Bệnh thoát vị đĩa đệm có nguy hiểm không: Chuyên gia Đông y giải đáp sâu sắc

Thoát vị đĩa đệm là một trong những căn bệnh xương khớp thường gặp hiện nay, đặc biệt ở những người lao động nặng, dân văn phòng ngồi nhiều hoặc người lớn tuổi. Nhiều bà con vẫn còn băn khoăn: bệnh thoát vị đĩa đệm có nguy hiểm không, liệu có để lại biến chứng gì nghiêm trọng? Với góc nhìn của y học cổ truyền, bài viết dưới đây sẽ giúp bà con hiểu rõ hơn về mức độ nguy hiểm, các dấu hiệu cảnh báo sớm và vai trò của việc điều trị đúng cách để phòng ngừa hậu quả không mong muốn.

Thoát vị đĩa đệm là gì và có thể nguy hiểm như thế nào?

Theo y học hiện đại, đĩa đệm là bộ phận nằm giữa các đốt sống, có vai trò như một “giệm lót” giúp cột sống vận động linh hoạt và giảm xóc. Khi bao xơ bên ngoài đĩa đệm bị rách hoặc suy yếu, nhân nhầy bên trong thoát ra ngoài và chèn ép vào các rễ thần kinh, gây ra tình trạng gọi là thoát vị đĩa đệm.

Tình trạng này thường khởi phát do thoái hóa cột sống theo tuổi tác, hoặc do chấn thương, tư thế lao động sai, khuân vác nặng, ngồi lâu một chỗ. Với bà con làm nghề nông, công nhân, lái xe đường dài hoặc nhân viên văn phòng, nguy cơ mắc bệnh khá cao.

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, thoát vị đĩa đệm có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như:

• Đau thần kinh tọa lan dọc từ lưng xuống chân, ảnh hưởng sinh hoạt hằng ngày.
• Teo cơ do rễ thần kinh bị chèn ép lâu ngày, giảm vận động, đi lại khó khăn.
• Rối loạn cảm giác, mất cảm giác nóng lạnh ở tay chân.
• Trường hợp nặng có thể gây liệt chi, mất kiểm soát tiểu tiện, đại tiện.

Y học cổ truyền gọi tình trạng này là chứng “Yêu thống”, “Tọa cốt phong” hoặc “Kiên tý”, phản ánh sự tắc nghẽn khí huyết ở kinh lạc vùng lưng, thắt lưng hoặc vai gáy. Lão vẫn thường chia sẻ với bà con: “Thoát vị chẳng phải chuyện nhỏ. Nó âm thầm mà dai dẳng, để lâu không chữa là gốc tổn thương càng sâu, sau này chữa khó gấp bội”.

Các triệu chứng cảnh báo thoát vị đĩa đệm đã gây biến chứng

Không phải ai bị thoát vị đĩa đệm cũng nhận ra bệnh ngay từ đầu. Giai đoạn đầu, bệnh có thể chỉ gây cảm giác mỏi nhẹ vùng cổ, thắt lưng hay vai gáy. Tuy nhiên, khi đĩa đệm chèn ép vào rễ thần kinh, triệu chứng sẽ rõ ràng hơn:

• Đau lan theo rễ thần kinh: Đau từ lưng lan xuống mông, đùi, bắp chân đến bàn chân; hoặc từ cổ lan xuống vai, cánh tay. Cơn đau tăng khi ho, hắt hơi hoặc vận động.
• Tê bì, yếu cơ: Người bệnh cảm thấy tê rần, như kiến bò ở tay chân, khó nắm vật, đứng lên ngồi xuống chậm chạp.
• Rối loạn tiểu tiện: Một số bà con còn gặp tình trạng bí tiểu, tiểu són, không kiểm soát được tiểu tiện, đại tiện.
• Dấu hiệu cấp tính: Khi đĩa đệm chèn vào chùm đuôi ngựa – vùng thần kinh điều khiển chi dưới và bàng quang, người bệnh có thể mất hoàn toàn khả năng kiểm soát vận động, cần cấp cứu kịp thời.

Lão luôn nhắn nhủ bà con: “Nếu thấy đau tê kéo dài, yếu cơ rõ rệt hay rối loạn đại tiểu tiện, chớ chủ quan. Phải đi khám sớm để tránh di chứng sau này.”

Đông y nhìn nhận thế nào về mức độ nguy hiểm?

Trong y học cổ truyền, bệnh thoát vị đĩa đệm không chỉ được nhìn nhận như một tổn thương cơ học ở cột sống, mà còn là hậu quả của sự rối loạn trong vận hành khí huyết, sự bế tắc ở kinh lạc và tổn thương tạng phủ. Đông y xếp thoát vị đĩa đệm vào nhóm chứng bệnh như “Yêu thống”, “Tọa cốt phong”, “Kiên thống” – những thuật ngữ mô tả trạng thái đau mỏi kéo dài do phong hàn thấp xâm nhập hoặc do chính khí hư suy mà gây ra.

Bệnh khởi phát từ sự mất cân bằng bên trong cơ thể: thận khí hư tổn khiến gân cốt yếu mềm, phong hàn thấp tà dễ xâm nhập gây tắc nghẽn kinh mạch. Khi khí huyết không lưu thông, dẫn đến đau, co cứng, thậm chí biến chứng lâu ngày có thể ảnh hưởng tới chức năng vận động. Trong trường hợp này, Đông y nhận thấy bệnh thoát vị đĩa đệm có thể rất nguy hiểm nếu không được điều trị toàn diện từ gốc rễ.

Lão vẫn thường dặn bà con:

“Đông y không coi bệnh chỉ ở chỗ đau. Chỗ đau là nơi biểu hiện – nhưng căn nguyên nằm sâu trong tạng phủ, khí huyết. Chữa chỉ để giảm đau là chữa phần ngọn. Muốn bệnh thuyên giảm thực sự, phải khai thông cả trong lẫn ngoài, phải biết bồi bổ, giải uất, hành khí.”

Mức độ nguy hiểm của bệnh còn nằm ở chỗ dễ nhầm lẫn. Nhiều bà con chỉ thấy đau lưng hay tê mỏi, ngỡ là do làm việc nặng, rồi dùng dầu xoa bóp, dán cao. Nhưng càng để lâu, đĩa đệm càng thoát vị sâu, chèn ép rễ thần kinh mạnh hơn, gây teo cơ, yếu liệt, rối loạn đại tiểu tiện – lúc ấy việc điều trị đã khó khăn hơn rất nhiều.

Một đặc điểm quan trọng nữa, theo Đông y, là bệnh dễ tái phát nếu không được điều trị đúng thể bệnh, đúng thời điểm. Bởi lẽ, bệnh không chỉ do một yếu tố gây nên mà là tổng hòa nhiều nguyên nhân nội – ngoại nhân. Khi đã tổn thương khí huyết, thận hư huyết ứ, nếu không điều dưỡng cơ thể đúng cách, bệnh sẽ quay lại dai dẳng. Điều này lý giải vì sao có những người chữa mãi không khỏi, hoặc chỉ đỡ được một thời gian rồi lại tái phát.

Những biến chứng nếu không điều trị Đông y đúng cách

Không ít bà con sau khi phát hiện thoát vị đĩa đệm đã tìm đến các phương pháp dân gian hoặc các cơ sở điều trị Đông y không đủ chuyên môn. Điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro đáng tiếc. Một số người tự ý sắc thuốc không rõ nguồn gốc, mua các loại thuốc bột, thuốc hoàn rao bán tràn lan trên mạng. Những sản phẩm này có thể chứa chất tân dược pha trộn như corticoid, gây hại cho gan, thận nếu dùng lâu dài.

Lại có bà con vì tin lời mách bảo mà đi nắn chỉnh cột sống, bấm huyệt ở các nơi không có giấy phép. Việc châm sai huyệt, nắn sai kỹ thuật có thể làm tổn thương thần kinh, gây liệt chi hoặc biến chứng nhiễm trùng nguy hiểm. Trong khi đó, y học cổ truyền chính thống luôn nhấn mạnh việc biện chứng luận trị – nghĩa là phải phân tích rõ thể bệnh, lựa chọn pháp trị phù hợp và theo dõi tiến triển chặt chẽ.

Lão thường khuyên:

“Làm Đông y không thể làm ẩu. Một huyệt châm sai, một vị thuốc gia giảm không đúng, có thể gây hậu quả lâu dài. Điều trị cần phải từ tâm, có căn cứ lý luận, có tay nghề thực thụ. Bà con cũng phải tỉnh táo, chọn nơi tin cậy, đừng thấy ai cầm kim là nghĩ châm cứu, ai bán thuốc là nghĩ Đông y.”

Đặc biệt, khi điều trị không đúng, bệnh không những không đỡ mà còn tiến triển nhanh hơn. Nhiều người để đến khi rối loạn tiểu tiện, đại tiện, chân yếu không nhấc nổi mới tá hỏa tìm cách chữa. Nhưng lúc ấy đã qua “thời điểm vàng” để phục hồi bằng phương pháp Đông y.

Do đó, hiểu đúng về tác dụng và giới hạn của Đông y là điều hết sức cần thiết. Đông y có thể hỗ trợ điều trị bệnh thoát vị đĩa đệm an toàn nếu áp dụng đúng phương pháp, đúng thầy, đúng thời điểm. Còn nếu dùng sai cách, không những không có tác dụng mà còn khiến bệnh trầm trọng thêm.

Phương pháp Đông y hiệu quả, an toàn nếu áp dụng đúng

Biện chứng luận trị – bài thuốc theo thể bệnh

Trong y học cổ truyền, mỗi thể bệnh thoát vị đĩa đệm lại có nguyên nhân và biểu hiện khác nhau. Do đó, việc điều trị cần dựa vào biện chứng luận trị – tức là xác định rõ thể bệnh, nguyên nhân gốc rễ và cơ địa từng người để đưa ra pháp trị phù hợp.

• Thể phong hàn thấp tý: biểu hiện đau tăng khi gặp lạnh, cơ khớp co cứng, di chuyển khó khăn. Phép trị là khu phong, tán hàn, trừ thấp, thông lạc.
• Thể thấp nhiệt: đau nhức dữ dội, vùng da nóng đỏ, có thể kèm sưng nề. Phép trị là thanh nhiệt, lợi thấp, hoạt huyết.
• Thể huyết ứ: đau cố định, kéo dài, có cảm giác như dao đâm, vùng đau sưng nhẹ. Phép trị là hoạt huyết hóa ứ, thông kinh lạc.
• Thể can thận hư: đau âm ỉ, nhức mỏi kéo dài, yếu cơ, mỏi lưng gối. Phép trị là bổ can thận, cường gân cốt.

Lão thường nhắn nhủ:

“Dùng thuốc Đông y không thể giống nhau cho mọi người. Cùng một bệnh nhưng thể trạng khác nhau thì bài thuốc cũng phải khác nhau. Chữa bệnh là chữa cho người, không phải chỉ chữa cho triệu chứng.”

Châm cứu – xoa bóp – bấm huyệt

Bên cạnh dùng thuốc, các phương pháp điều trị không dùng thuốc như châm cứu, xoa bóp, bấm huyệt đóng vai trò quan trọng trong phục hồi vận động, giảm đau và khai thông khí huyết. Những huyệt thường được sử dụng gồm: Thận du, Đại trường du, A thị huyệt, Ủy trung, Trật biên… Tùy theo vị trí thoát vị mà lựa chọn huyệt đạo phù hợp.

Ngoài châm cứu truyền thống, một số phương pháp mới như điện châm, ôn châm, cấy chỉ huyệt đạo cũng được áp dụng trong điều trị thoát vị đĩa đệm. Tuy nhiên, mọi thao tác cần thực hiện bởi người có chuyên môn, được đào tạo bài bản, có giấy phép hành nghề.

Lão chia sẻ:

“Châm một kim, day một huyệt – nghe thì đơn giản, nhưng sai vị trí, sai kỹ thuật là làm tổn thương người bệnh. Cái tâm người làm nghề luôn phải đặt lên trước nhất.”

Tăng hiệu quả bằng vật lý trị liệu bổ trợ

Vật lý trị liệu là phần hỗ trợ hữu ích trong phục hồi chức năng sau điều trị. Các phương pháp như kéo giãn cột sống, sóng xung kích, nhiệt trị liệu giúp giảm áp lực lên đĩa đệm, thúc đẩy tuần hoàn và hỗ trợ phục hồi thần kinh bị chèn ép.

Ngoài ra, bà con cũng nên duy trì tập luyện nhẹ nhàng như yoga, thái cực quyền, đi bộ chậm, bơi lội… Các bài tập cần được hướng dẫn đúng kỹ thuật để tránh làm tổn thương thêm vùng bị thoát vị.

Lão luôn nhắc:

“Tập sai bài chẳng khác gì gãi không đúng chỗ ngứa. Muốn hết đau thì phải tập có thầy, có phép. Đừng tự ý gắng sức mà rước thêm họa.”

Khi nào cần điều trị y tế và theo dõi chuyên sâu

Dù điều trị bằng Đông y hay Tây y, bà con vẫn cần theo dõi sát sao tiến triển bệnh. Nếu thấy xuất hiện các dấu hiệu như yếu liệt chi, tê rần toàn bộ chân tay, bí tiểu hoặc mất kiểm soát đại tiểu tiện – cần đến cơ sở y tế chuyên khoa ngay lập tức. Đây là các triệu chứng báo hiệu thoát vị nặng, có thể chèn vào chùm đuôi ngựa – tình trạng nguy cấp cần can thiệp kịp thời.

Ngoài ra, trong quá trình điều trị, cần phối hợp thăm khám định kỳ, chụp MRI hoặc các xét nghiệm cần thiết để theo dõi diễn biến của đĩa đệm. Đông y có thể phối hợp với Tây y trong giai đoạn phục hồi hoặc điều trị bảo tồn – nhưng luôn cần sự giám sát của chuyên gia có chuyên môn.

Lời khuyên của Lão

Bệnh xương khớp nói chung, thoát vị đĩa đệm nói riêng, muốn điều trị hiệu quả thì bà con cần giữ cho mình một lối sống điều độ, tâm an và kiên trì. Làm việc phải đúng tư thế, tránh khuân vác nặng. Ăn uống đủ chất, nghỉ ngơi hợp lý, tập luyện vừa sức, đều đặn mỗi ngày.

Lão vẫn thường dặn:

“Muốn xương cốt bền lâu, trước phải giữ thận khí mạnh. Muốn sống an yên, phải học cách chậm lại, sống thuận theo tự nhiên. Chữa bệnh là cả hành trình, không thể ngày một ngày hai. Kiên trì, tiết chế và hiểu mình – ấy mới là gốc bền vững.”