Tọa đàm chuyên đề “Tác hại của việc lạm dụng thuốc kháng viêm, giảm đau trong điều trị bệnh xương khớp”

Ngày 21 tháng 9 năm 2015, Công ty CP Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc kết hợp với Hội Xương khớp Đông y Việt Nam đã tổ chức buổi tọa đàm về “Tác hại của việc lạm dụng thuốc kháng viêm, giảm đau trong điều trị bệnh xương khớp” tại hội trường lớn khách sạn Fortuna, số 6B Láng Hạ, Hà Nội. Buổi tọa đàm diễn ra dưới sự chủ tọa của Ths. Bác sĩ Nguyễn Thị Tuyết Lan, Giám đốc chuyên môn Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc, nguyên Trưởng khoa Nội, Trưởng khoa khám bệnh Viên y học cổ truyền Trung ương cùng với sự tham gia của các chuyên gia, bác sĩ chuyên khoa hàng đầu về bệnh cơ xương khớp và các khách mời, cũng như rất nhiều người dân đăng kí tham dự.

Đây là buổi tọa đàm hiếm hoi về kiến thức sử dụng thuốc chữa bệnh cơ xương khớp cùng với thực tại sử dụng thuốc kháng viêm, giảm đau điều trị bệnh hiện nay của nhiều người dân. Qua đây giúp mọi người có nhận thức đúng đắn hơn về việc sử dụng thuốc điều trị bệnh xương khớp.

Buổi tạo đàm đã công bố kết quả cuộc điều tra mới nhất về bệnh xương khớp, theo thống kê cho biết, hơn 1/3 dân số hiện nay mắc các bệnh về xương khớp, 80% người trên 55 tuổi bị thoái hóa khớp, mỗi năm gây ra trên 1 triệu lượt nhập viện, hợp 45 triệu lượt khám, làm tổn thất rất nhiều chi phí cho điều trị và mất sức lao động.

Các bệnh lý về xương khớp thường có biểu hiện sưng đau vùng khớp bị bệnh, thậm chí cơn đau lan rộng ra các bộ phận khác. Vì vậy, một trong những hướng điều trị thường dùng trong Tây y là tập trung vào triệu chứng này của bệnh.

Các loại biệt dược thường được sử dụng, có thể kể ra như nhóm thuốc có chứa corticoid như: prednisolone, dexamethasone, beta-methasone… hay các thuốc nhóm kháng viêm không steroid như aspirin, diclofenac, ibuprofen,… Các loại thuốc này có tác dụng chính là giảm đau, kháng viêm một cách nhanh chóng, người bệnh thông thường chỉ cần uống thuốc trong một vài ngày là các cơn đau đã giảm đáng kể, sau 1 liệu trình triệu chứng đau có thể biến mất hoàn toàn.

Ths. Bác sĩ Lương Lễ Hoàng, công tác tại Bênh viện Trung ương Quân đội 108, Hội thấp khớp học Việt Nam, cho hay: “Chính bởi tác dụng nhanh chóng của các loại thuốc giảm đau, kháng viêm thông dụng mà đa số bệnh nhân xương khớp đã tự ý mua thuốc và sử dụng một cách tùy tiện mà không theo bất kỳ sự chỉ định nào của bác sĩ. Một trong những trường hợp thường gặp nhất là việc người bệnh sử dụng lại đơn thuốc cũ được bác bác sĩ khám và kê đơn điều trị trong những lần khám bệnh trước đó. Khi bệnh tái phát, thay vì đi tái khám, bệnh nhân lại tự ý mang đơn thuốc cũ đi mua thuốc mà không biết nó có thể dẫn tới những hậu quả đáng tiếc. Một ví dụ khác là người bệnh thậm chí chưa từng đến các cơ sở y tế khám bệnh, thấy khớp đau liền ra hiệu thuốc bất kỳ kể triệu chứng và mua thuốc theo sự giới thiệu của dược sĩ mà không cần đơn thuốc. Dẫn đến tình trạng bệnh nặng hơn, mất kiểm soát, tới khi chịu đi khám thì đã chuyển biến thành mãn tính và rất khó cho các bác sĩ để đưa ra liệu tình điều trị hiệu quả nhất vì gần như bệnh nhân đã rơi vào tình trạng nhờn thuốc.”

Chính việc sử dụng thuốc xương khớp nói riêng và thuốc tây nói chung một cách bừa bãi của người bệnh đang đặt chính sức khỏe của bản thân vào nguy hiểm khi không hiểu rõ được tác dụng của những loại thuốc mình đang đưa vào cơ thể.

Trong buổi tọa đàm, Ths. Bs Nguyễn Thị Tuyết Lan, Giám đốc chuyên môn Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc, nguyên Trưởng khoa nội, Trưởng khoa khám bệnh Viện Y học cổ truyền Trung ương cho biết: “Trong phần lớn các loại thuốc giảm đau mà người bệnh thường xuyên sử dụng hiện nay có thành phần phổ biến là corticoid. Đây là hoạt chất quan trọng trong điều trị bệnh xương khớp, nhưng lại có thể gây ra những biến chứng đáng tiếc nếu như sử dụng không đúng.

Corticoid là một dược chất có trong thành phần nhiều loại thuốc hiện nay và được gọi chung là nhóm thuốc corticoid. Khi được sử dụng với liều lượng hợp lý, thuốc có tác dụng kháng viêm, kháng khuẩn, giảm đau và ức chế hệ miễn dịch ngay từ giai đoạn sớm dù nguyên nhân là gì. Thuốc có thể được chỉ định cho các bệnh về xương khớp, bệnh đường hô hấp, tim mạch, da liễu, bệnh tự miễn,… Ngoài ra, thuốc còn có tác dụng chống dị ứng đối với các bệnh dị ứng da, dị ứng hô hấp hay các bệnh hen suyễn,…

Tuy nhiên, nếu sử dụng thuốc kéo dài sẽ có nhiều tác dụng phụ nguy hiểm cho sức khỏe người bệnh.

• Làm loãng xương, xốp xương do coricoid làm ức chế sự hoạt động của tạo cốt tế bào, giảm khả năng hấp thụ canxi. Vì thế, khi bệnh nhân, đặc biệt là người lớn tuổi rất dễ bị gãy xương ở xương dài, xẹp cột sống, thậm chí là bị hoại tử đầu xương đùi vô trùng.
• Thuốc corticoid có tác dụng giữ nước và chất khoáng natri trong cơ thể gây ra hiện tượng phù nề, gây rối loạn chuyển hóa lipid và làm đọng mỡ lại ở trên mặt, cổ và lưng, nên người dùng thuốc lâu ngày sẽ béo phì, mặt tròn như mặt trăng, nhưng thật ra cơ thể lại bị teo cơ (đây là các biểu hiện trong hội chứng có tên là Cushing). Bên cạnh đó, do bị mỏng đi, dễ bị bầm máu ngay cả khi va chạm nhẹ, dễ bị nứt và chậm hóa sẹo khi bị thương.
• Gây viêm loét dạ dày (thường ở bờ cong lớn), dẫn đến xuất huyết. Corticoid vừa có tác dụng làm tăng tiết dịch vị acid và pepsin, làm giảm sản xuất chất nhày, giảm tổng hợp prostaglandin E1, E2 có vai trò trong việc bảo vệ niêm mạc dạ dày, từ đó gây ra viêm loét dạ dày.
• Giảm sức đề kháng của cơ thể dẫn đến nhiễm trùng. Với những bộ phận tiếp xúc trực tiếp với corticoid, nhất là da, corticoid làm giảm sức đề kháng của cơ thể, từ đó tạo điều kiện cho nhiều loại vi khuẩn, virus phát triển (như vi trùng sinh mủ, lao, nấm,…). Nếu bệnh nhân cũng rất dễ bị các đợt cấp tính của một số bệnh do nhiễm virus như thủy đậu, herpes, zona, sởi,…
• Suy tuyến thượng thận nếu sử dụng trong thời gian dài vì khi đó, tuyến yên sẽ bị ức chế nên sẽ giảm hoặc ngưng tiết ACTH và làm teo thượng thận nội sinh.
• Trong trường hợp nghiêm trọng, bệnh nhân suy tuyến thượng thận cấp hoặc nhiễm trùng nặng có thể dẫn đến tử vong.”

Bác sĩ Đặng Đình Nam, làm việc tại Chuyên khoa Cơ xương khớp Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, đã đưa ra một số lời khuyên về cách sử dụng thuốc kháng viêm, giảm đau trong điều trị bệnh xương khớp như sau:

• Không sử dụng thuốc một cách bừa bãi, tự ý, chỉ uống thuốc theo đơn, nếu thuốc không theo đơn, cần đọc kỹ hưỡng dẫn sử dụng.
• Không nên lạm dụng thuốc giảm đau, chỉ dùng khi các cơn đau quá nghiêm trọng.
• Khi bệnh có dấu hiệu tái phát, không tự ý dùng lại đơn thuốc cũ, cần tới cơ sở y tế uy tín để được kám, chẩn đoán lại tình trạng bệnh, từ đó điều trị theo liệu trình mà bác sĩ đưa ra.
• Tuân thủ các lưu ý khi sử dụng thuốc như: cách dùng thuốc, thời điểm uống, đặc biệt không nên có quan niệm uống bù thuốc nếu bữa trước đã quên.
• Chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng, luyện tập hàng ngày cũng ảnh hưởng rất lớn tới kết quả sử dụng thuốc, điều trị bệnh.
• Luôn giữ tinh thần thoải mái, tránh suy nghĩ căng thẳng, stress.

Với bất kỳ bệnh lý nào không chỉ riêng bệnh xương khớp, bệnh nhân cần phải hết sức thận trọng trong việc sử dụng thuốc điều trị. Mọi loại thuốc, cách dùng và liều lượng sử dụng đểu phải có ý kiến chuyên môn của bác sĩ. Bên cạnh đó, người bệnh cũng có thể lựa chọn các phương pháp khác có tính an toàn tương đối cao như sử dụng các bài thuốc Đông y. Hiện nay, có rất nhiều bài thuốc Đông y đang được áp dụng có hiệu quả rất tích cực trong việc điều trị các bệnh lý xương khớp mãn tính.

Sau buổi tọa đàm, chị Nguyễn Thị Lan, nhân viên văn phòng có phát biểu: “Buổi tọa đàm đã đem đến cho tôi rất nhiều kiến thức bổ ích về chăm sóc sức khỏe, đặc biệt liên quan đến bệnh xương khớp, tính chất công việc của tôi vốn phải ngồi máy tính nhiều giờ liền, rât ảnh hưởng tới hệ xương khớp, mỗi khi bị đau lưng hay mỏi vai gáy tôi thưởng chủ quan sử dụng thuốc giảm đau vì tác dụng cắt cơn đau nhanh chóng, giờ mới rõ việc làm này thật sự rất nguy hiểm. Cảm ơn các bác sĩ, chuyên gia rất nhiều!”.

Bác Dương Văn Hùng, 68 tuổi: “Tôi bị thoát vị đĩa đệm hơn 2 năm nay, bệnh làm cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của tôi có phần nhiều bị đảo lộn, tôi vẫn đang điều trị bệnh bằng thuốc tây, cứ hết thuốc bác sĩ kê mà thấy vẫn đau là lại lấy đơn mang ra hiệu thuốc mua uống tiếp, tôi cũng không ngờ việc này lại có thể dẫn đến nguy hiểm cho sức khỏe của bản thân, thật may vì hôm nay tới dự buổi tọa đàm, tôi được mở mang rất nhiều.”.

Buổi tọa đàm đã kết thúc thành công tốt đẹp, mang lại những kiến thức bổ ích cho nhiều người về điều trị bệnh xương khớp, chứng bệnh rất phổ biến hiện nay. Ban tổ chức xin được gửi lời cảm ơn trân trọng nhất tới các bác sĩ, chuyên gia, khách mời và người dân đã dành thời gian quý báu tới tham gia buổi tọa đàm!