụng toàn thân.

Trong một số trường hợp, bệnh nhân có thể được đề nghị dùng Itraconazole. Loại thuốc chống nấm này thích hợp cho những đối tượng bị nhiễm HIV hoặc người không đáp ứng được với các loại thuốc điều trị khác.

3. Điều trị nấm candida miệng cho trẻ sơ sinh và phụ nữ đang cho con bú

Nếu trẻ sơ sinh có nấm miệng thì nguy cơ mẹ bị nhiễm nấm vú là rất cao. Bác sĩ có thể đề nghị tiến hành điều trị song song cho cả người mẹ để phòng tránh tái nhiễm bệnh.

Các thuốc kháng nấm nhẹ sẽ được kê đơn để điều trị nấm candida miệng cho bé. Đối với mẹ, vác sĩ có thể kê đơn thuốc chống nấm dạng kem dùng bôi ngoài vú.

Trường hợp trẻ bị bệnh uống sữa ngoài bằng bình, mẹ cần pha loãng giấm với nước theo tỷ lệ 1:1 để rửa núm vú, sau đó phơi khô nhằm ngăn chặn không cho nấm candida có cơ hội phát triển. Hoạt động này cũng được tiến hành tương tự đối với các bộ phận của máy hút sữa nếu có sử dụng.

Cách phòng ngừa nấm candida miệng

Nhiễm nấm candida miệng có thể được phòng ngừa với các biện pháp dưới đây:

• Giữ vệ sinh răng miệng sạch sẽ. Mỗi ngày bạn nên đánh răng ít nhất là 2 lần để ngăn không cho nấm và vi khuẩn có cơ hội phát triển
• Thường xuyên thay đổi bàn chải đánh răng, nhất là trong và sau khi đã điều trị nấm miệng thành công. Điều này có thể giúp ngăn ngừa nấm candida tấn công trở lại. Ngoài ra, tuyệt đối không được dùng chung bàn chải đánh răng với người khác.
• Hạn chế lạm dụng các loại thuốc xịt hay nước súc miệng bởi các thành phần của chúng có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh vật trong miệng.
• Tạo thói quen súc miệng thường xuyên với nước muối ấm
• Có biện pháp điều trị, kiểm soát tốt các vấn đề về sức khỏe như tiểu đường, nhiễm HIV hay các bệnh lý khác gây suy giảm hệ miễn dịch.
• Uống nhiều nước, không để miệng bị khô
• Cải thiện sức đề kháng cho cơ thể bằng cách tập thể dục, thể thao thường xuyên và có chế độ dinh dưỡng đầy đủ. Hạn chế sử dụng đường và các món ngọt.
• Nếu bạn đang hút thuốc lá, hãy tìm cách cai sớm
• Thăm khám nha khoa định kỳ, đặc biệt là các trường hợp có đeo răng giả bởi đây là nhóm đối tượng có nguy cơ bị nhiễm nấm candida miệng khá cao.

Có thể bạn quan tâm:

• 10 Cách điều trị nấm Candida tại nhà đơn giản, hiệu quả
• Nấm candida theo đông y và các bài thuốc chữa trị