Hoa bách hợp

Hoa bách hợp có vị ngọt, tính mát thường được dùng trong các bài thuốc điều trị ho, viêm họng, an thần… Việc sử dụng cũng cần chú ý một vài điều để hạn chế nguy cơ gặp phải tác dụng phụ hoặc không phát huy được hiệu quả của thuốc. 

Mô tả cây hoa bách hợp 

• Tên khác: cánh hoa li ly, tỏi rừng, cà ngái dòi, kíp pá, khẻo ma…
• Tên khoa học: Lilium brownii var. colchester Wils.
• Họ: Hành (Liliaceae)

Đặc điểm của cây hoa bách hợp

Cây hoa bách hợp thuộc cây thân thảo có chiều cao từ 0.5 đến 1m và có thể sống trong nhiều năm. Thân cây thường có màu trắng đục có khi phới hồng và thường rất dễ gãy.

Phần lá của cây mọc so le có chiều dài khoảng từ 2 đến 15 cm, còn phần chiều rộng khoảng từ 0.5 đến 3.5 cm. Phần hoa thường mọc ở đầu cành với từ 2 đến 6 hoa to có chiều dài từ 14 đến 16 cm. Phần quả thuộc nhóm quả nang có 3 ngăn bên trong có nhiều hạt nhỏ hình trái xoan.  

Phân bố 

Mọc hoang ở nhiều vùng núi cao ở nước ta, tập trung nhiều ở Trung Quốc

Bộ phận dùng 

Phần vẩy củ của cây đã được chế biến khô 

Thu hái sơ chế

Thường thu hoạch vào cuối mùa hè và đầu mùa thu. 

Sau khi đào về sẽ rửa sạch, tách riêng phần củ. Sau đó tách riêng từ vẩy của củ và nhúng nước sôi trong khoảng thời gian từ 5 đến 10 phút. Cuối cùng đem phơi hoặc sấy khô

Bào chế thuốc 

Dùng phần vẩy của củ phơi khô, bảo quản để dùng dần. 

Bảo quản 

Bảo quản ở những nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng mặt trời. 

Thành phần hóa học 

Cây hoa bách hợp có nhiều thành phần như: tinh bột, lipid, protid, alcaloid, vitamin C

Vị thuốc hoa bách hợp 

Tính vị 

Vị ngọt, tính mát

Quy kinh 

Kinh Phế, Kinh can

Tác dụng dược lý và chủ trị của hoa bách hợp 

Vị thuốc có tác dụng nhuận phế, tiêu đờm, thanh nhiệt, lợi tiểu, dưỡng tâm, an thần… Chính vì vậy nên có tác dụng trong điều trị lao phổi, ho có đờm, ho ra máu, thần kinh suy nhược, viêm phế quản, phù thũng, tim đập mạnh. 

Cách dùng và liều lượng 

Hoa bách hợp thường được sắc để uống hoặc tán thành bột để dùng. Khi chữa ho, đau ngực, lao phổi thì có thể dùng nguyên liệu tươi để ép nước uống. Mỗi ngày nên dùng khoảng 20g là vừa đủ.

Độc tính 

Hầu như không có độc tính. Một số trường hợp do cơ địa nên có thể gặp phải những dấu hiệu bất thường về sức khỏe khi sử dụng.

Bài thuốc sử dụng cây hoa bách hợp 

Bạn có thể thử tham khảo những bài thuốc sau: 

Điều trị cho các trường hợp ho lâu, hồi hộp, buồn bực, mất ngủ 

• Chuẩn bị nguyên liệu: 20g hoa bách hợp, 20g sinh địa, 20g mạch môn và 5g tâm sen. 
• Dùng nguyên liệu sắc với nước rồi uống hết trong ngày 

Giúp nhuận phổi trừ ho

• Chuẩn bị nguyên liệu: 4g hoa bách hợp, 4g đương quy, 4g bạch thược, 4g xuyên bối mẫu, 12g thục địa, 8g sinh địa, 3g huyền sâm, 6g mạch môn, 4g cam thảo và 3g cát cánh. 
• Dùng tất cả nguyên liệu trong 1 thang thuốc, sắc lên và uống hết trong ngày. 

Điều trị đau ngực, thổ huyết 

Dùng hoa bách hợp tươi giã nát rồi vắt lấy nước uống. 

Điều trị viêm phế quản 

• Chuẩn bị nguyên liệu: 30g hoa bách hợp, 10g mạch môn, 10g thiên môn đông, 8g bách bộ, 12g tang bạch bì, 15g ý dĩ nhân. 
• Dùng tất cả nguyên liệu nấu với 1000ml nước cho đến khi còn 400ml nước thì tắt. 
• Dùng uống hết trong ngày

Điều trị đại tiện ra máu 

• Dùng hạt bách hợp tẩm với rượu rồi sao lên cho vàng. 
• Tán nhỏ rồi dùng từ 6 đến 12g để uống mỗi ngày. 

Điều trị đau dạ dày mạn tính 

• Chuẩn bị: 30g hoa bách hợp và 10g ô thược
• Dùng tất cả nguyên liệu sắc lên và uống hết trong ngày.

Dưỡng tâm an thần 

• Chuẩn bị 24g hoa bách hợp và 12g tri mẫu 
• Dùng hai nguyên liệu sắc uống hết trong ngày. 

Kháng virus HIV 

Khả năng này đã được nghiên cứu và chứng minh có hiệu quả. Do có nhiều protein, chất béo, hoạt chất colchicine… giúp giảm hoạt động của virus HIV. Bạn tiến hành bài thuốc như sau: 

• Chuẩn bị: 15g hoa bách hợp, 15g sinh địa, 20g tiên hạc thảo, 20g bạch hoa xà thiệt thảo, 10g cát cánh, 10g huyền sâm, 10g mạch môn, 10g bạch thược. 
• Dùng tất cả nguyên liệu trong 1 thang thuốc rồi sắc lên để dùng mỗi ngày

Còn rất nhiều bài thuốc dùng hoa bách hợp khác được lưu truyền trong dân gian. Bạn nên tham khảo cách sử dụng để tận dụng trong những trường hợp thật sự cần thiết. 

Kiêng kị khi dùng hoa bách hợp 

Không nên dùng hoa bách hợp trong các trường hợp 

• Tỳ vị yếu, tiêu chảy 
• Ho do phong hàn thì cũng không nên dùng. 
• Dùng cho phụ nữ có thai, đang cho con bú thì nên hỏi ý kiến của bác sĩ. 
• Thận trọng khi dùng cho người có tiền sử dị ứng với thảo dược hoặc đang sử dụng bất cứ loại thuốc nào. Kể cả đó là thuốc không kê toa, thuốc đông y hoặc thực phẩm chức năng. 

Tuy là cây thuốc tự nhiên nhưng hoa bách hợp vẫn có nguy cơ gặp phải tác dụng phụ trong quá trình sử dụng. Vậy nên người dùng cần phải hết sức thận trọng. Cách tốt nhất là nên tham

Bạn có thể tham khảo thêm các vị dược liệu khác: 

• Đinh lăng
• Kinh giới
• Xạ đen