Viêm amidan lưỡi – Nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị

Viêm amidan lưỡi hay còn gọi là viêm amidan cuống lưỡi xảy ra chủ yếu ở trẻ em do đường hô hấp trên bị nhiễm virus, vi khuẩn. Bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nên cần được điều trị sớm nga khi có các dấu hiệu ban đầu như sưng hạch ở góc hàm, sốt, đau họng, ho, nuốt vướng…

Bệnh viêm amidan lưỡi là gì?

Viêm amidan lưỡi là tình trạng sưng viêm xảy ra ở các tế bào lympho nằm ở cuống lưỡi ( còn gọi là đáy lưỡi. Bình thường, cơ quan này đảm nhận chức năng sản xuất miễn dịch có lợi cho cơ thể. Nó giúp bảo vệ đường hô hấp trên bằng cách tạo ra kháng thể cùng các tế bào lympho tiêu diệt các vi sinh vật gây bệnh xâm nhập vào đường thở.

Nguyên nhân gây viêm amidan lưỡi

Bệnh viêm amidan cuống lưỡi có thể phát triển vì những nguyên nhân sau:

• Nhiễm vi khuẩn: Vệ sinh răng miệng kém, không khí ô nhiễm… là những điều kiện thuận lợi để vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể thông qua đường mũi và miệng. Chúng phát triển mạnh khiến cho amidan lưỡi bị sưng viêm. Các chủng vi khuẩn gây bệnh viêm amidan lưỡi phổ biến là cầu tan huyết A, chủng yếm khí hay khuẩn cầu thận.
• Do virus: Tương tự như vi khuẩn, virus có thể tấn công vào amidan thông qua đường ăn uống hoặc đường thở dẫn đến nhiễm trùng. Trong đó, loại virus mang tên eppstein-barr là thủ phạm được tìm thấy ở hầu hết những bệnh nhân bị viêm amidan đáy lưỡi do virus.
• Do tạng bạch huyết: Hệ thống bạch huyết đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu diệt các mầm bệnh, ngăn ngừa bệnh tật cho cơ thể. Tuy nhiên, vì lý do nào đó hệ thống phòng thủ này có thể phát triển nhanh bất thường dẫn đến hiện tượng tăng số lượng hạch bạch huyết ở vùng cổ. Hậu quả tất yếu của hiện tượng này chính là tình trạng sưng viêm ở amidan cuống lưỡi.
• Sức đề kháng suy giảm: Những người có sức đề kháng yếu, chẳng hạn như trẻ em, phụ nữ mang thai, người cao tuổi, bệnh nhân bị nhiễm HIV… rất dễ bị virus, vi khuẩn tấn công gây viêm amidan lưỡi.
• Thay đổi thời tiết: Khí hậu thay đổi thất thường không chỉ làm ảnh hưởng đến sức đề kháng của cơ thể mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các tác nhân gây bệnh sinh trưởng và tấn công vào cơ thể gây bệnh.
• Do ảnh hưởng của các bệnh lý khác: Một số bệnh lý ở đường hô hấp như viêm mũi dị ứng, viêm xoang hay viêm họng mãn tính… nếu không được kiểm soát tốt sẽ khiến vi khuẩn lây lan sang amidan đáy lưỡi và làm khu vực này bị viêm.

Triệu chứng bệnh viêm amidan cuống lưỡi

Dưới đây là một số triệu chứng của bệnh viêm amidan cuống lưỡi:

• Sưng hạch bạch huyết: Khi bị viêm amidan lưỡi, hạch ở góc hàm có thể sưng lên, nổi rõ và khá đau. Biểu hiện này cũng có thể được bắt gặp trong bệnh viêm họng cấp. Vì vậy, cần thận trọng theo dõi các dấu hiệu khác để có thể xác định đúng bệnh.
• Khó thở, thở khò khè: Đây là dấu hiệu cho thấy amidan cuống lưỡi đang bị sưng to. Nó lấn chiếm không gian cổ họng làm ảnh hưởng đến đường lưu thông của không khí. Vì vậy mới dẫn đến hiện tượng khó thở, thở khò khè, đặc biệt là trong lúc ngủ.
• Đau họng, nuốt vướng: Người bệnh bị đau nhiều gây khó khăn cho việc ăn uống. Cảm giác đau tăng nặng khi nuốt các thức ăn thô cứng. Kèm theo đó là cảm giác buồn nôn, khó nuốt, vướng víu ở cổ họng.
• Ho nhiều: Người bệnh có thể bị ho khan hoặc ho nhiều đờm. Cơn ho có thể xuất hiện cả ngày lẫn đêm gây ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.

• Amidan sưng to: Qua sát ở cuống lưỡi bạn sẽ thấy hai amidan tấy đỏ hoặc sưng to. Bề mặt amidan có thể xuất hiện nhiều chấm mủ trắng.
• Sốt: Ở giai đoạn cấp tính, bệnh viêm amidan lưỡi thường gây sốt. Đây là phản ứng bình thường của cơ thể khi bị virus, vi khuẩn tấn công.
• Bất thường ở lưỡi: Bề mặt lưỡi khô, trắng bệch và có hiện tượng cáu bẩn
• Các dấu hiệu khác: Mệt mỏi, chán ăn, đau đầu, hơi thở có mùi hôi, cứng cổ, khàn giọng, khó mở miệng…

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Người bệnh nên tới bệnh viện khám với bác sĩ chuyên khoa nếu có các dấu hiệu nghiêm trọng như:

• Sốt cao khó hạ ( trên 39,5 độ)
• Đau cứng cổ, yếu cơ
• Đau họng, nuốt vướng, nôn ói nhiều
• Khó thở
• Mất ngủ

Biến chứng của bệnh viêm amidan lưỡi

Khi không được điều trị tốt, bệnh viêm amidan đáy lưỡi sẽ trở thành mãn tính và gây nhiều biến chứng nguy hiểm cho người bệnh. Cụ thể như sau:

– Biến chứng tại chỗ:

• Áp-xe amidan
• Viêm loét amidan

– Biến chứng ở các cơ quan liền kề:

Ổ nhiễm trùng ở amidan lưỡi có thể lan rộng đến các cơ quan lân cận và gây ra các bệnh lý khác như:

• Viêm tai giữa
• Viêm VA
• Viêm xoang
• Viêm thanh quản
• Viêm phế quản
• Viêm hạch dưới hám
• Áp xe thành họng

– Biến chứng toàn thân:

1. Điều trị bệnh viêm amidan lưỡi bằng thuốc Tây

Hầu hết các trường hợp bị viêm amidan cấp tính đều được chỉ định thuốc Tây để điều trị. Các loại thuốc được sử dụng phổ biến bao gồm: 

• Thuốc kháng sinh toàn thân: Chẳng hạn như ‎Amoxicillin, Penicilin hay Tetracyclin, Erythromycin… Nhóm thuốc này được chỉ định cho những trường hợp có nhiễm khuẩn. Sử dụng thuốc kháng sinh theo đường uống có tác dụng toàn thân có thể giúp cải thiện các triệu chứng trong vòng vài ngày. Tuy nhiên người bệnh cần tuân thủ theo đúng hướng dẫn của bác sĩ để tránh bị lờn thuốc cùng nhiều tác dụng phụ ngoài ý muốn.
• Thuốc kháng sinh tại chỗ: Thường được điều chế dưới dạng viêm ngậm, dung dịch xúc họng hay thuốc xông. Thuốc có tác dụng tại chỗ nên ít gây tác dụng phụ hơn so với thuốc kháng sinh đường uống.
• Các thuốc làm giảm triệu chứng bệnh: Thuốc kháng viêm, giảm ho, thuốc hạ số, thuốc giảm ho, thuốc chống phù nề…

>> Tham khảo thêm: 10 cách chữa viêm amidan tại nhà hiệu quả “không cần cắt”

2. Phẫu thuật chữa viêm amidan lưỡi

Những đối tượng được chỉ định phẫu thuật cắt amidan lưỡi bao gồm:

• Vị viêm amidan mãn tính tái phát 5 – 6 lần/năm
• Amidan cuống lưỡi sưng quá to gây hội chứng ngưng thở khi ngủ, ngủ ngáy hoặc khiến người bệnh bị mất ngủ
• Đã điều trị bằng các phương pháp nội khoa nhưng không đáp ứng được
• Amidan lưỡi gây hôi miệng và các biến chứng khác.

Tùy theo mức độ bệnh và điều kiện tài chính của mỗi bệnh nhân mà bác sĩ có thể chỉ định một trong các phương pháp phẫu thuật cắt amidan lưỡi dưới đây:

• Phẫu thuật nội soi
• Cắt amidan bằng dụng cụ Sluder – Ballenger
• Cắt amidan cho người trưởng thành bằng phương pháp phẫu thuật bóc tách và thòng lọng (Anse)
• Phương pháp Coblator
• Kỹ thuật cắt amidan bằng laser…

Thông thường sau 2 – 7 ngày từ khi phẫu thuật, bệnh nhân có thể ăn một số thức ăn mềm, lỏng như sữa, cháo, súp, nước ép trái cây. Sau khi cổ họng bớt đau có thể điều chỉnh độ đặc của thức ăn và chuyển dần qua ăn cơm nhão.

Sau phẫu thuật cắt amidan lưỡi, bệnh nhân có thể gặp phải một số biến chứng như: Mất nhiều máu, đau kéo dài, nhiễm trùng vết cắt… Tuy nhiên, với sự tiến bộ của ngành y khoa, ngày càng có nhiều phương pháp phẫu thuật cắt amidan lưỡi được ra đời đã góp phần giảm thiểu tối đa nguy cơ biến chứng cho người bệnh.

– Bài thuốc chữa bệnh từ lá xương sông

Lá xương sông còn có tên gọi khác là hoạt lộc thảo – một loại dược liệu được sử dụng trong Đông y có tính ấm, mùi hăng nhẹ, giúp kháng khuẩn, giảm ho, tiêu đờm. Chính nhờ những tác dụng quý trên mà lá xương sông được làm thuốc chữa nhiều bệnh như viêm họng, ho đờm, cảm lạnh và cả bệnh viêm amidan.

Cách sử dụng:

• Người bệnh hái 5 – 10 lá xương sông to đem về rửa sạch 
• Ngâm nước muối pha loãng 20 phút để lá xương sông được khử trùng hoàn toàn
• Vò nát lá và nhúng vào 30ml giấm ăn
• Chia làm đôi ngậm 2 lần trong ngày

– Thuốc nam chữa bệnh viêm amidan đáy lưỡi từ cây rau tần ( húng chanh )

Cây rau tần hay húng chanh là cây thuốc nam nổi tiếng với tác dụng chữa bệnh viêm amidan và nhiều bệnh lý khác liên quan đến đường hô hấp. Thảo dược này chứa nhiều tinh dầu có đặc tính kháng viêm, khử khuẩn tự nhiên giúp ức chế hoạt động của các tác nhân gây bệnh, đồng thời nâng cao sức đề kháng của cơ thể.

Cách sử dụng:

• Bài 1: Dùng 20g lá rau tần, xắt nhuyễn cho vào chén chung với 20g đường phèn. Chưng cách thủy hỗn hợp trong 30 phút rồi gạn phần nước tiết ra uống làm 2 lần trong ngày.
• Bài 2: Rửa sạch 3 lá húng chanh tươi rồi cho vào miệng nhai cùng vài hạt muối ăn. Nuốt nước từ từ và sau đó ăn cả cái. Áp dụng bài thuốc này 3 lần mỗi ngày trong 5 ngày liên tục sẽ thấy các triệu chứng được cải thiện rõ ràng hơn.

– Dùng bài thuốc từ cây diếp cá

Diếp cá chứa decanoyl-acetaldehyd – một chất đã được chứng minh là có khả năng kháng khuẩn, tiêu thũng, trừ đờm, giảm ho và bảo vệ niêm mạc họng. Bên cạnh đó, các thành phần vitamin C và chất xơ trong cây thuốc cũng góp phần tăng cường hệ miễn dịch và làm nhanh lành tổn thương ở amidan cuống lưỡi.

Cách sử dụng:

• Chuẩn bị toàn thân cây diếp cá tươi khoảng 20g và 1 muỗng canh mật ong nguyên chất
• Rửa rau diếp cá qua nhiều lượt nước cho sạch rồi đem xay nhuyễn với 100ml nước
• Lọc qua ray lấy nước cốt rồi thêm lượng mật ong đã chuẩn bị vào 
• Khuấy đều lên, chia làm 2 lần dùng trong ngày.
• Trương hợp viêm amidan cuống lưỡi gây sốt, bạn có thể tận dụng bã diếp cá đắp vào các khu vực như hai bên cánh tay, cổ hay vùng bẹn để giảm nhiệt nhanh chóng cho cơ thể.

Sử dụng thuốc nam chữa viêm amidan đáy lưỡi có ưu điểm là an toàn và không gây tốn kém song hiệu quả lại chậm. Vì vậy, trong giai đoạn tiến triển hoặc bị bệnh nặng thì không thích hợp áp dụng cách này.

Chế độ ăn uống, sinh hoạt cho bệnh nhân bị viêm amidan đáy lưỡi

Chế độ ăn uống, chăm sóc và sinh hoạt hàng ngày góp một phần không nhỏ đến kết quả và quá trình hồi phục sức khỏe của bệnh nhân. Chính vì vậy, người bị viêm amidan lưỡi cần chú trọng hơn vấn đề này. Hãy cồ gắng thực hiện tốt một số vấn đề dưới đây:

• Uống nhiều nước, đặc biệt là nước lọc và nước ép trái cây có hàm lượng axit thấp để làm sạch khu vực bị bệnh, giúp tổn thương nhanh được chữa lành.
• Duy trì chế độ ăn thanh đạm, mềm, lỏng, dễ nuốt trong những ngày bị đau
• Nếu không ăn được nhiều, hãy chia nhỏ các bữa ăn trong ngày để đảm bảo cơ thể không bị thiếu chất
• Hàng ngày, súc miệng thường xuyên với nước muối sinh lý để làm dịu cơn đau, sát trùng và giảm viêm amidan lưỡi.
• Giữ vệ sinh răng miệng sạch sẽ
• Tăng cường bổ sung rau xanh, trái cây và các thực phẩm có đặc tính kháng viêm tự nhiên vào thực đơn. Chẳng hạn như hành, tỏi, nghệ, súp lơ xanh, cá hồi, cá ngừ, dầu ô liu…
• Không ăn nhiều tiêu ớt gây rát cổ họng
• Hạn chế các thức ăn nhiều dầu mỡ, đồ ngọt, bia, rượu 
• Bỏ hút thuốc lá
• Tập thể dục đều đặn 30 phút mỗi ngày để cải thiện thể trạng, giúp cơ thể có sức chống đỡ tốt hơn với bệnh tật.

Trên đây là những thông tin liên quan đến bệnh viêm amidan lưỡi cùng phương pháp điều trị phù hợp. Nếu đang mắc căn bệnh này, bạn nên trao đổi với bác sĩ chuyên khoa để sớm tìm ra cách chữa trị phù hợp nhất với tình trạng bệnh của bản thân, tránh để bệnh tật kéo dài làm ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng sống.

Thông tin hữu ích liên quan

• Viêm Amidan Nổi Hạch Ở Cổ có nguy hiểm không?
• Bị viêm Amidan nên ăn gì để hỗ trợ điều trị bệnh nhanh khỏi