Sâu Răng Mặt Nhai: Biểu Hiện và Cách Khắc Phục, Điều Trị

Sâu răng mặt nhai thường là hệ quả của việc vệ sinh răng miệng không đúng cách, chế độ ăn uống nhiều đường, các bất thường về răng,… Không chỉ gây đau nhức, ê buốt, khó chịu, bệnh lý còn gây ra các biến chứng nặng nề nếu không được kiểm soát sớm.

Sâu răng mặt nhai là gì?

Sâu răng là một trong những bệnh về răng miệng khá phổ biến, có thể gặp ở người trưởng thành và cả trẻ nhỏ. Tổn thương thực thể và các biểu hiện lâm sàng do bệnh sâu răng có thể xảy ra ở nhiều vị trí răng khác nhau, bao gồm mặt nhai.

Theo các chuyên gia, ngoài răng số 8 (răng khôn) thì các răng còn lại trên cung hàm đều đóng vai trò nhất định đối với hoạt động nhai, nghiền thức ăn. Trong đó, răng số 6 và răng số 7 có chức năng chính trong quá trình ăn nhai. Các răng này có kích thước lớn, nhiều kẽ và tiếp xúc nhiều với thức ăn nên có nguy cơ sâu hơn so với những răng còn lại.

Sâu răng mặt nhai mặc dù không đe dọa trực tiếp đến tính mạng nhưng nếu không được kiểm soát sớm sẽ gây phá hủy đến ngà răng, tủy răng và làm nguy cơ mất răng vĩnh viễn. Hơn nữa, vi khuẩn gây sâu răng còn có thể tấn công gây nhiễm trùng nghiêm trọng.

Giai đoạn hình thành sâu răng mặt nhai 

Trong khoang miệng của chúng ta bao gồm các lợi khuẩn và hại khuẩn. Chúng tồn tại đồng thời và ở trạng thái cân bằng. Tuy nhiên, trong quá trình ăn uống hàng ngày, các mảng bám sẽ hình thành ở răng. Theo đó, các vi khuẩn gây hại sẽ tồn tại trong những mảng bám, men răng và phát triển. 

Khi tiêu thụ các thực phẩm chứa nhiều đường và tinh bột, vi khuẩn sẽ ăn chúng vì đây là nguồn thức ăn ưa thích của vi khuẩn. Từ đó tạo axit tấn công vào men răng – bộ phận ngoài cùng cứng chắc giúp bảo vệ ngà và tủy răng và gây ra quá trình khử khoáng.

Về tính chất, răng có khả năng tái khoáng một cách tự nhiên nhờ vào sự hỗ trợ đắc lực của tuyến nước bọt. Tuy nhiên, bệnh sâu răng sẽ xảy ra nếu quá trình khử khoáng diễn ra nhanh hơn thời gian tái khoáng.

Bệnh lý phát triển thông qua các giai đoạn sau:

1. Giai đoạn đầu 

Ở giai đoạn này, bệnh lý chưa gây ra bất cứ biểu hiện bất thường nào. Lúc này, axit do vi khuẩn tiết ra hòa tan với những khoáng chất ở men răng và tạo ra các tổn thương ở bề mặt răng. Trường hợp phát hiện sớm, việc điều trị và phục hồi men răng dễ dàng hơn.

2. Giai đoạn trung bình 

Khi sâu răng mặt nhai ở giai đoạn đầu tiến triển sẽ hình thành những lỗ sâu li ti có màu nâu, đen trên bề mặt răng. Nếu không được kiểm soát, vi khuẩn sẽ tấn công đến ngà răng và gây ra các biểu hiện đau nhức, ê buốt, răng nhạy cảm với thức ăn, thức uống ngọt, chua.

3. Giai đoạn nặng 

Khi lớp ngà răng bị tổn thương do axit từ vi khuẩn tiết ra tiến triển nặng, không được kiểm soát sẽ tấn công vào tủy răng. Lúc này sẽ xuất hiện các lỗ sâu có kích thước lớn. Trường hợp sâu răng đến tủy cần can thiệp điều trị xâm lấn để khắc phục hoàn toàn. Ngăn ngừa các biến chứng nặng nề phát sinh.

Các dấu hiệu nhận biết

Các biểu hiện của bệnh sâu răng mặt nhai sẽ tiến triển theo từng giai đoạn. Theo đó, ở mỗi giai đoạn sẽ có triệu chứng khác nhau. Thông thường ở giai đoạn đầu, bệnh lý không gây đau nhức hoặc dấu hiệu bất thường. Hầu hết các trường hợp phát hiện sâu răng mặt nhai ở giai đoạn đầu nhờ vào khám sức khỏe răng miệng định kỳ.

Dưới đây là một số biểu hiện do sâu răng mặt nhai gây ra:

• Răng mặt nhai bị đau nhẹ hoặc buốt khi ăn, uống đồ ngọt, chua, lạnh
• Cơn đau răng có thể tự phát hoặc không rõ nguyên nhân
• Răng ê buốt
• Khi quan sát sẽ thấy các lỗ nhỏ trên răng, màu đen hoặc nâu
• Khi cắn sẽ gây đau nhức
• Mô nướu quanh răng bị sâu có xu hướng sưng đỏ, nghiêm trọng hơn có thể nhiễm trùng, tụ mủ

Nguyên nhân gây sâu răng mặt nhai

Như đã đề cập, nguyên nhân chính gây ra sâu răng nói chung và sâu răng mặt nhai nói riêng là sự phát triển quá mức của các hại khuẩn trong khoang miệng trú ngụ tại mảng bám. Chúng sẽ tiết axit và đẩy nhanh quá trình hủy khoáng. Sự mất cân bằng giữa hoạt động hủy khoáng và tái khoáng dẫn đến hình thành sâu răng.

Ngoài ra, một số yếu tố làm tăng nguy cơ bùng phát bệnh lý, bao gồm:

• Vị trí răng: Thực tế thì răng hàm, trong đó có răng nhai là những vị trí dễ bị sâu răng nhất. Do có nhiều rãnh, kẽ, diện tiếp tiếp xúc với thức ăn lớn nên các mảng bám dễ dàng tích tụ. Việc vệ sinh răng miệng thông thường không thể làm sạch hoàn toàn, lâu dần sẽ gây sâu răng.
• Thói quen ăn uống: Ăn các loại bánh kẹo ngọt, dẻo, khoai tây chiên, mật ong, kem,…. Nhưng không súc miệng sạch có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn gây hại phát triển mạnh và tiết axit phá hủy men răng. Bên cạnh đó, uống nhiều đồ ngọt, chứa axit cũng được xem là tác nhân gây ra tình trạng sâu răng mặt nhai.
• Vệ sinh răng không đúng cách: Không chải răng, dùng nước súc miệng và chỉ nha khoa sau các bữa ăn sẽ làm tăng hình thành mảng bám và dẫn đến sâu răng cũng như nhiều vấn đề răng miệng khác.
• Độ tuổi: Một số nghiên cứu nhận thấy, sâu răng ảnh hưởng nhiều ở trẻ nhỏ, thanh thiếu niên và người cao tuổi. Đối với người cao tuổi, bệnh có liên quan đến quá trình lão hóa tự nhiên và tác dụng phụ của thuốc điều trị (phổ biến nhất là làm giảm hoạt động sản xuất nước bọt).
• Thiếu hụt florua: Florua là khoáng chất tự nhiên có trong xương và răng. Khoáng chất này giúp ngăn ngừa sâu răng, làm giảm tổn thương răng từ các tác động bên ngoài. Vì vậy, florua thường được bổ sung trong nước súc miệng, kem đánh răng. Tình trạng thiếu hụt khoáng chất này được xem là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng sâu răng ở mặt nhai.
• Chứng khô miệng: Khi hoạt động sản xuất nước bọt bị rối loạn sẽ gây ra chứng khô miệng. Có thể thấy, nước bọt đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo độ ẩm cho khoang miệng, cân bằng hệ vi sinh trong miệng, đồng thời chống lại axit do hại khuẩn tiết ra. Vì vậy, người bị khô miệng thường có nguy cơ bị sâu răng cao hơn so với người bình thường.
• Rối loạn ăn uống: Người có chế độ ăn uống vô độ hoặc kén ăn, chán ăn có thể làm tăng nguy cơ mòn men và dẫn đến sâu răng. Nguyên nhân là những tình trạng này có thể gây ra cảm giác buồn nôn, nôn mửa. Theo đó, lượng axit trong dạ dày sẽ bắt đầu phá hủy men răng. Bên cạnh đó, tình trạng này còn ảnh hưởng đến quá trình tiết nước bọt.
• GERD: Sâu răng mặt nhai cũng có thể là hệ quả của chứng trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Lượng dịch vị trong dạ dày trào ngược lên thực quản và khoang miệng có thể gây tổn thương và làm mòn men răng. Khi đó sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn tấn công ngà răng và gây viêm nhiễm tủy răng.

Sâu răng mặt nhai nguy hiểm không?

Bệnh sâu răng nói chung và sâu răng mặt nhai nói riêng là vấn đề nha khoa khá phổ biến. Bệnh có thể không quá nghiêm trọng đối với trẻ nhỏ chưa thay răng vĩnh viễn. Tuy nhiên, trường hợp người đã thay răng vĩnh viễn bị sâu răng thì việc điều trị sẽ khó khăn hơn.

Bởi các lỗ sâu chỉ được khắc phục hoàn toàn ở giai đoạn đầu. Nếu đến giai đoạn sâu ngà thì răng không còn khả năng phục hồi mà bắt buộc can thiệp xâm lấn. Tuy không đe dọa trực tiếp đến tính mạng nhưng về lâu dài, bệnh lý tác động tiêu cực đến sức khỏe răng miệng cũng như thể trạng của người bệnh.

Một số biến chứng thường gặp do sâu răng mặt nhai gây ra, bao gồm:

• Đau nhức, ê buốt răng
• Hình thành ổ mủ ở răng sâu
• Sưng tấy, chảy mủ khiến khoang miệng có mùi hôi khó chịu
• Ảnh hưởng đến chức năng sinh lý của răng (nhai, nghiền thức ăn)
• Răng bị sâu khá nhạy cảm, dễ bị tổn thương, lung lay hoặc thậm chí là gãy rụng
• Trường hợp gãy răng sâu nếu không can thiệp chỉnh hình có thể ảnh hưởng đến cấu trúc hàm.

Bên cạnh đó, bệnh lý còn gây ra một số ảnh hưởng như:

• Tác động tiêu cực đến sinh hoạt hàng ngày, cơ thể mệt mỏi, ảnh hưởng đến tâm lý
• Suy nhược, giảm cân do răng nhai bị đau nhức
• Trường hợp sâu răng đi kèm tình trạng hôi miệng còn khiến người bệnh tự ti trong giao tiếp hàng ngày 
• Một số ít trường hợp sâu răng nghiêm trọng dẫn đến nhiễm trùng máu và đe dọa trực tiếp đến tính mạng.

Chẩn đoán bệnh lý

Trước khi đưa ra hướng điều trị sâu răng mặt nhai, người bệnh sẽ được thăm khám – chẩn đoán để xác định nguyên nhân, giai đoạn sâu cũng như sức khỏe răng miệng. Tùy thuộc vào trường hợp cụ thể, sẽ chỉ định một số chẩn đoán như sau:

• Bệnh lý được chẩn đoán sớm thông qua thăm khám sức khỏe răng miệng định kỳ. Trong trường hợp này bệnh thường được phát hiện ở giai đoạn đầu, lúc này mảng bám mới hình thành nên việc chữa trị cũng dễ dàng hơn. Việc kiểm tra bao gồm quan sát mô nướu, lỗ sâu, mảng bám,…
• Bác sĩ yêu cầu bệnh nhân cung cấp những thông tin về thói quen vệ sinh răng miệng hàng ngày, các loại thuốc đang sử dụng, chế độ ăn uống hoặc bệnh lý đang mắc phải.
• Kế đến, người bệnh sẽ tiến hành chụp X-quang để quan sát mức độ sâu, vị trí cụ thể. Từ đó xác định được giai đoạn sâu răng và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp.
• Trong một số trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể đề nghị bệnh nhân thực hiện các kỹ thuật như dùng máy đo sâu răng điện, tách răng tạm thời,…

Các phương pháp điều trị sâu răng mặt nhai

Việc điều trị sâu răng mặt nhai sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân và giai đoạn tiến triển của bệnh. Sau khi có kết quả chẩn đoán, bác sĩ nha khoa sẽ căn cứ vào một số yếu tố khác để đưa ra hướng chữa trị phù hợp.

1. Liệu pháp fluoride

Đối với giai đoạn sâu răng được phát hiện sớm ở giai đoạn đầu sẽ đáp ứng tốt với các phương pháp điều trị. Theo đó, các lỗ sâu sẽ được khắc phục hoàn toàn trước khi xuất hiện các tổn thương nặng nề ở răng. Thông thường, bác sĩ sẽ chỉ định liệu pháp fluoride để chữa trị sâu răng mặt nhai khi mới khởi phát.

Fluoride thường được sử dụng ở dạng bôi, dùng thoa trực tiếp lên răng. Khoáng chất này giúp củng cố men răng, tăng cường độ cứng chắc cho răng, hỗ trợ phục hồi, bù lấp những lỗ sâu li ti do bệnh lý gây ra.

2. Trám răng mặt nhai

Trường hợp sâu răng ở mặt nhai tiến triển đến giai đoạn phá hủy men răng, xuất hiện các lỗ sâu có màu nâu, đen. Lúc này bác sĩ sẽ chỉ định kỹ thuật trám răng sâu để kiểm soát các triệu chứng lâm sàng, đồng thời ngăn ngừa sâu răng tiến triển.

Trước khi tiến hành trám răng, nha sĩ sẽ dùng dụng cụ chuyên dụng để loại bỏ phần răng bị sâu. Sau đó vệ sinh sạch, lau khô rồng dùng vật liệu nhân tạo phù hợp để trám lại lỗ sâu.

3. Bọc sứ

Theo cấu tạo, phần men răng cứng chắc hơn ngà và tủy răng nên có nhiệm vụ bảo vệ những bộ phận bên trong răng. Do đó, nếu sâu răng tấn công hết phần men thì sẽ di chuyển đến phần ngà nhanh hơn. Nếu được phát hiện sớm thì sâu ngà sẽ được khắc phục bằng biện pháp trám răng. Tuy nhiên, nếu trường hợp nặng hơn, bác sĩ bắt buộc bọc răng sứ.

Bọc răng sứ được thực hiện nhằm bao phủ chân răng để ngăn ngừa sâu răng tiến triển, đồng thời phục hồi chức năng nhai, nghiền. Vùng bị sâu sẽ được loại bỏ và làm sạch hoàn toàn trước khi bọc sứ. Bên cạnh đó, phần mô răng không bị sâu cũng có thể được loại bỏ để đảm bảo mão sứ vừa với răng.

4. Lấy tủy răng

Nếu sâu răng lan rộng đến tủy, bắt buộc người bệnh phải loại bỏ phần tủy bị tổn thương để kiểm soát bệnh lý, dự phòng biến chứng nặng nề. Lấy tủy răng là thủ thuật nha khoa thường được áp dụng trong điều trị nội nha.

Kỹ thuật này giúp loại bỏ phần tủy bị tổn thương, viêm nhiễm hoặc hoại tử. Sau khi phần tủy bị hư hỏng được lấy và làm sạch, bác sĩ sẽ tiến hành trám bít để phục hồi chức năng răng.

Căn cứ vào mức độ tổn thương, bác sĩ sẽ chỉ định lấy tủy một phần hoặc toàn bộ. Trường hợp chỉ lấy một phần, tủy sẽ có khả năng phục hồi sau một thời gian nhất định. Tuy nhiên, nếu loại bỏ tủy hoàn toàn thì không có khả năng phục hồi như ban đầu.

5. Nhổ răng

Nhổ bỏ răng sâu chỉ được thực hiện khi các phương pháp trên không đáp ứng, răng bị tổn thương nặng nề và không còn khả năng phục hồi. Bên cạnh đó, trường hợp giữa lại răng sâu nặng có thể gây ra các biến chứng nặng nề, tác động tiêu cực đến sức khỏe răng miệng. Chính vì vậy, phương pháp nhổ răng trong trường hợp này là giải pháp tối ưu.

Nhờ công nghệ hiện đại nên quy trình nhổ răng không chảy nhiều máu và đau đớn như trước đây. Cùng với các thiết bị, máy móc hỗ trợ, đảm bảo vô trùng nên người bệnh có thể yên tâm. Sau khi răng sâu được nhổ bỏ, bạn cần can thiệp các phương pháp phục hình răng để giúp phục hồi chức năng sinh lý của răng cũng như phòng ngừa xương hàm biến dạng.

Phòng ngừa sâu răng mặt nhai hiệu quả

Sâu răng mặt nhai là một trường hợp sâu răng phổ biến. Bởi răng nhai có kích thước lớn, nhiều kẽ, rãnh, tiếp xúc với thức ăn nhiều nên dễ hình thành mảng bám. Tạo điều kiện cho vi khuẩn trú ngụ, phát triển, sản xuất axit và đẩy nhanh quá trình hủy khoáng, hình thành sâu răng.

Bệnh lý có thể kiểm soát tốt nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Tuy nhiên, nếu không được chăm sóc, phòng ngừa đúng cách, sâu răng vẫn sẽ tiến triển và gây ra các ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe răng miệng và thể trạng. Vì vậy, bạn cần chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa bệnh lý. Cụ thể:

• Để phòng ngừa sâu răng tiến triển, bạn nên dùng kem đánh răng kết hợp với nước súc miệng chứa florua. Bên cạnh đó, sử dụng chỉ nha khoa sau bữa ăn để làm sạch thức ăn thừa, mảng bám trong kẽ, rãnh răng.
• Súc miệng với nước sạch và nhai kẹo cao su sau khi ăn vặt là một trong những cách đơn giản phòng ngừa sâu răng và các bệnh nha khoa khác hiệu quả.
• Có thể uống một ít nước máy để bổ sung florua. Theo đó, việc dùng nước máy chứa nồng độ florua 0.7 mg/L giúp phòng ngừa sâu răng hiệu quả.
• Hạn chế các thực phẩm, thức uống chứa nhiều đường, tinh bột. Bởi đây là nguồn thức ăn ưa thích của vi khuẩn gây sâu răng. Nếu dùng các thực phẩm này, bạn cần vệ sinh răng miệng kỹ sau khi ăn.
• Bổ sung những nhóm thực phẩm tốt cho sức khỏe răng miệng, ngăn ngừa sâu răng như rau củ, trái cây, thực phẩm giàu magie,…
• Từ bỏ thói quen hút thuốc lá để ngăn ngừa sâu răng và các bệnh về răng miệng nói chung
• Có thể cân nhắc trám răng để làm bít các kẽ răng, hạn chế tích tụ mảng bám và phòng ngừa sâu răng hiệu quả. Phương pháp này thường được khuyến khích cho trẻ em.
• Thăm khám sức khỏe răng miệng, cạo vôi răng định kỳ 2 lần/ năm để làm sạch các mảng bám trên răng mà việc chải răng thông thường không mang lại hiệu quả. Bên cạnh đó, biện pháp này còn giúp sớm nhận biết các vấn đề nha khoa và can thiệp điều trị nhanh chóng.

Sâu răng mặt nhai nếu không được kiểm soát sớm sẽ tổn thương đến ngà và tủy răng, gây đau nhức, ê buốt, khó chịu, thậm chí gây ra các biến chứng nặng nề. Do đó, bạn cần kiểm soát bệnh từ giai đoạn đầu bằng cách thăm khám sức khỏe răng miệng định kỳ. Đồng thời, xây dựng chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh để phòng ngừa bệnh hiệu quả.

Có thể bạn quan tâm:

• 10 Cách Trị Sâu Răng Tại Nhà Hiệu Quả Lâu Mà Đơn Giản
• 4 Cách Chữa Sâu Răng Bằng Tỏi Đơn Giản Mà Hiệu Quả