Cỏ sữa

Cây cỏ sữa là một vị thuốc nam quen thuộc, thường được tìm thấy ở các vùng quê Việt Nam. Với những đặc tính dược liệu độc đáo, loài cây này đã góp phần không nhỏ vào việc bảo vệ sức khỏe của người dân.

Mô tả cây cỏ sữa

• Tên khác: Cây lợi sữa hoặc cỏ sữa đỏ
• Tên khoa học: Euphorbia thymifolia Burm
• Họ: Thầu dầu
• Phân biệt: Cỏ sữa có hai loại bao gồm cỏ sữa lá lớn và cỏ sữa lá nhỏ

Đặc điểm sinh thái của cây cỏ sữa

Cỏ sữa là một loài thảo dược có sức sống mạnh mẽ, dễ dàng thích nghi với nhiều môi trường khác nhau. Loại cây này thường mọc hoang ở các vùng đất ẩm, ven đường, bờ ruộng và các khu vực có khí hậu nhiệt đới, đặc biệt phổ biến ở Đông Nam Á.

Cỏ sữa có hai loại chính là cỏ sữa lá nhỏ và cỏ sữa lá lớn, mỗi loại đều mang những đặc điểm hình thái khác biệt nhưng đều có chung tính chất dược liệu quý giá. Cây thường phát triển mạnh mẽ trong những vùng đất ẩm ướt, với khả năng tái sinh và lan rộng nhanh chóng.

Cây cỏ sữa lá nhỏ

Cỏ sữa lá nhỏ là loại cây thảo có lông và nhựa mủ trắng, thân và cành thường tỏa rộng trên mặt đất có mày đỏ tím. Lá nhỏ, mọc đối xứng nhau có hình thuôn hay bầu dục với chiều dài 7 mm và rộng 4mm.

Mặt dưới lá có lông và mép có răng. Hoa mọc thành cụm dạng sim. Quả nang và có đường kinh 1,5 mm. Quả có chứa hạt nhắn với chiều dài 0,7 mm.

Cây cỏ sữa lá lớn

Cỏ sữa lá lớn có hoa nhỏ màu trắng, thân cây cao hơn cỏ sữa lá nhỏ, trung bình từ 30 – 40 cm. Cây có màu đỏ nhạt và lông thân có màu vàng. Lá cây có màu xanh với chiều rộng 5 – 15 cm, dài 2 – 3 cm, mép lá có hình răng cưa.

Tham khảo thêm: Cây Muồng Trâu – Công Dụng và Cách Dùng Trị Bệnh Hiệu Quả

Phân bố

Cây cỏ sữa là loài cỏ mọc dại, có thể tìm thấy ở khắp các vùng miền núi và trung du từ Bắc đến Nam.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến và bảo quản

Hầu hết mọi bộ phận của loài cây này đều có thể sử dụng được:

• Bộ phận dùng: Toàn cây, gồm rễ, lá và thân
• Thu hái: Cỏ sữa được thu hoạch quanh năm nhưng thời điểm thu hái tốt nhất là vào mùa he – thu
• Chế biến: Cây sau khi thu hái đem rửa sạch rồi phơi khô
• Bảo quản: Nơi khô ráo

Thành phần hóa học

Thân và lá cỏ sữa chứa nhiều hoạt chất cosmoslin. Phần rễ cây có các thành phần như myrixylalcohol, taraxerol và tirucallol.

Vị thuốc cỏ sữa

Với tính mát và công dụng kháng khuẩn, cỏ sữa đã được sử dụng từ lâu để chữa tiêu chảy, kiết lỵ, hỗ trợ làm lành vết thương…

Tính vị

• Cỏ sữa lá nhỏ: Có vị hơi chua và tính mát. Vì vậy, khi sử dụng không gây mất cân bằng âm dương trong cơ thể.
• Cỏ sữa lá lớn: Theo Đông y, cỏ sữa lá lớn có tính lạnh, rất dễ gây mất cân bằng âm dương nếu không biết cách sử dụng đúng người, đúng bệnh và đúng liều.

Tác dụng dược lý của cỏ sữa

Theo các chuyên gia Y học cổ truyền, cỏ sữa có vị hơi chua, tính hàn có tác dụng giải độc, thanh nhiệt, thong huyết, thông sữa và tiêu viêm. Một số công dụng chính của loài cây này là:

• Điều trị bệnh đường ruột, chủ yếu là bệnh kiết lỵ
• Thông sữa, giúp phụ nữ sau sinh tăng tiết sữa
• Điều trị triệu chứng đại tiện ra máu
• Chữa mụn nhọt và mẩn ngứa ngoài da

Tham khảo thêm: Cây Đinh Lăng: Các Tác Dụng Quý Với Sức Khỏe, Trị Bệnh

Bài thuốc chữa bệnh từ cây cỏ sữa

Cỏ sữa không chỉ là một loại thảo dược dân gian quen thuộc mà còn là nguyên liệu chính trong nhiều bài thuốc chữa bệnh hiệu quả. Các bài thuốc từ cỏ sữa được lưu truyền trong dân gian mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, giúp cải thiện triệu chứng bệnh nhanh chóng và an toàn.

Chữa hội chứng lỵ thể nhẹ

Cỏ sữa được sử dụng trong y học cổ truyền để hỗ trợ điều trị hội chứng lỵ thể nhẹ nhờ khả năng kháng khuẩn và giảm viêm. Vị thuốc này giúp giảm các triệu chứng tiêu chảy và đau bụng do lỵ gây ra:

• Cách 1: Sử dụng 100 gram cây cỏ sữa tươi lá nhỏ, rửa sạch và thái nhỏ. Sắc chung với 400 ml nước sao cho cạn còn 100 ml. Chia thuốc làm 2 và uống trong ngày.
• Cách 2: Dùng 100 gram cỏ sữa lá nhỏvà 80 gram rau sam, rửa sạch, sắc chung với 300 ml. Sau khi thuốc cạn còn 150 ml, chia thuốc và uống 3 lần trong ngày. Thời gian dùng từ 5 – 7 ngày.
• Cách 3: Hái 100 gram cỏ sữa lá nhỏ, 25 gram hạt cau, 100 gram rau sam và 20 gram lá mơ lông. Sắc thuốc và chia làm 3 lần uống trong ngày.

Chữa chứng đại tiện ra máu tươi do nhiệt

Sử dụng 100 gram cỏ sữa với 60 gram cỏ nhọ nồi, rửa sạch sắc chung với 400 ml nước. Sau khi thuốc cạn còn 100 ml, chia thuốc và uống 2 lần trong ngày. Dùng liên tục từ 2 – 3 ngày.

Thông sữa ở phụ nữ sau đẻ thiếu sữa

Cỏ sữa 100 gram sắc chung vớt hạy cây gạo 40 gram. Sau đó, lấy nước nấu cháo và ăn mỗi ngày 1 lần. Ăn liên tục từ 5 – 7 ngày để đạt được kết quả điều trị như mong muốn.

Chữa mẩn ngứa ngoài da

Hái một nắm cây cỏ sữa, rửa sạch và ngâm với nước muối pha loãng. Sau đó, giã nát và đắp lên vùng da bị mẩn ngứa. Ngoài ra, bệnh nhân có thể dùng lá cỏ sữa nấu nước và ngâm.

Tham khảo thêm: Bồ Hoàng – Đặc Điểm Vị Thuốc & Các Công Dụng Trị Bệnh

Chữa mụn nhọt ngoài da

Cỏ sữa có tác dụng kháng khuẩn và giảm viêm, thường được dùng ngoài da để hỗ trợ điều trị mụn nhọt, giúp làm dịu vùng da bị sưng và thúc đẩy quá trình lành vết thương:

• Cách 1: Giã nát cỏ sữa rồi đắp lên vùng bị mụn. Sau 2 giờ nên thay bằng lớp lá đắp mới. Mỗi ngày đắp 2 lần cho đến khi mụn xẹp dần thì ngưng.
• Cách 2: Sử dụng cỏ sữa đem rửa sạch, phơi khô rồi nghiền thành bột mịn và bảo quản trong lọ dùng dần. Mỗi ngày lấy khoảng 2 thìa cà phê bột cỏ sữa hòa tan với nước thành hỗn hợp sền sệt. Sau đó, thoa lên vùng da bị mụn và rửa lại bằng nước sạch sau 20 phút. Thực hiện thường xuyên để cho kết quả tốt.

Điều trị ho hen

Sử dụng 10 gram cỏ sữa lá lớn, 20 gram lá dâu với 3 lá cây bồng bồng. Sắc thuốc và chia ra uống 2 – 3 lần trong ngày.

Chữa giun sán

Lá cỏ sữa có tác dụng điều trị giun sán và hiệu quả nhất là ở nhóm giun đũa, giun kim ở trẻ em. Cha mẹ chỉ cần hái một nắm lá cỏ sữa, giã nát và vắt lấy nước cốt cho con trẻ uống.

Chữa viêm lưỡi hoặc nứt môi

Sử dụng mủ cây cỏ sữa lá lớn hoặc lá nhỏ bôi lên vùng môi giúp mau lành vết nứt.

Tham khảo thêm: Cà Dại Hoa Tím Và Những Công Dụng Tốt Cho Sức Khỏe

Nuôi dưỡng và kích thích mọc tóc

Dùng mủ cỏ sữa bôi lên da đầu, giúp tóc mau mọc và tăng trưởng tốt.

Cầm máu

Sử dụng một nắm ỏ sữa, giã nát và đắp lên vết thương giúp cầm máu và làm lành nhanh.

Những lưu ý khi sử dụng cây cỏ sữa chữa bệnh

• Sử dụng đúng liều lượng: Dù là dược liệu tự nhiên nhưng sử dụng cỏ sữa quá liều có thể gây ra tác dụng phụ như buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy… vì vậy hãy hết sức thận trọng.
• Rửa sạch trước khi sử dụng: Cỏ sữa mọc hoang dại, có thể chứa nhiều vi khuẩn, bụi bẩn hoặc hóa chất, nên rửa kỹ trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn.
• Không sử dụng liên tục trong thời gian dài: Cỏ sữa có tính hàn, nếu sử dụng lâu dài có thể ảnh hưởng đến tiêu hóa, đặc biệt là với người có thể trạng yếu.
• Tìm hiểu tác dụng phụ và tương tác với thuốc khác: Cỏ sữa có thể tương tác với các loại thuốc khác hoặc gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn, đặc biệt là với những người đang điều trị bệnh bằng thuốc tây y.
• Tư vấn bác sĩ trước khi sử dụng: Nếu bạn có bệnh nền hoặc đang sử dụng các loại thuốc khác, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để tránh tương tác thuốc.

Về tính năng và công dụng, cây cỏ sữa lá nhỏ và lá lớn đều có những tác dụng điều trị bệnh giống nhau. Tuy nhiên, khi lựa chọn loại cỏ sữa chữa bệnh, người bệnh nên hết sức thận trọng bởi cỏ sữa lớn có độc tính, nếu không cẩn thận có thể gây ra tác dụng phụ không tốt cho sức khỏe. Tốt nhất, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc có chuyên môn trước khi sử dụng.

Có thể bạn quan tâm:

• Tác dụng chữa bệnh gan của cây diệp hạ châu
• Cây sài đất và những tác dụng trị bệnh