Cỏ gà

Cỏ gà (cỏ chỉ) có công dụng chữa ho khan, ho gà và ho có đờm. Ngoài ra vị thuốc này còn được kết hợp với các dược liệu khác để chữa chứng bệnh trĩ, phong thấp, hỗ trợ kiểm soát bệnh tiểu đường và sỏi đường tiết niệu.

• Tên gọi khác: Cỏ chỉ, Cỏ giường.
• Tên khoa học: Cynodon dactylon.
• Tên dược: Rhizoma Cynodonis.
• Họ: Lúa (danh pháp khoa học: Poaceae)

Mô tả dược liệu cỏ gà

1. Đặc điểm cây cỏ gà

Cỏ gà (cỏ chỉ) là loại cỏ mọc hoang nhiều ở đồng ruộng, cây thân cỏ và sống dai. Thân rễ mọc bò chằng chịt tạo thành thảm có dày, lá hình dẹp, màu lục vàng, mép lá hơi ráp. Màu sắc của lá có thể thay đổi khi chuyển mùa.

Hoa mọc thành cụm, dài từ 3 – 6cm, trong đó gồm có khoảng 3 – 7 bông nhỏ. Quả thóc, hình thoi hơi dẹp nhưng có không rãnh dọc.

2. Bộ phận dùng

Toàn cây. Một số nơi chỉ dùng thân rễ để làm thuốc.

3. Phân bố

Loài cỏ này mọc ở nhiều quốc gia trên thế giới, nhất là những nơi có khí hậu nhiệt đới hoặc á nhiệt đới. Ở nước ta, cỏ chỉ mọc hoang ở bờ ruộng, sân vườn hoặc trên các triền đê.

4. Thu hái – sơ chế

Thu hái quanh năm. Khi hái, đào lấy cả cây, đem cắt thân rễ để riêng, sau đó rửa sạch đất cát và sấy/ phơi khô dùng dần.

5. Bảo quản

Nơi khô ráo và thoáng mát.

6. Thành phần hóa học

Cỏ chỉ chứa vitamin C, tinh bột, muối kali, asparagine, đường,…

Vị thuốc cỏ gà

1. Tính vị

Cỏ chỉ có vị ngọt, hơi đắng, tính mát.

2. Quy kinh

Quy vào kinh Thận và Can.

3. Tác dụng dược lý

– Theo Đông Y:

• Công dụng: Lọc máu, giải khát, lợi tiểu, giải độc, tiêu đờm và giải nhiệt.
• Chủ trị: Viêm bàng quang, viêm thận, rối loạn tiểu tiện, sỏi thận, sỏi mật, sỏi gan, viêm mô tế bào, vết rắn cắn, kinh nguyệt không đều, thống phong, thấp khớp, nhiễm trùng, sốt rét,…

– Theo nghiên cứu dược lý hiện đại:

• Nghiên cứu sơ bộ cho thấy cỏ gà có tác dụng cầm máu, nhuận tràng và giảm đau.

4. Cách dùng – liều lượng

Cỏ gà được dùng ở dạng hãm hoặc sắc uống. Liều dùng tham khảo: 20g/ ngày hoặc có thể gia giảm liều lượng tùy vào từng trường hợp điều trị.

Bài thuốc chữa bệnh từ cây cỏ gà

1. Bài thuốc trị rắn cắn

• Chuẩn bị: Thân rễ cây cỏ gà tươi.
• Thực hiện: Nhai nuốt nước và dùng bã đắp vào vết cắn.

2. Bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh trĩ

• Chuẩn bị: Cỏ chỉ tươi.
• Thực hiện: Rửa sạch, đem ép lấy nước uống. Mỗi lần dùng 12ml, ngày dùng 2 lần.

3. Bài thuốc điều trị bệnh tiểu đường

• Chuẩn bị: Cỏ gà 50g và một ít đường phèn.
• Thực hiện: Sắc uống hằng ngày thay nước trà. Áp dụng bài thuốc trong thời gian dài có thể ổn định đường huyết và ngăn ngừa tiến triển của bệnh.

4. Bài thuốc trị chứng cảm nóng, nôn mửa và ỉa chảy

• Chuẩn bị: Đường phèn và cỏ chỉ 60g.
• Thực hiện: Sắc lấy nước và chia thành nhiều lần uống trong ngày. Dùng bài thuốc liên tục trong 3 – 5 ngày sẽ thấy triệu chứng thuyên giảm rõ rệt.

5. Bài thuốc điều trị sỏi tiết niệu

• Chuẩn bị: Xa tiền thảo (mã đề) 10g, kim tiền thảo 10g, bòng bong 10g, cỏ gà 30 – 50g.
• Thực hiện: Đem sắc uống, ngày dùng 1 thang.

6. Bài thuốc trị ho do thấp nhiệt

• Chuẩn bị: Lá xương sông 20g, rau má 40g, cỏ gà 20g và cây me đất 40g.
• Thực hiện: Đem các nguyên liệu rửa sạch, để ráo và giã nát, sau đó vắt lấy nước cốt và thêm 1 muỗng đường vào, đun sôi. Chia nước thành 3 lần uống và dùng hết trong ngày. Dùng liên tục trong 5 ngày sẽ thấy cơn ho thuyên giảm rõ rệt.

7. Cao trị chứng ho gà từ Viện nghiên cứu Đông Y

• Chuẩn bị: Gừng tươi 5g, cỏ gà, cỏ sữa lá nhỏ, lá táo, vỏ rễ dâu và lá chanh mỗi vị 10g, hoa đu đủ đực 5g, củ sả 5g.
• Thực hiện: Đem các nguyên liệu rửa sạch và nấu thành cao, sau đó cho thêm đường vào chế thành siro. Đợi siro nguội cho vào bình kín. Dùng 1 thìa cà phê pha với nước ấm và cho trẻ uống. Nếu trẻ trên 5 tuổi thì dùng liều lượng gấp đôi.
• Lưu ý: Khi dùng bài thuốc này nên kiêng đồ tanh (nghêu, cua, tôm,…), đồ cay nóng và nhiều dầu mỡ.

8. Bài thuốc trị phong thấp

• Chuẩn bị: Rễ rung rúc 80g, ngũ gia bì 100g, cây bấn đỏ 40g, cỏ roi ngựa 24g, ô dược 40g, rễ bưởi bung 40g, cỏ nụ áo 24g, hy thiêm 80g, cỏ gà 80g, rễ cây bươm bướm 60g, cây bấn trắng 40g, quy bầu 40g, cỏ xước 40g, cây bạc thau 24g, ngò đất 24.
• Thực hiện: Đem các vị sao thái nhỏ, sao vàng và cho vào túi vải. Sau đó bỏ vào hũ rượu ngâm và trát đất kín nắp, đem đun với lửa nhỏ trong vòng 1 nén nhang, chôn xuống dưới đất trong vòng 3 ngày 3 đêm rối lấy lên. Mỗi lần dùng uống 1 ly nhỏ, nên dùng rượu thuốc khi đói.

9. Bài thuốc trị chứng ho gà

• Chuẩn bị: Vỏ trứng gà 1 cái, vỏ quýt 1g, rễ cỏ gà 4g, lá chanh 4g.
• Thực hiện: Đem sắc uống, ngày dùng 1 lần.

10. Bài thuốc trị ho lâu ngày gây khàn giọng và mất tiếng

• Chuẩn bị: Trần bì 1g, rễ cây cỏ gà 4g, lá táo 4g, lá chanh 4g.
• Thực hiện: Đem các vị sắc lấy nước uống cho đến khi tình trạng ho dứt điểm.

Bài viết chỉ cung cấp những thông tin cơ bản về vị thuốc cỏ gà. Nếu có thắc mắc về liều lượng và các bài thuốc từ dược liệu này, bạn nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ chuyên khoa y học cổ truyền.